Theo các chuyên gia, để bảo đảm an toàn cho trẻ, trước hết, cha mẹ cần giúp con hình thành thói quen tự bảo vệ bản thân và hiểu rằng, dù gặp vấn đề gì, cha mẹ cũng luôn đồng hành cùng con.
Chuẩn bị tâm lý
Dù phụ huynh ngày càng cảnh giác hơn, nhưng đối tượng bắt cóc trẻ em ngày càng có xu hướng liều lĩnh, manh động hơn. Chúng sẵn sàng vào tận trường học, nhà ở và dùng nhiều thủ đoạn tinh vi để qua mắt thầy, cô giáo, người lớn trong gia đình, với nhiều mục đích khác nhau để đòi tiền chuộc, mua bán trẻ em...
Chị Vũ Hà Chi (Hải Phòng) cho biết: “Tôi có hai con nhỏ đang học tiểu học, theo dõi trên mạng nhiều vụ việc bắt cóc, dụ dỗ trẻ, thú thực tôi rất sợ. Nhiều khi công việc cũng bận phải nhờ người đón, nhưng không thể yên tâm”. Phụ huynh này cho biết, chị và chồng đều đi làm về muộn, nên phải thường xuyên nhờ người quen đón trẻ. Thậm chí, không ít lần, hai con của chị Chi phải ở nhà cùng nhau mà không có cha mẹ.
Trước thực trạng nhiều trẻ bị kẻ xấu dụ dỗ, lợi dụng, TS Vũ Thu Hương - chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ, tình trạng trẻ em bị bắt cóc và xâm hại hiện nay là vô cùng đáng báo động. Tỷ lệ bắt cóc trẻ ngày một tăng cao trong thời gian gần đây. Do đó, câu hỏi đặt ra cho tất cả chúng ta là: Người lớn cần làm gì để đảm bảo an toàn cho trẻ?
Theo chuyên gia này, để bảo đảm an toàn cho trẻ trước nạn bắt cóc, lừa đảo qua mạng, phụ huynh cần giảm thời gian sử dụng điện thoại thông minh của con. Thay vào đó, cha mẹ cần làm trẻ bận rộn với các công việc khác, như: Làm việc nhà, đồ handmade (làm mô hình, sa bàn, đan lát, thêu thùa, khâu vá, làm các vật dụng bằng các thiết bị điện, nước...), đi làm thêm, chăm sóc vật nuôi, cây cảnh... Khi đó, trẻ sẽ bận rộn và ít nhớ đến điện thoại hơn.
Ngoài ra, cha mẹ cũng nên trao đổi với con về các vấn đề thời sự “nóng”. Theo TS Vũ Thu Hương, phụ huynh không nên nghĩ rằng, con còn nhỏ thì không nên biết về thời sự. Thực tế, dù ở tuổi nào thì trẻ cũng cần biết những vấn đề đang xảy ra xung quanh. Từ đó, để trẻ luôn có đủ hiểu biết và sẵn sàng chuẩn bị tâm lý cho tất cả các sự kiện, vấn đề có thể xảy đến.
Một lưu ý khác là cha mẹ nên dành mỗi buổi tối cho các buổi thảo luận về những nguy cơ có thể xảy đến với trẻ trong cuộc sống. Trong mọi tình huống, bình tĩnh sẽ quyết định 50 - 70% an toàn và thoát khỏi tai ương. Tuy nhiên, nếu không biết gì, trẻ sẽ càng mất bình tĩnh. Do đó, những buổi thảo luận của gia đình sẽ giúp trẻ hiểu tường tận các vấn đề và nhanh chóng có phương án xử lý tình huống khi gặp nguy hiểm. Khi đó, trẻ sẽ rất bình tĩnh và chủ động.
“Một điểm đặc biệt quan trọng, các cha mẹ lưu ý dạy con: Không có bất kỳ điều khoản pháp luật nào cấm các con được báo cho cha mẹ khi đang bị vướng phải vòng lao lý. Thậm chí, nhiều trường hợp, cha mẹ phải lo thay các con khi trẻ bị xử lý hình sự. Vậy nên, tất cả phụ huynh cần dặn con: Ngay lập tức báo cho cha mẹ nếu bị các chú công an bắt vì tội gì đó. Cha mẹ sẽ luôn hỗ trợ dù con phạm tội”, chuyên gia gợi ý.
Theo TS Vũ Thu Hương, khi được dặn trước, trẻ sẽ biết mật báo rất nhanh bằng các cách thức đánh tín hiệu mà chỉ thành viên gia đình biết. Điều này sẽ giúp các cha mẹ ngay lập tức xác định được nguy hiểm của con và khởi động mọi cách để cứu trẻ. Khi đó, thời gian có thể rút ngắn nhất để cha mẹ nhanh chóng bảo vệ các con.
“Trẻ cũng cần biết rằng, chẳng có ai dễ dàng cho người khác tiền mà không có điều kiện đi kèm. Các con cần đặt ra nghi vấn với các đối tượng tự nhiên ‘tốt bụng’ quá mức. Khi đã có nghi vấn trong đầu, các con sẽ không dễ dàng tin theo những lời đường mật của kẻ lừa đảo”, chuyên gia nhấn mạnh. Cũng theo TS Hương, dù những lưu ý trên không nhiều, nhưng nếu các gia đình thực hiện nghiêm việc này, sự an toàn của trẻ sẽ tăng lên gấp bội.
Xây dựng nguyên tắc trong gia đình
TS Vũ Thu Hương lưu ý, việc cha mẹ cung cấp cho trẻ biết một số thông tin về các vụ bắt cóc xảy ra gần đây là điều cần thiết. Tuy nhiên, phụ huynh nên nói giảm, nói tránh để giảm sự lo ngại của trẻ, mà vẫn có thể cung cấp thông tin tình hình an ninh xã hội. Từ đó, nhằm giúp trẻ hình thành thói quen tự bảo vệ bản thân.
Ngoài ra, cha mẹ cần xây dựng một số nguyên tắc trong gia đình và yêu cầu trẻ thực hiện nghiêm túc. Người vi phạm nguyên tắc sẽ bị phạt.
Cụ thể, khi muốn đi đâu ra khỏi nhà, trẻ cần báo hoặc xin phép cha mẹ. Nếu muốn đi chơi xa, con phải xin phép cha mẹ từ trước và có kế hoạch chuẩn bị cho chuyến đi. Khi trẻ chờ đợi cha mẹ đến đón ở trường, cần tuân thủ một số quy ước.
Ví dụ: Nếu cha mẹ nhờ ai đó đón hộ thì có một mật mã để trẻ có thể trao đổi với người đón hộ. Điều này sẽ giúp trẻ ngăn ngừa tình trạng có kẻ giả danh người đón hộ mà bắt cóc.
Phụ huynh cũng cần dặn trẻ tuyệt đối không nhận quà của người lạ. Nếu có ai đó cần giúp đỡ, trẻ phải chạy đi báo công an, cảnh sát hoặc người lớn đến hỗ trợ. Trẻ không thể trực tiếp tham gia giúp đỡ vì chưa đủ khả năng này. Trẻ cũng cần thuộc các số điện thoại của những người gần gũi nhất như cha mẹ, ông bà, anh chị em. Trong trường hợp cần thiết, trẻ tìm cách liên lạc ngay với người thân để có thể được trợ giúp.
Chuyên gia nhấn mạnh, trẻ không nên tò mò tụ tập tại những nơi công cộng hoặc khi thấy có tai nạn hay sự cố trên đường. Khi thấy có đám đông tụ tập, trẻ nên nhanh chóng trở về nhà thay vì đứng lại để ngóng xem. Khi đi chơi, trẻ nên đi cùng nhóm bạn 3 - 4 người. Tuyệt đối tránh những nơi quá đông người hoặc quá vắng vẻ, tránh nơi có nước.
“Phụ huynh không nên cho phép trẻ một mình ra ngoài đường khi trời tối. Trẻ không được cho ai chạm vào phần kín của mình. Khi thấy ai đó khả nghi đi theo mình, lập tức đi về phía công an và nhờ đưa về nhà. Nếu trên đường không có công an nào thì chọn một bác phụ nữ lớn tuổi nhất, trông dáng vẻ đang đi chợ để đến gần hỏi han. Kẻ xấu sẽ tưởng trẻ gặp người nhà và bỏ đi. Khi bị ai đó bắt, trẻ không nên hét ‘cứu con’, mà hãy hét ‘cháy nhà’. Hét thật to và vùng bỏ chạy”, TS Hương cho biết.
Quan tâm đến suy nghĩ của trẻ
Thực tế, theo TS Vũ Thu Hương, các gia đình hầu hết chỉ lo lắng việc giám sát trẻ chứ không quan tâm đến việc giáo dục con kỹ năng phòng tránh bắt cóc. Cách tốt nhất để phòng tránh việc này là cung cấp cho con trẻ biết các dấu hiệu có nguy cơ bị bắt cóc.
Bên cạnh đó, cần dạy trẻ cách xử lý khi gặp những tình huống nguy cơ như vậy. Do đó, yếu tố quan trọng là cha mẹ cần làm bạn với con để biết mọi thông tin kịp xử lý trước khi quá muộn. Có rất nhiều cha mẹ hoàn toàn không biết đến những người bạn mới quen của con. Đây chính là sơ hở nguy hiểm mà các cha mẹ cần để ý.
Việc dạy con các nguy cơ và các cách ứng phó, phòng tránh bắt cóc, buôn bán người là vô cùng quan trọng. Song, cha mẹ không nên gây áp lực đến trẻ quá nhiều. Bởi, điều đó dễ khiến trẻ mệt mỏi và muốn bùng nổ. Phụ huynh cũng cần quan tâm đến suy nghĩ, tâm tư, nguyện vọng của trẻ để kéo gần khoảng cách giữa cha mẹ và con.
“Giáo dục trẻ về kỹ năng phòng tránh và ứng phó khi bị bắt cóc xâm hại là nội dung vô cùng quan trọng. Các cha mẹ nên chú trọng dạy trẻ từ khi con còn nhỏ và ôn luyện liên tục. Từ đó, giúp trẻ hình thành ý thức tự bảo vệ bản thân. Đây là nội dung tối quan trọng, giúp đảm bảo an toàn cho trẻ. Vì thế, cha mẹ nên quan tâm dạy con nội dung này trước khi sắp xếp dạy chữ hoặc các kiến thức khác”, TS Vũ Thu Hương nhấn mạnh.
