Thiếu nhà vệ sinh hoặc nhà vệ sinh bẩn khiến trẻ sợ đi tiểu và đại tiện. Việc sợ và phải nhịn các nhu cầu này dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe. Báo Giáo dục và Thời đại đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Huy Nga – chuyên gia dịch tễ, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, về vấn đề này.

Ảnh hưởng đến tâm lý

- Không ít trẻ em vẫn e ngại khi đi vệ sinh tại trường học. Một trong những lý do chính là vì nhà vệ sinh tại trường chưa đủ sạch. Việc nhịn đi vệ sinh kéo dài có thể gây ra những hệ lụy nào tới sức khỏe các em, thưa ông?

- Tình trạng trẻ nhịn đi vệ sinh ở trường là vấn đề gây nhiều quan tâm của dư luận, cũng như cha mẹ học sinh. Có nhiều lý do dẫn tới tình trạng này. Lý do đầu tiên là do nhà vệ sinh trường bẩn. Ngoài ra, một nguyên nhân khác là trẻ lớp 1 quen đi vệ sinh tại môi trường ở nhà. Hoặc, nhà vệ sinh trường sạch, nhưng trẻ không biết giữ gìn vệ sinh. Từ đó, khiến các bạn khác không dám đi vệ sinh tại trường.

Việc nhịn đi vệ sinh tại trường thường xuyên có thể gây ra rất nhiều hệ lụy. Nếu nhịn đi đại tiện lâu ngày, phân có thể đọng trong hậu môn, đại tràng, kết tràng. Từ đó, có nguy cơ gây táo bón, trĩ ở trẻ em. Ngoài ra, việc phân đọng lâu ngày, khiến vi trùng phát triển, gây viêm đại tràng. Thậm chí, tình trạng này kéo dài có thể gây ung thư.

Trẻ nhịn đại tiện lâu ngày cũng có thể bị táo bón thường xuyên, dẫn đến đau bụng, khó chịu trong người. Bên cạnh đó, tình trạng táo bón khiến trẻ phải rặn nhiều khi đại tiện. Điều đó khiến các em ngày càng có tâm lý sợ đi vệ sinh. Tình trạng này tiếp tục khiến trẻ ngày càng táo bón, có thể đi ngoài ra máu. Đó là những hệ lụy của việc nhịn đại tiện.

Với tiểu tiện, việc nhịn lâu ngày có thể khiến nước tiểu đọng lại bàng quang. Từ đó, vi trùng sinh sôi, đi ngược lên đường tiết niệu, lên thận, gây viêm thận ở trẻ em. Nước tiểu đọng lại thành sỏi thận, bàng quang, lâu ngày gây bệnh thận và để lại di chứng nặng nề cho trẻ em.

Việc nhịn đi vệ sinh ở trường có thể ảnh hưởng lớn đến tâm lý trẻ em. Nhiều khi buồn đi vệ sinh nhưng vì không dám đi, nên trẻ không tập trung học được. Bởi, khi đó, trẻ có xu hướng sợ người ngoài phát hiện, phải giữ mình để không đi són. Đồng thời, các em cũng sẽ không được tự nhiên, co ro trong lớp, hoặc không ngồi thoải mái, không tập trung nghe giảng. Trẻ buồn vệ sinh nhưng không dám đi sẽ chỉ mong về nhà. Điều đó sẽ gây ảnh hưởng đến khả năng học tập của trẻ.

PGS.TS Nguyễn Huy Nga.

Cần bảo đảm đúng yêu cầu

- Không chỉ ở các địa phương, mà tại những thành phố lớn, trẻ em cũng rơi vào tâm lý sợ đi vệ sinh tại trường do nhà vệ sinh không đạt tiêu chuẩn. Trước tình trạng này, ông có thể đưa ra khuyến cáo dành cho các nhà trường, cũng như địa phương? Các nhà trường cần làm gì để thay đổi tình trạng này?

- Trước hết, thực tế là hiện nay, nhiều trường học chưa đạt yêu cầu về vệ sinh, bao gồm cả thiết kế, tình trạng giữ gìn vệ sinh chưa sạch sẽ, cũng như không đủ số lượng nhà vệ sinh. Ra chơi là thời điểm trẻ đi vệ sinh nhiều nhất. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng có thể đi vệ sinh trong giờ ra chơi, do số lượng buồng vệ sinh ở trường có hạn. Trong khi đó, vào giờ học, nếu trẻ có nhu cầu đi vệ sinh, đôi khi, giáo viên sẽ không cho các em ra ngoài. Do đó, nhà trường cần bố trí theo tiêu chuẩn thiết kế, đủ số hộ đi vệ sinh cho các em. Đồng thời, cần bố trí bồn cầu thích hợp với trẻ em, thường xuyên dọn vệ sinh, đủ giấy cũng như nước để đi vệ sinh.

Nhiều trẻ ở nhà đi bồn cầu bệt, nhưng đến trường phải ngồi xổm. Đó cũng là một lý do khiến các em không đi vệ sinh ở trường. Ngoài ra, trẻ mập, béo phì cũng không thể đi vệ sinh ở hố xí xổm. Vì vậy, điều cần thiết là nhà trường phải làm khảo sát, quan tâm về các vấn đề đó. Đồng thời, phải hướng dẫn đi tiêu cho trẻ em. Trẻ em mới vào lớp 1 cần được giới thiệu, làm quen với nhà vệ sinh ở trường. Nhà trường nên hướng dẫn trẻ cách giữ vệ sinh, dùng giấy vệ sinh, dùng nước như thế nào…

Điều quan trọng là phải để các em tập đi vệ sinh trong môi trường mới. Bởi, nhiều trẻ quen đi vệ sinh ở nhà. Trong khi đó, vệ sinh trường là hố xí xổm, trẻ có thể sợ bị ngã, trơn nên trượt chân… Trước mắt, nhà trường phải đảm bảo điều kiện vệ sinh theo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cũng như hướng dẫn của Bộ Y tế, cả về số lượng và chất lượng.

Không chỉ vậy, phụ huynh cũng phải chung tay với nhà trường. Trong bối cảnh nhà trường không đủ cơ sở vật chất, phụ huynh có thể đóng góp để xây dựng cơ sở vật chất. Việc đóng tiền cho trẻ em đi vệ sinh là chính đáng. Với trẻ tiểu học, nhà trường phải có người dọn vệ sinh. Trong khi đó, với trẻ học THCS trở lên, nhà trường có thể phân công các em trực vệ sinh, hoặc có ngày lao động công ích. Học sinh THPT có thể tham gia dọn vệ sinh, với điều kiện được hướng dẫn đảm bảo vệ sinh.

Ảnh minh họa/ INT

- Phụ huynh có thể làm gì để giúp trẻ phần nào vượt qua tâm lý e ngại đi vệ sinh tại trường, thưa ông?

- Với trẻ nhỏ, cha mẹ phải làm công tác tâm lý như: Hôm nay đi học, con phải đi vệ sinh ở trường, không được nhịn. Bởi, nếu nhịn vệ sinh sẽ ảnh hưởng, nguy hiểm tới sức khỏe. Cha mẹ có thể tập cho trẻ đi đại tiện ở nhà trước hoặc sau khi tới trường. Nhờ vậy, giúp trẻ hạn chế đại tiện ở trường. Về tiểu tiện, nhiều trẻ không dám uống nước, sẽ gây sỏi thận, ảnh hưởng thận.

Do đó, phụ huynh phải hướng dẫn trẻ uống nước ở trường hoặc mang nước đi. Phụ huynh cũng nên hướng dẫn trẻ tiểu tiện. Đồng thời, có thể trao đổi với giáo viên, nếu trẻ còn e ngại đi vệ sinh ở trường. Trẻ em không phải lúc nào cũng tuân thủ được kỷ luật đi vệ sinh đúng giờ. Nhất là phải làm công tác hướng dẫn cho trẻ em, đặc biệt là bé lớp 1, lớp 2, cũng như bé gái.

Bên cạnh đó, cha mẹ phải hướng dẫn cho trẻ kỹ năng đi vệ sinh. Kỹ năng này không phải hình thành trong 1 ngày, mà là một thói quen. Phụ huynh cần hướng dẫn trẻ đi vệ sinh từ việc lau giấy. Bởi, không ít cha mẹ lau, vệ sinh hộ trẻ khi con ở nhà. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ lau từ trước ra sau. Việc lau từ sau ra trước có thể khiến vi khuẩn xâm nhập vào cơ quan sinh dục, đường tiết niệu, gây viêm. Thậm chí, trẻ có thể mang giấy trong cặp và sử dụng khi đi vệ sinh ở trường. Không phải lúc nào nhà trường cũng có giấy vệ sinh. Nhiều khi đưa giấy vệ sinh vào, nhưng các em nghịch hoặc làm rơi.

- Xin cảm ơn ông!