Giá trị của hướng nghiệp

Tiến sỹ Pedro Moreno da Fonseca, chuyên gia kỹ thuật về học tập suốt đời (ILO Geneva) cho rằng, hướng nghiệp bao gồm các dịch vụ hỗ trợ để đối tượng hướng nghiệp ở mọi lứa tuổi có thể định hướng nghề nghiệp của bản thân và đưa ra các lựa chọn giáo dục, đào tạo và nghề nghiệp phù hợp.

Hướng nghiệp giúp đối tượng hướng nghiệp đánh giá được mục tiêu, sở thích, trình độ, kỹ năng và tài năng của họ. Qua đó hiểu rõ thực tại và xác định tương lai của bản thân trong cuộc sống và công việc. Hướng nghiệp có thể được thực hiện trong các dịch vụ việc làm công lập và tư nhân.

Thuật ngữ “hướng nghiệp” thường được sử dụng để chỉ toàn bộ các hoạt động về hỗ trợ phát triển nghề nghiệp. Các hoạt động đó cũng bao gồm giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, sinh viên và thực tập sinh, các hoạt động phát triển nghề nghiệp cho người lao động trong doanh nghiệp và trong các môi trường làm việc phi chính thức. Cũng như hỗ trợ cho những người tự kinh doanh và người lao động trong các tình huống việc làm khác không điển hình.

Các hoạt động được thực hiện rất đa dạng và bao gồm đánh giá kỹ năng, tư vấn và thông tin nghề nghiệp, phát triển kỹ năng tìm kiếm việc làm, hướng dẫn, tư vấn, kết nối và giới thiệu việc làm. Các hoạt động có thể được thực hiện trực tiếp, từ xa như trực tuyến, qua điện thoại hoặc kết hợp cả hai.

Theo Tiến sỹ Pedro Moreno da Fonseca, giá trị của hướng nghiệp ngày càng được thừa nhận trong nghiên cứu và chính sách, cũng như đóng vai trò ngày càng quan trọng hơn trong các chính sách về việc làm và thúc đẩy học tập suốt đời.

Hướng nghiệp là chìa khóa giúp thanh niên hiểu rõ năng lực, nguyện vọng và tiềm năng của mình. Nó giúp đối tượng hướng nghiệp hiểu rõ hơn về các lựa chọn giáo dục và đào tạo đa dạng sẵn có cũng như nhu cầu kỹ năng hiện tại và tương lai trên thị trường lao động.

Một trong những khía cạnh quan trọng của việc hỗ trợ thanh niên là cung cấp chính xác thông tin khách quan về tất cả các lựa chọn đào tạo, bao gồm những lựa chọn ít được biết đến, chẳng hạn như học việc và học dựa trên công việc.

Điều này đặc biệt quan trọng ở các quốc gia mà người dân nói chung không đánh giá cao những lựa chọn đào tạo kỹ thuật và học nghề. Nhiều bậc phụ huynh và giáo viên vô tình cung cấp thông tin thiên lệch cho học sinh, sinh viên, không định hướng những lựa chọn nghề nghiệp tốt nhất và phù hợp nhất với các em.

“Nghiên cứu chỉ ra rằng, khi được hướng nghiệp, thanh niên sẽ nâng cao năng lực tự nhận thức, tự đánh giá và hiểu rõ hơn về các lựa chọn đào tạo, nghề nghiệp. Các dịch vụ hướng nghiệp chuyên nghiệp không chỉ cung cấp thông tin về những ngành nghề mang lại nhiều cơ hội nhất mà còn chỉ ra các lĩnh vực, nghề nghiệp đang chuyển đổi dưới tác động của quá trình số hóa, tự động hóa và chuyển đổi xanh”, Tiến sỹ Pedro Moreno da Fonseca nói.

Cần hướng nghiệp ở bậc học đầu tiên

Mức độ nhận thức tăng lên sẽ giúp người lao động đưa ra các quyết định phù hợp với thị trường, trực tiếp khắc phục tình trạng thiếu hụt kỹ năng trong nền kinh tế. Đồng thời giúp thanh niên có cơ hội tiếp cận với việc làm bền vững.

Đặc biệt, nữ giới ở độ tuổi thanh niên có thể nhận thức rõ hơn về các cơ hội đào tạo nghề nghiệp có thể giúp họ đảm nhận những vị trí nghề nghiệp vốn thường không dành cho nữ. Hướng nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp nữ giới ở độ tuổi thanh niên đánh giá các định kiến giới và theo đuổi ngành nghề chủ yếu dành cho nam giới hay trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.

Giáo dục hướng nghiệp tại trường học, ngay từ những bậc học đầu tiên, cần được phối hợp tổ chức với các doanh nghiệp tiềm năng. Mục đích để trở thành chìa khóa nâng cao nhận thức nghề nghiệp của thanh niên trước khi đầu tư phát triển kỹ năng và trình độ.

Nhiều sinh viên mới tốt nghiệp đang đảm nhận những công việc thấp hơn bằng cấp chính thức của họ hoặc cảm thấy thực sự tuyệt vọng khi rơi vào tình huống thất nghiệp. Vì vậy, cần lựa chọn chuyên ngành, phát triển kỹ năng cốt lõi theo mục tiêu rõ ràng. Ví dụ kỹ năng kỹ thuật số, giao tiếp, kết nối mạng lưới với chuyên gia, tích lũy kinh nghiệm làm việc, tìm kiếm và nộp hồ sơ ứng tuyển,…

Tất cả đều là những ví dụ về hoạt động giúp nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm của sinh viên mới tốt nghiệp. Thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo với thị trường lao động thông qua các dịch vụ hướng nghiệp cũng hỗ trợ điều chỉnh chương trình đào tạo dựa trên nhu cầu thị trường.

Thanh niên đang học tập và làm việc trong các khu vực phi chính thức có thể không nhận thức rõ những cơ hội học tập để được cấp bằng chính thức cũng như tiếp cận việc làm bền vững. Với các sáng kiến tiếp cận phù hợp, hoạt động hướng nghiệp có thể hỗ trợ phát triển kỹ năng, chuyển dịch sang chính thức và thành lập các doanh nghiệp nhỏ. Các sáng kiến hướng vào khu vực phi chính thức phải đi đôi với việc phát triển một hệ thống công nhận và xác nhận kỹ năng, thể hiện giá trị của những trải nghiệm trước đây trong quá trình phát triển nghề nghiệp tương lai.

Những lao động có kinh nghiệm, dù đang làm việc trong môi trường chính thức hay không chính thức hoặc đang thất nghiệp, đều có thể nhận được hỗ trợ hướng nghiệp nhằm nâng cao kỹ năng và được đào tạo lại. Những thay đổi trong môi trường làm việc dưới tác động của tự động hóa, số hóa và thay đổi trong chuỗi cung ứng đòi hỏi người lao động phải phát triển bộ kỹ năng để có thể đảm nhận các vai trò, chức năng khác nhau hoặc chuyển sang làm việc trong một lĩnh vực và ngành nghề khác.

Hướng nghiệp giúp người lao động có tay nghề thấp hiểu giá trị kinh nghiệm của mình và xác định các giải pháp đào tạo có thể giúp họ tiếp cận con đường nghề nghiệp an toàn và có nhiều triển vọng hơn.

Người lao động có tay nghề cao có thể cảm thấy sự nghiệp của họ đang đi xuống hoặc kỹ năng cũng dần trở nên lạc hậu. Họ có thể được hỗ trợ để xác định nhu cầu phát triển kỹ năng và hướng phát triển sang các vai trò, công việc và nghề nghiệp khác.

“Hướng nghiệp cho người lao động giúp họ tăng khả năng tiếp cận các hướng phát triển nghề nghiệp khác nhau. Đồng thời giúp doanh nghiệp thực hiện các quy trình tái cơ cấu theo hướng giảm việc làm”, Tiến sỹ Pedro Moreno da Fonseca nhấn mạnh.