Tác động tiêu cực
Thầy Nguyễn Phương Bắc, giáo viên Trường THCS Lâm Thao, Lương Tài (Bắc Ninh) khẳng định quan điểm: Dạy theo văn mẫu là không còn phù hợp với chương trình mới.
Tác động tiêu cực của văn mẫu và công thức là các tài liệu này có thể giúp học sinh viết văn nhanh hơn, nhưng lại khiến bài viết thiếu chiều sâu, ít sáng tạo, và dễ rập khuôn. Khi học sinh lệ thuộc vào công thức, các bài viết trở nên giống nhau, không thể hiện được suy nghĩ cá nhân, đi ngược lại với mục tiêu giáo dục hiện nay.
Chương trình dạy học và kiểm tra đánh giá đã thay đổi. Việc dạy Ngữ văn hiện này, giáo viên không chỉ tập trung hướng dẫn học sinh cách phân tích tác phẩm theo đặc trưng thể loại mà còn khuyến khích học sinh cảm thụ, bày tỏ quan điểm cá nhân theo cách sáng tạo. Đề kiểm tra ngày càng có xu hướng mở, yêu cầu học sinh thể hiện suy nghĩ và lập luận của mình thay vì sao chép văn mẫu.
“Vậy câu hỏi đặt ra là học sinh có thực sự cần sách công thức viết văn siêu tốc? Những cuốn sách này có thể có ích nếu được viết với mục đích hướng dẫn tư duy viết, gợi ý cách lập luận và phát triển ý tưởng, chứ không phải áp đặt một khuôn mẫu cứng nhắc. Nếu chỉ cung cấp những bài văn mẫu để học thuộc, chúng sẽ không giúp học sinh nâng cao kỹ năng viết thực sự”, thầy Nguyễn Phương Bắc chia sẻ.
Trả lời câu hỏi vì sao sách công thức viết văn siêu tốc xuất hiện ngày càng nhiều, thầy Nguyễn Phương Bắc cho rằng, trước hết do nhu cầu từ học sinh và phụ huynh. Học sinh cần cách viết nhanh, dễ áp dụng để đạt điểm cao trong các bài kiểm tra, đặc biệt là những em chưa tự tin về khả năng viết của mình. Phụ huynh muốn con có tài liệu tham khảo để cải thiện điểm số, đặc biệt là trong các kỳ thi quan trọng.
Tiếp đến là tâm lý muốn có "lối tắt", tin tưởng vào những lời quảng cáo, những kết quả ảo được “vẽ ra” trên các trang mạng xã hội. Các cuốn sách này đánh trúng tâm lý "học nhanh - làm bài nhanh - điểm cao" của nhiều học sinh và phụ huynh.
Thị trường xuất bản chạy theo xu hướng. Khi có nhu cầu lớn, các nhà xuất bản và tác giả cũng tận dụng cơ hội để tung ra sách theo mô hình "công thức viết văn", dù cách tiếp cận này có thể chưa thực sự hiệu quả cho sự phát triển kỹ năng của học sinh.
Việc xuất hiện ngày càng nhiều các sách công thức viết văn cũng bởi hiểu lầm về cách học văn. Một số người vẫn nghĩ rằng học văn chỉ cần học thuộc mẫu, làm theo dàn bài có sẵn mà không cần suy nghĩ sáng tạo. Điều này đi ngược lại với tinh thần đổi mới giáo dục hiện nay.
Nếu dùng sách tham khảo, hãy chọn cuốn hướng dẫn phương pháp
Chia sẻ quan điểm về việc dạy học Ngữ văn, thầy Nguyễn Phương Bắc cho rằng, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách viết bài dựa trên tư duy cá nhân thay vì học thuộc văn mẫu.
Thầy cô khuyến khích học sinh đọc và cảm nhận nhiều hơn, từ đó rèn luyện khả năng diễn đạt; thay đổi cách đánh giá, khuyến khích sáng tạo, tư duy phản biện để học sinh không thể dùng bài mẫu một cách máy móc.
Đưa lời khuyên đến học sinh, thầy Nguyễn Phương Bắc lưu ý các em cần hiểu viết văn không chỉ là điểm số mà còn là cách rèn tư duy và cảm nhận. Các em không nên phụ thuộc vào văn mẫu. Thay vì sao chép, hãy đọc nhiều hơn, cảm nhận thật và viết bằng suy nghĩ của mình. Đồng thời, tìm phương pháp học hiệu quả hơn - ghi chép ý chính, học cách triển khai ý, rèn luyện cách diễn đạt thay vì học thuộc.
Đối với phụ huynh, hãy hỗ trợ con phát triển khả năng tư duy, đọc sách, thảo luận cùng con, khuyến khích con bày tỏ suy nghĩ; không đặt nặng điểm số mà bỏ qua quá trình học thật sự.
Nếu dùng sách tham khảo, hãy chọn những cuốn hướng dẫn phương pháp viết thay vì chỉ đưa ra bài mẫu để học thuộc.
“Có thể khẳng định rằng, sách tham khảo có thể là công cụ hỗ trợ, nhưng quan trọng nhất vẫn là tư duy và khả năng cảm thụ của chính học sinh. Học văn không có "lối tắt", chỉ có con đường rèn luyện lâu dài mới giúp học sinh viết tốt và thực sự hiểu ý nghĩa của môn học này”, thầy Nguyễn Phương Bắc nêu quan điểm.
