Trong khi trước đó, vốn điều lệ từ năm 1998 đến 2019 chỉ là 54,3 triệu (tăng từ 53,8 triệu lên 54,3 triệu đồng năm 2019).
Việc vốn tăng lên một cách bất thường được Thanh tra chỉ rõ không nhằm phục vụ cho nhu cầu sản xuất kinh doanh.
Dấu hiệu không bình thường trong kết nạp thành viên mới
Kết luận của UBND Quận 1 cho biết: Qua hồ sơ do đơn vị cung cấp (danh sách thành viên HTX Bến Nghé) ghi nhận năm 2018, HTX có 14 thành viên, năm 2019 và 2020 có 21 thành viên, tăng 7 thành viên so với năm 2018 gồm: Ông Nguyễn Vũ Toàn, ông Nguyễn Văn Mẫn, bà Nguyễn Thị Thu, bà Nguyễn Thị Thu Trang, bà Lại Thị Loan, bà Huỳnh Thị Duy và bà Trần Kim Hồng Đào.
Đối với trường hợp ông Nguyễn Vũ Toàn góp vốn vào HTX ngày 1/6/2019, HTX Bến Nghé không cung cấp được hồ sơ họp Hội đồng quản trị, Đại hội thành viên về việc kết nạp thành viên mới đối với ông Toàn.
Kết luận cho biết: Qua làm việc với ông Nguyễn Trọng Toàn – Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Bến Nghé vào ngày 23 và 31/3/2021 ghi nhận: “Ông Nguyễn Vũ Toàn là Phó Tổng Giám đốc Liên minh HTX TM TPHCM (Saigon Co.op)… là người của Saigon Co.op cử tham gia tại HTX Bến Nghé để hỗ trợ về mặt hàng hóa do ông Toàn phụ trách mảng kinh doanh tại Saigon Co.op; không phải là lao động trực tiếp tại HTX Bến Nghé…”.
Như vậy, HTX Bến Nghé thực hiện việc kết nạp thành viên mới nhưng thực tế thành viên không có nhu cầu việc làm tại HTX Bến Nghé là vi phạm quy định về điều kiện trở thành thành viên theo Luật HTX năm 2012.
Kết luận thanh tra cho biết: Qua xác minh 3/6 thành viên còn lại tại thời điểm kết nạp đã là người lao động của doanh nghiệp khác (Công ty CP Dịch vụ bảo vệ ngân hàng và Công ty CP Sovico Holdings). Đồng thời cả 6 thành viên đều chưa từng lao động thực tế tại HTX Bến Nghé. Những người này góp vốn ban đầu là 5 triệu đồng/người.
UBND Quận 1 kết luận: Như vậy, HTX Bến Nghé không tổ chức họp Hội đồng quản trị nhưng đã thực hiện việc kết nạp thành viên là vi phạm quy định về quyền hạn và nhiệm vụ của hội đồng quản trị tại Khoản 7, Điều 36 Luật HTX năm 2012 và Điều 7, Điều lệ HTX năm 2016. Đồng thời, việc kết nạp 6 thành viên mới nêu trên vào HTX Bến Nghé là có dấu hiệu không bình thường.
Chuyển 280 tỷ đồng cổ đông góp vốn qua Saigon Co.op ngay khi nhận được
Theo kết luận thanh tra, 6 thành viên mới kết nạp đã góp vốn ban đầu là 5 triệu đồng/người. Sau đó khoảng 1 tháng (khoảng đầu năm 2020), 6 thành viên mới này dù chưa được tạo việc làm, nhưng tiếp tục góp vốn để tăng vốn điều lệ của HTX Bến Nghé với với tổng số vốn góp 1.945.660.000 đồng dù HTX Bến Nghé không có phương án kinh doanh để bảo đảm lợi nhuận cho số vốn góp này.
Điều đáng nói, số vốn mới góp gần 2 tỷ đồng này trong ngày 20/1/2020 đã được HTX Bến Nghé chuyển toàn bộ để góp vốn vào Saigon Co.op mà không để lại phần vốn góp nào nhằm phục vụ cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của HTX.
Kết quả thanh tra cho thấy: Hội đồng quản trị HTX Bến Nghé tổ chức đại hội thành viên ngày 12/3/2020 sau khi thực tế đã nhận vốn góp tăng thêm của thành viên (20/1/2020) nhằm mục đích hợp thức hóa việc thông qua ý kiến thống nhất của đại hội thành viên đối với việc thay đổi tăng vốn điều lệ HTX.
Bên cạnh đó, trong số 6 thành viên mới kết nạp có ông Nguyễn Văn Mẫn, mặc dù mới được kết nạp vào HTX cuối tháng 12/2019 và thực tế chưa từng làm việc tại HTX nhưng đến tháng 3/2020 lại được bầu vào thành viên HĐQT.
Thanh tra cho biết: HTX Bến Nghé đã triệu tập đại hội thành viên để sửa đổi điều lệ nhằm bảo đảm điều kiện ứng cử vào HĐQT đối với ông Mẫn và tiến hành bầu bổ sung ông Mẫn vào Thành viên HĐQT ngay trong cuộc họp ĐH thành viên bất thường ngày 12/3/2020 là có dấu hiệu không bình thường.
Ông Mẫn cũng là người thực hiện việc nộp tiền góp vốn cho 6 thành viên tại thời điểm mới kết nạp (ngày 16/12/2019), người nhận thông báo của HTX Bến Nghé về việc góp vốn tăng điều lệ (ngày 10/1/2020).
Đồng thời, ông Mẫn cũng là người nhận lại toàn bộ số tiền vốn góp của cả 6 thành viên (30 triệu đồng) do HTX Bến Nghé hoàn trả (ngày 31/1/2021) sau khi Phòng Tài chính – Kế hoạch Quận 1 kiểm tra phát hiện vi phạm trong thủ tục kết nạp thành viên HTX Bến Nghé.
Theo tài liệu thanh tra, ông Nguyễn Văn Mẫn cũng là người đã giới thiệu cho Công ty Cổ phần Đầu tư phát triển Đô Thị Mới (gọi tắt: Công ty Đô Thị Mới) ký kết hợp đồng hợp tác vào ngày 16/1/2020 với HTX Bến Nghé với số tiền đầu tư lên đến 280 tỷ đồng.
Kết luận của UBND Quận 1 cho biết: Số tiền vượt nhiều lần so với vốn điều lệ của HTX Bến Nghé mặc dù không có phương án kinh doanh cho số vốn đầu tư này và việc kinh doanh của HTX Bến Nghé không mang lại lợi nhuận cao.
Tuy vậy, chỉ sau 4 ngày ký kết hợp đồng, Công ty Đô Thị Mới đã chuyển 280 tỷ đồng vào tài khoản của HTX Bến Nghé. Cùng ngày, HTX Bến Nghé đã chuyển toàn bộ số tiền 280 tỷ cùng với gần 2 tỷ đồng từ vốn góp của 6 thành viên mới của HTX để góp vốn vào Liên minh HTX Thương mại TPHCM (Saigon Co.op).
Đây là điều bất thường, thực tế tổng vốn điều lệ của Saigon Co.op đăng ký lần đầu tiên vào năm 1999 (10 năm khi thành lập, sau khi Luật HTX ra đời) là hơn 23 tỷ đồng, và tổng vốn góp của các HTX thành viên vào thời điểm này chỉ khoảng 1,05 tỷ đồng. Đến đầu tháng 1/2020, vốn điều lệ của các HTX thành viên tại Saigon Co.op cũng chỉ khoảng 29 tỷ đồng.
Kết luận thanh tra của UBND Quận 1 khẳng định: Việc góp vốn trên có dấu hiệu lợi dụng danh nghĩa HTX Bến Nghé để hoạt động trái pháp luật, vi phạm các quy định về thẩm quyền, trình tự, phương thức huy động vốn góp, huy động vốn không phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh mà mục đích là để góp vốn vào Saigon Co.op.
Trước đó, Thanh tra TPHCM khẳng định; Việc tăng vốn điều lệ tại Saigon Co.op lên tới hơn 3.597 tỷ đồng trong thời gian ngắn là “có dấu hiệu bị thâu tóm, chiếm đoạt vốn, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung và tài sản Nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TPHCM nói riêng và cả nước nói chung.
Đặc biệt việc tăng vốn ngoài quá nhanh sẽ dẫn tới nguy cơ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động”?.
Sau kết luận những bất thường và sai phạm tại Saigon Co.op Cơ quan CSĐT Công an TPHCM đã khởi tố vụ án. Hiện Cơ quan CSĐT Công an TPHCM vẫn đang tiếp tục điều tra vụ sai phạm trong việc bất ngờ tăng vốn điều lệ từ 3.200 tỷ đồng lên 6.797 tỷ đồng tại Saigon Co.op.
