Là TSKH Lịch sử đầu tiên của VN nhận 2 bằng tiến sĩ tại ĐH Tổng hợp Lomonosov (MGU) năm 1986, GS Vũ Minh Giang đã từng là giảng viên của Trường ĐH danh tiếng này trước khi trở lại nước, nơi ông học và làm người thầy mẫu mực suốt cuộc đời. Vừa về từ Seoul trong vai trò thành viên EPG (của Bộ Ngoại giao), GS Vũ Minh Giang dành cho Báo Giáo dục và Thời đại cuộc phỏng vấn đầy lý thú.
Kinh tế là động lực phát triển, nhưng để có một cuộc sống hạnh phúc, chất lượng thì văn hóa, giáo dục là chìa khóa tới tương lai. Với tầm nhìn của nhà sử học uyên bác, GS Giang khái quát và dẫn giải sinh động về dự án ông đang tâm huyết hợp tác với Hàn Quốc trong bộn bề công việc cống hiến của một học giả tuổi 72 chỉ cho mình ngủ 4 tiếng/ ngày.
Hiện giáo sư là Uỷ viên Hội đồng giáo sư Nhà nước, Chủ tịch Hội đồng giáo sư liên ngành Lịch sử - Khảo cổ - Dân tộc học; sau 2 khoá là Phó Chủ tịch, nay GS Giang là uỷ viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia; Chủ tịch Hội đồng Khoa học & Đào tạo Viện Trần Nhân Tông; uỷ viên Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Hoà bình Việt Nam; uỷ viên Hội đồng Chính sách KHCN quốc gia, GS Giang còn là một yếu nhân của tổ chức BESETOHA (hợp tác nghiên cứu, đào tạo của 4 đại học quốc gia đóng tại thủ đô 4 nước: Bắc Kinh, Seoul, Tokyo, Hà Nội, GS Giang hằng nỗ lực mấy thập niên vì sớm thấy lợi hại của chiến lược văn hóa - giáo dục.
 |
| GS Vũ Minh Giang làm khách mời của Thủ tướng Hà Quốc Chung Un-chan. |
* Thưa GS Vũ Minh Giang, EPG đã làm gì trong thời gian qua?
Tháng 5 có cuộc họp trực tuyến để thảo luận về các nội dung cần tập trung dây dựng báo cáo tư vấn. Ngày 15/6/2022, EPG tiếp hành họp trực tiếp tại Seoul để thảo luận nhằm đánh giá các thành tựu đạt được trong quan hệ hợp tác Việt - Hàn, đề xuất các ý tưởng tư vấn cho Chính phủ nhằm phát triển hơn nữa quan hệ này. Trong phiên họp này, các thành viên EPG hai bên đã đưa ra những nhận định quan trọng:
Sau 30 năm từ khi có quan hệ ngoại giao, hợp tác 2 nước đã đạt được những thành tự to lớn, quan trọng nhất là sự TIN CẬY CHÍNH TRỊ hình thành trên các chính sách xuất phát từ "thực lòng" muốn thúc đẩy quan hệ phát triển; từ những hiệu quả do hợp tác, nhất là trong kinh tế đem lại và có cơ sở từ tương đồng văn hoá.
Nhờ nỗ lực của hai bên, nhiều rào cản, vướng mắc cơ bản đã khắc phục. Trên tinh thần hướng tới tương lai, các vấn đề lịch đã được giải quyết và coi đó là bài học để quý trọng hơn tình hữu nghị. Giao lưu, tiếp biến văn hoá giữa hai dân tộc là một thành tựu quan trọng, làm nền tảng cho phát triển bền vững quan hệ hai nước. Trong kinh tế, quan hệ Việt Hàn có vị trí hàng đầu trong hợp tác của cả 2 nước ở khu vực châu Á.
* Để phát huy tiềm năng đẩy mạnh hơn quan hệ hai nước, EPG chỉ ra những nhân tố nào?
 |
| GS Vũ Minh Giang trong một buổi giao lưu văn hóa ở Hà Quốc. |
- Giáo dục đào tạo, KH&CN, tăng số sinh viên Việt Nam du học Hàn Quốc; Sự hiện diện đông đảo của công dân hai nước sinh sống làm ăn ở nước đối tác; Tầm quan trọng của địa chính trị, địa văn hoá gắn kết 2 dân tộc lại với nhau…
* Những hạn chế cần khắc phục, thưa giáo sư?
- Chưa chú ý nâng cao hiểu biết văn hoá, nhất là văn hoá ứng xử để tạo nên sự hòa hợp, cảm thông trong các môi trường có quan hệ trực tiếp Việt Hàn (gia đình, công ty Hàn ở VN và Cty ở Hàn có công nhân Việt...). Chưa chú ý đúng mức vai trò đào tạo chuyên gia về Hàn Quốc học và Việt Nam học ở các trường ĐH. Còn hạn chế hợp tác trong lĩnh vực trong lĩnh vực an ninh quốc phòng. Thành tựu chưa tương xứng với tiềm năng và mức độ tin cậy chính trị.
* Thưa giáo sư, ấn tượng mạnh nhất của giáo sư với Hàn Quốc là gì?
 |
| GS Vũ Minh Giang với Chủ tịch Quỹ Giáo dục Cao học Hàn Quốc Park In Kook. |
- Tôi đã giảng dạy ở 4 đại học danh tiếng: Tokyo (Nhật Bản), Berkerly (Mỹ), Sorbone (Paris 7, Pháp), Seoul, tôi ấn tượng mạnh về ý chí Hàn Quốc.
Từ cuối thời Lý đã có hai nhân vật từ Đại Việt đến Cao Ly (tên của quốc gia trên bán đảo Triều Tiên, từ TK 9 - 14) là Lý Long Tường và Lý Dương Côn đều là dòng dõi vua Lý. Đây là hai nhân vật rất nổi tiếng ở xứ sở Kim Chi.
Người thứ nhất là Lý Long Tường - danh tướng đánh thắng quân Nguyên ở Cao Ly. Người thứ hai là Lý Dương Côn có hậu duệ thứ 6 làm Tể tướng triều Cao Ly. Hậu duệ đời thứ 26 của Lý Long Tường có doanh nhân Lý Xương Căn đã về Việt Nam đầu tư và được nhập quốc tịch Việt Nam.
Tôi ấn tượng với người đàn ông thép Park Tae Joon (1927 -2011), vì tôi đuọc gặp ông nhiều lần. Lãnh đạo ĐHQGHN chúng tôi đã mời và đón ông sang giao lưu hôm 29.1.2009 khi ông 82 tuổi. Sáng lập ra Posco 1.4.1968, Park là Chủ tịch đưa Tập đoàn hùng mạnh có lúc đứng đầu thế giới. 40 năm quâm ngũ, hàm Thiếu tướng, quân nhân Park thành ngôi sao lớn của doanh nhân Hàn Quốc. Ông thành lập ĐH Postech (ĐH nghiên cứu hàng đầu Hàn Quốc), ĐH Công nghệ Pohang, đội bóng Pohang Steers, Quỹ Posco TJ Park. Đi qua chiến tranh, nghèo đói, ngài Park luôn tâm niệm: "Hiến dâng cuộc đời cho Tổ quốc bất diệt. Không lúc nào không nghĩ về tương lai cuộc đời và Tổ quốc mình".
Coi giáo dục là sự nghiệp công ích lớn nhất thiên hạ, ông nỗ lực chấn hưng giáo dục bằng mục tiêu "Giáo dục báo quốc". Người bạn lớn của tôi còn đầu tư cho ĐHQG Hà Nội. Ý chí, khát vọng của Park Tae Joon, 11 năm sau khi ông đi xa, vẫn còn sức nóng: "Hiện đại hóa đất nước, biến thời đại của thách thức thành thời đại của vinh quang".
EPG (Eminent Persons Group) là gì và EPG quan hệ ngoại giao Việt - Hàn (EPG VH) có chức năng nhiệm vụ gì?
EPG là nhóm những người ưu tú, nổi tiếng trong một lĩnh vực hay trên một phương diện nào đó. Đây là nhóm những người ưu tú có hiểu biết sâu sắc và có công lao đóng góp cho quan hệ Việt - Hàn phát triển được thành lập vào đầu năm 2022, theo sáng kiến của Bộ Ngoại giao hai nước nhân kỷ niệm 30 thiết lập quan hệ ngoại giao.
EPG có chức năng tư vấn cho Chính phủ về 3 lĩnh vực: Chính trị - Ngoại giao, Kinh tế, Văn hoá - giáo dục, góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa 2 nước. Đây thực chất là 1 think tank (nhóm tư vấn) quốc tế trong lĩnh vực đối ngoại, ngoại giao sẽ hoạt động lâu dài. Kinh phí hoạt động do Bộ Ngoại giao 2 nước cấp thông qua Học viện Ngoại giao.
Mục tiêu trọng tâm của nhóm EPG là thúc đẩy trao đổi liên ngành giữa các chuyên gia hai nước, xây dựng các kiến nghị chính sách cụ thể, khả thi cho Chính phủ Việt Nam và Hàn Quốc. Trong thời gian qua, EPG Việt Nam đã tiến hành các phiên họp ở Hà Nội và Seoul nhằm đánh giá các thành tựu đạt được trong quan hệ hợp tác Việt - Hàn, đề xuất các ý tưởng tư vấn cho chính phủ nhằm phát triển hơn nữa quan hệ này.
Trong thời gian làm việc ở Hàn Quốc, GS. Vũ Minh Giang đã nêu những đóng góp của ĐHQGHN trong sự nghiệp xây dựng mối quan hệ Việt Hàn và những tiềm năng đóng góp cho việc phát triển quan hệ giữa 2 quốc gia nói chung và giữa ĐHQGHN với các đối tác Hàn Quốc nói riêng.
ĐHQGHN có nhiều quan hệ hợp tác với các tổ chức khoa học, giáo dục của Hàn Quốc. Năm 2001, ĐHQGHN thành lập Trung tâm Hỗ trợ Nghiên cứu Châu Á với mục tiêu của Trung tâm là tài trợ các hoạt động nghiên cứu khoa học của các học giả Việt Nam bằng ngân sách tài trợ của Quỹ Nghiên cứu Cao cấp Chey (CHEY, Hàn Quốc) để thúc đẩy phát triển nghiên cứu khoa học, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, vì sự phồn vinh chung của Châu Á.
Trong hơn 20 năm qua, Quỹ đã tài trợ thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học xuất sắc, hội nghị, hội thảo khoa học, xuất bản các công trình nghiên cứu, tuyển chọn ứng cử viên nhận học bổng sau tiến sỹ của Quỹ Giáo dục Cao học Hàn Quốc theo Chương trình Giao lưu Học giả Quốc tế (ISEF), mời học giả nước ngoài sang giảng bài tại Việt Nam, phối hợp với ĐHQGHN tổ chức thường niên Diễn đàn Hà Nội về Công nghệ Thông tin và Truyền thông…
GS. Vũ Minh Giang là thành viên nhóm EPG Việt Nam
Hiện nay, GS.TSKH Vũ Minh Giang là Chủ tịch Hội đồng chuyên môn của Trung tâm Hỗ trợ Nghiên cứu Châu Á.
