Có trái mục đích giao đất?
Theo đó, mảnh "đất vàng” 40 Phùng Hưng, hiện tồn tại nhiều đơn vị cùng hoạt động. Ngay mặt tiền của tòa nhà là văn phòng giao dịch của Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu (Ngân hàng ACB) và Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư & Phát triển Việt Nam (Ngân hàng BIDV). Ở giữa, có một lối đi hẹp treo biển Tổng công ty xây dựng đường thủy (VINAWACO). Men theo lối đó, đi vào trong, lên tầng 2 mới là nơi làm việc của cán bộ, người lao động của Tổng công ty này.
Được biết, VINAWACO là đơn vị trực thuộc Bộ Giao thông Vận tải đã thực hiện cổ phần hoá từ năm 2014 với 36,62% vốn nhà nước. Như vậy, VINAWACO vẫn còn phần vốn nhà nước trên 36%, đủ quyền phủ quyết mọi hoạt động của công ty.
Sau cổ phần hoá, toàn bộ khu đất tại số 40 Phùng Hưng đang thuộc quyền quản lý và sử dụng của VINAWACO theo Hợp đồng thuê đất số 701/HĐTĐ-STNMT-PC của Sở TN&MT TP Hà Nội ký ngày 18/8/2016.
Theo đó, diện tích đất thuê là hơn 800m2 trong thời gian 50 năm nhằm mục đích làm trụ sở làm việc của công ty. Hợp đồng thuê đất số 701 của Sở TN&MT TP Hà Nội quy định rõ: “Mục đích sử dụng đất thuê, chỉ để làm trụ sở làm việc”.
Cũng trong Hợp đồng thuê đất của VINAWACO thể hiện rõ trách nhiệm của bên thuê đất là phải báo cáo tình hình quản lý và sử dụng đất trong phạm vi diện tích đất thuê bằng văn bản gửi Sở TN&MT TP Hà Nội và UBND quận Hoàn Kiếm vào ngày 25/12 hằng năm.
Tuy mục đích cho thuê đất của nhà nước là cho VINAWACO làm trụ sở, nhưng hiện nay các đơn vị khác lại đang sử dụng và chiếm gần hết toàn bộ mặt tiền của khu đất.
Theo đó, VINAWACO đang cho Ngân hàng ACB thuê 120m2 từ tháng 6/2018 với số tiền 2,64 tỷ đồng/năm và Ngân hàng BIDV thuê cũng với 120m2 với số tiền là 1.68 tỷ đồng/năm từ tháng 9/2018 để được sử dụng mặt làm phòng giao dịch. Tính tổng 1 năm, VINAWACO thu về 4.32 tỷ đồng, chỉ bằng việc cho thuê lại mặt bằng được nhà nước giao đất làm trụ sở.
Vậy, số tiền hàng tỷ đồng mà các đơn vị cho thuê thu được sẽ đi về đâu, việc thu – chi số tiền ấy có minh bạch? Liệu việc cho thuê, sử dụng đất này có đúng theo quy định của pháp luật? Hơn hết, các cơ quan chức năng và quản lý Nhà nước có thẩm quyền cần sớm vào cuộc điều tra, xác minh làm rõ, tránh thất thoát Ngân sách Nhà nước, đảm bảo trật tự xã hội.
Đề nghị bổ sung mục đích sử dụng đất kinh doanh văn phòng cho thuê
Sau 6 năm thực hiện cổ phần hoá và chuyển về tay tư nhân, VINAWACO gần như không phát triển nhiều trong lĩnh vực đường thuỷ chuyên ngành.
Trước đó, ông Nguyễn Huy Hiền – Nguyên Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty đường thuỷ, Cục phó Cục đường sắt Việt Nam chia sẻ với báo chí: "Khi định giá doanh nghiệp để thực hiện cổ phần hoá, khu đất số 40 Phùng Hưng chỉ tính phần tài sản trên đất, vì đất là đất thuê. Tổng giá trị tài sản hơn 10 tỷ đồng, trừ khấu hao còn hơn 7 tỷ. Tuy nhiên, lợi nhuận thu được từ việc cho thuê đất 1 năm ở đây đã gần chục tỷ."
Theo Điều 64 của Luật Đất đai năm 2013, có những quy định cụ thể về các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai. Cụ thể, tại Khoản 1, Điều 64 quy định các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai quy định việc sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
Tuy nhiên, theo nghĩa vụ của bên thuê đất quy định trong hợp đồng, hằng năm VINAWACO đã có báo cáo về tình hình sử dụng đất bằng văn bản lên Sở TN&MT Hà Nội.
Cụ thể, ngày 4/5/2020, VINAWACO đã có văn bản gửi Sở TN&MT Hà Nội trình bày việc VINAWACO đã cho 2 ngân hàng thuê lại 232,5m2 trên lô đất trên và đề nghị Sở TN&MT Hà Nội hướng dẫn cho doanh nghiệp bổ sung vào Hợp đồng thuê đất là “ Mục đích sử dụng đất thuê: sử dụng làm trụ sở làm việc, kinh doanh văn phòng cho thuê”.
Trước đó, ngày 27/4/2020, VINAWACO cũng có văn bản báo cáo gửi Chi cục thuế Quận Hoàn Kiếm về việc đang cho 2 ngân hàng thuê lại mảnh đất trên để tăng thu nhập vì tình hình sản xuất kinh doanh từ 2016 không phát triển, doanh thu giảm sút rất lớn. Tuy nhiên, phải nhìn nhận rằng, đây là động thái báo cáo "chữa cháy" của VINAWACO khi việc cho thuê lại từ tháng 9/2018.
Từ những văn bản của chính VINAWACO, công ty này đã thừa nhận việc cho 2 ngân hàng thuê làm trụ sở là không đúng mục đích nhà nước cho thuê đất làm trụ sở và công ty này đang xin bổ sung mục đích sử dụng đất kinh doanh văn phòng cho thuê.
Có phải thu hồi?
Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013 quy định các trường hợp người sử dụng đất có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai sẽ bị thu hồi đất, cụ thể: Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
