Với sự trân trọng đối với các giá trị văn hóa truyền thống, mong muốn bảo tồn tinh hoa nghề cổ và “truyền lửa” cho thế hệ tương lai, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa cho ra mắt bộ sách “Vang danh nghề cổ” dành cho các bạn đọc nhỏ tuổi.
Tự hào làng nghề truyền thống Việt
Trên khắp dải đất hình chữ S, có biết bao làng nghề thủ công - truyền thống đã góp phần làm nên vẻ đẹp lịch sử văn hóa lâu đời. Mỗi nghề truyền thống ra đời và phát triển đều gắn với nét đặc trưng về địa lí, khí hậu, thổ nhưỡng hay phong tục riêng của mỗi vùng đất.
Nghề truyền thống được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, biến đổi và phát triển nhằm phù hợp với mỗi giai đoạn lịch sử, không chỉ là kế sinh nhai, mà còn lưu giữ mạch nguồn văn hóa truyền đời của bao thế hệ người Việt.
Mỗi sản phẩm thủ công truyền thống chứa đựng bao tâm huyết, là minh chứng cho sự tài hoa, khéo léo và sức sáng tạo của người Việt. Ngày nay, những sản phẩm thủ công của nước ta đã được biết đến trên khắp thế giới, góp phần quảng bá văn hóa Việt đến bạn bè năm châu.
Bằng sự trân trọng đối với các giá trị văn hóa truyền thống, mong muốn bảo tồn tinh hoa nghề cổ, “truyền lửa” cho thế hệ tương lai, nhóm tác giả của bộ sách “Vang danh nghề cổ” đã ấp ủ dự án này trong nhiều năm.
Là người tham gia sản xuất nhiều chương trình truyền hình về làng nghề, tác giả của bộ truyện – anh Thành Nguyễn đã có dịp đi khắp Việt Nam, gặp gỡ, trò chuyện với nhiều nghệ nhân tài hoa.
Anh Thành cho biết: “Ở mỗi làng nghề đều có những câu chuyện riêng vô cùng thú vị về văn hóa, lịch sử. Khi chắp bút cho bộ sách này, chúng tôi không chỉ hướng tới việc cung cấp cho độc giả quy trình làm ra sản phẩm của làng nghề, mà còn muốn độc giả biết được sự tài hoa trong bàn tay và khối óc của nghệ nhân Việt Nam. Đồng thời cung cấp thêm thông tin, kiến thức giúp bạn đọc hiểu được văn hóa, tín ngưỡng và tập tục của vùng đất đó”.
Các họa sĩ trẻ Bùi Xuân Quỳnh, NGART, Ruốc Đặng tham gia vào dự án “Vang danh nghề cổ” cho biết, bộ sách mang đến lượng thông tin và kiến thức rất phong phú về các nghề truyền thống. Vì vậy, để đảm bảo được chất lượng nội dung yêu cầu, nhóm họa sĩ đã có quá trình nghiên cứu, tìm hiểu nhiều tư liệu lịch sử - văn hóa để đảm bảo tính chính xác và chân thực của mỗi hình minh họa.
“Việc tìm kiếm tư liệu hình ảnh không quá khó khăn vì có rất nhiều tài liệu, video và hình ảnh sẵn có về các nghề truyền thống. Tuy nhiên, việc chọn lọc tư liệu tham khảo sao cho phù hợp, chính xác và đồng nhất với tinh thần mà bộ sách muốn truyền tải lại là một thử thách”, họa sĩ Ruốc Đặng chia sẻ về những khó khăn trong quá trình hoàn thiện các cuốn sách.
Học lịch sử bằng sách tranh
Viết về lịch sử - văn hóa truyền thống cho trẻ em luôn là một đề tài khó và thử thách bởi việc đọc những trang sử dài sẽ kém hấp dẫn đối với lứa tuổi này. Vì vậy, để truyền tải câu chuyện về những nghề cổ truyền của dân tộc theo cách dễ hiểu và sống động nhất, mỗi cuốn trong bộ “Vang danh nghề cổ” được xây dựng giống như một tập phim.
Họa sĩ Bùi Xuân Quỳnh cho biết, nhóm tác giả đã nỗ lực làm cho nội dung trở nên dễ hiểu và gần gũi, giúp các bạn nhỏ không chỉ cảm nhận được nét đẹp của nghề truyền thống, mà còn dễ dàng liên tưởng và đồng cảm với các câu chuyện. Từ đó giúp các em hiểu sâu sắc hơn về nét đẹp của nghề truyền thống và ý nghĩa của việc bảo tồn di sản văn hóa dân tộc.
Nhân vật chính của bộ sách là cô bé An 7 tuổi, vô cùng lém lỉnh, thông minh và ham học hỏi. Qua câu chuyện gợi mở về những đồ dùng gần gũi trong nhà hay những kỷ niệm của gia đình, bé An đã có cơ hội cùng ông bà, bố mẹ bước vào những chuyến trải nghiệm đầy thú vị tại các làng nghề truyền thống ở khắp các tỉnh, thành trên cả nước.
Đó là xứ lụa Tân Châu - nơi tạo ra huyền thoại lụa Lãnh Mỹ A (An Giang); làng rèn Vân Chàng (Nam Định) có lịch sử hơn bảy thế kỉ; làng mộc Chàng Sơn (Thạch Thất - Hà Nội), làng nghề mỹ nghệ - trang sức Đồng Xâm (Thái Bình), làng gốm Bàu Trúc (Ninh Thuận) - nơi gìn giữ kỹ thuật nung gốm lộ thiên cổ xưa; đảo ngọc Phú Quốc với nghề làm mắm trứ danh...
Khi đến thăm mỗi vùng đất, gia đình bé An sẽ ghé qua các xưởng nghề, gặp gỡ các nghệ nhân và nghe họ giới thiệu về quy trình cơ bản để tạo ra các sản phẩm thủ công nức tiếng bốn phương.
Bên cạnh đó là những câu chuyện về lịch sử làng nghề thuở sơ khai, giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp ẩn chứa trong mỗi sản phẩm thủ công mỹ nghệ, các lễ hội nghề dân gian độc đáo, bức tranh làng nghề xưa và nay, cùng những sự thay đổi để thích ứng với thời cuộc… Với cách truyền tải dễ hiểu, cô đọng kiến thức, hình hóa, những nội dung kiến thức có tính “chuyên môn”, đặc thù, đã trở nên dễ hiểu, dễ đọc với các em nhỏ trong độ tuổi tiểu học.
“Bộ sách có minh họa tươi sáng, gần gũi, mang đậm bản sắc Việt Nam. Tôi mua cho con đọc để giúp các con có thêm kiến thức về làng nghề truyền thống. Từ đó, lớp trẻ sẽ có ý thức gìn giữ và bảo tồn những nghề cổ đã vang danh sử sách”, ông Nguyễn Xuân Hảo (35 tuổi, quận Hà Đông, Hà Nội) bày tỏ cảm nhận của cá nhân về bộ sách.
“Vang danh nghề cổ” đã phát hành 6 cuốn tại hệ thống nhà sách trên toàn quốc: Lãnh Mỹ A - Huyền thoại lụa, Làng mộc Chàng Sơn - Nét chạm của thời gian, Chạm bạc Đồng Xâm - Gìn giữ tinh hoa, Làng rèn Vân Chàng - Lửa rèn còn mãi, Nước mắm Phú Quốc - Vị ngon đảo Ngọc, Làng gốm Bàu Trúc - Đất vàng trên cánh đồng thiêng. Dự kiến trong thời gian tới, bộ sách sẽ ra mắt thêm 4 cuốn viết về Thúng chai Phú Mĩ - Vươn khơi bám biển, Trống Đọi Tam - Rền vang tiếng sấm, Phường đúc Huế - Kiệt tác di sản và Giấy dó bản Sưng - Vẻ đẹp bình dị.
