Họ thường bị nhầm lẫn là mắc các bệnh sức khỏe tâm thần.
Những hình ảnh méo mó
Vào một buổi sáng mùa Đông cách đây 3 năm, ông Victor Sharrah thức dậy và nhìn thấy bạn cùng nhà bước ra từ phòng tắm. Tuy nhiên, khi Sharrah nhìn vào gương mặt của người bạn, ông hoảng hốt khi thấy các đường nét kéo giãn ra như “khuôn mặt quỷ”. Khóe miệng và mắt của người này bị kéo về phía sau, tai nhọn và những rãnh sâu in hằn trên trán.
Thực tế, khuôn mặt của người bạn không có gì thay đổi nhưng cách nhìn nhận của Sharrah đã khác trước. Ông vô cùng sợ hãi bởi cũng gặp gương mặt quỷ tương tự khi nhìn vào những người khác.
“Tôi cố gắng giải thích với bạn cùng phòng những gì tôi thấy và anh ấy nghĩ tôi bị điên. Hãy tưởng tượng một buổi sáng bạn thức dậy và đột nhiên mọi người trên thế giới đều trông giống như sinh vật trong phim kinh dị”, Sharrah mô tả.
Sharrah, 59 tuổi, sống tại Clarksville (Tennessee, Mỹ), được chẩn đoán mắc bệnh prosoppometamorphopsia, hay PMO, một chứng rối loạn thần kinh cực kỳ hiếm gặp khiến bệnh nhân nhìn gương mặt con người trông như bị biến dạng. Tính từ năm 1994, chưa đến 100 ca mắc bệnh PMO và nhiều bác sĩ chưa từng nghe về nó.
Câu chuyện của Sharrah có thể nâng cao nhận thức về PMO và làm sáng tỏ cuộc sống của những người mắc hội chứng bí ẩn này. Lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu có thể tạo ra mô phỏng kỹ thuật số về gương mặt bị biến dạng dưới điểm nhìn của người mắc PMO như Sharrah. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học The Lancet vào cuối tháng 3.
Theo lời kể của Sharrah, ông chỉ thấy những khuôn mặt méo mó khi nhìn trực tiếp mọi người. Còn nếu nhìn qua ảnh hay màn hình, họ trông hoàn toàn bình thường. Sự khác biệt này cho phép các nhà nghiên cứu sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh để tái tạo lại những gì Sharrah chứng kiến.
Cụ thể, họ đưa Sharrah xem bức ảnh chân dung của một người đang đứng trước mặt ông. Khi ông mô tả sự khác biệt giữa bức ảnh và người sống, các nhà nghiên cứu dùng phần mềm sửa đổi bức ảnh cho đến khi nó khớp với mô tả của Sharrah.
Người mắc hội chứng PMO nhìn thấy những hình ảnh biến dạng khác nhau. Khuôn mặt có thể bị chảy xệ, đổi màu, có họa tiết kỳ quặc hoặc kết cấu kỳ lạ như là các bộ phận trên khuôn mặt hoán đổi vị trí. Khi nhìn vào gương, họ cũng thấy khuôn mặt mình biến đổi. Vì vậy, mặc dù các hình ảnh đã qua chỉnh sửa thể hiện những gì Sharrah nhìn thấy nhưng chúng không giống với trải nghiệm của người mắc PMO khác.
Tuy nhiên, theo nhà thần kinh học Jason Barton, làm việc tại Đại học British Columbia (Canada), những hình ảnh tái tạo rất hữu ích để mọi người hiểu rõ loại biến dạng mà bệnh nhân có thể trông thấy.
 |
Các nhà nghiên cứu mô phỏng hình ảnh Sharrah nhìn thấy. |
Nhầm lẫn với bệnh tâm thần
Các bác sĩ thường nhầm lẫn PMO với hội chứng sức khỏe tâm thần như bệnh tâm thần phân liệt hoặc rối loạn tâm thần. Dù các hội chứng này có một số triệu chứng giống nhau nhưng điểm khác biệt lớn nhất là người mắc PMO không nghĩ rằng thế giới thực bị bóp méo.
Họ nhận ra rằng chỉ khả năng nhìn của họ có vấn đề, theo giải thích của đồng tác giả nghiên cứu Antônio Mello, nhà tâm lý học nhận thức và khoa học thần kinh, Đại học Dartmouth.
Nhiều người PMO e ngại khi đề cập đến triệu chứng của mình vì sợ người khác nghĩ rằng các biến dạng là dấu hiệu của bệnh rối loạn tâm thần. Đối với nhiều người, các triệu chứng biến mất trong vài ngày hoặc vài tuần. Nhưng cũng có một số người như Sharrah, các triệu chứng kéo dài nhiều năm.
Hiện nay, khoa học chưa tìm ra nguyên nhân của PMO dù các nhà nghiên cứu nghi ngờ nó xuất phát từ các vấn đề ở bộ phận não xử lý hình ảnh gương mặt. Một số bệnh nhân mắc PMO sau khi bị đột quỵ, bệnh truyền nhiễm, có khối u hoặc thương tích ở đầu. Số khác bị bệnh thức thời mà không có bất thường cụ thể.
Trong trường hợp của Sharrah, các nhà nghiên cứu cho rằng có hai tai nạn dẫn đến PMO. Khoảng 4 tháng trước khi các triệu chứng xuất hiện, ông bị ngộ độc khí carbon monoxide (CO) hay khói than. Đây là khí độc không màu, không mùi, không vị và không gây kích ứng. Ngộ độc CO có thể gây tử vong vì nếu trong không khí có quá nhiều khí CO thì có thể làm giảm khả năng hấp thụ khí oxy.
Ngoài ra, hơn chục năm trước đó, Sharrah bị thương nặng ở đầu do ngã về phía sau và đập đầu xuống đất.
Tuy nhiên, Sharrah có thể cải thiện các triệu chứng bằng cách điều trị. Trong trường hợp của ông, việc điều chỉnh toàn bộ màu ánh sáng theo tông xanh lá cây có thể giúp ông nhìn thấy những gương mặt bình thường. Do đó, từ sau khi mắc PMO, Sharrah đã đặt riêng một cặp kính màu xanh lá cây.
Các nhà nghiên cứu hy vọng từ trường hợp của Sharrah có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chứng PMO trong tương lai. Họ hy vọng những người mắc chứng PMO sẽ không còn thấy cô đơn khi biết rằng trên thế giới có nhiều người gặp tình trạng tương tự.
Bằng chứng là từ sau khi nhóm nghiên cứu tạo nghiên cứu PMO vào năm 2021 và công bố những bức ảnh mặt người bị biến dạng theo mô tả của Sharrah, khoảng 80 bệnh nhân đã liên hệ. Họ chủ động, cởi mở chia sẻ về triệu chứng của mình và cảm thấy được an ủi khi tìm được tiếng nói đồng điệu.
