Thời tiết có nhiều thay đổi bất ngờ là điều kiện lý tưởng cho virus cúm gia cầm phát triển. Bộ Y tế nhận định, trong thời gian tới vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người.
Tiềm ẩn nguy cơ lây sang người
Liên quan đến nam bệnh nhân (21 tuổi, sinh viên Trường Đại học Nha Trang) bị mắc cúm A/H5N1, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết đã có văn bản gửi Giám đốc Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa về việc tăng cường công tác phòng, chống cúm gia cầm lây sang người.
Theo thông tin từ Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), dịch cúm gia cầm vẫn được ghi nhận rải rác trên đàn gia cầm ở nhiều địa phương trên cả nước. Từ đầu năm đến nay, ghi nhận 6 ổ dịch cúm gia cầm tại 6 tỉnh, thành phố gồm: Bắc Ninh, Ninh Bình, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An và Tiền Giang.
Thời điểm này đang là giai đoạn chuyển mùa và thời tiết có nhiều thay đổi bất ngờ có lợi cho virus cúm gia cầm phát triển. Để chủ động phòng chống cúm gia cầm lây nhiễm sang người, Cục Y tế dự phòng đề nghị Giám đốc Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị trực thuộc điều tra nguồn lây, xử lý triệt để ổ dịch.
Tăng cường giám sát phát hiện trường hợp mắc mới, sẵn sàng thu dung, cách ly, điều trị theo quy định của Bộ Y tế và chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật kịp thời triển khai các biện pháp phòng, chống dịch; phối hợp với ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương giám sát phát hiện sớm các ổ dịch cúm trên gia cầm.
Cùng đó, tăng cường tuyên truyền pháp luật phòng lây nhiễm cúm gia cầm lan sang người, đặc biệt tại khu vực có gia cầm chết và những vùng có nguy cơ cao. Đồng thời, sẵn sàng thuốc, vật tư, hóa chất, phương tiện đáp ứng cho địa phương phát triển các biện pháp xử lý ổ dịch.
Cũng liên quan đến cúm A/H5N1, Bộ Y tế nhận định, trong thời gian tới vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người. Bệnh cúm gia cầm trên người hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc-xin phòng bệnh.
Hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy cúm A/H5N1 lây từ người sang người. Virus A/H5N1 là chủng cúm độc lực cao, người bị nhiễm thường diễn tiến nặng và tử vong với tỷ lệ cao (~50%).
Virus cúm có tỷ lệ đột biến cao
Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, có nhiều nguyên nhân nhiễm cúm A/H5, như: Sinh sống gần các trang trại gia cầm và lợn là điều kiện thuận lợi làm tăng tính đột biến kháng nguyên virus, làm virus dễ lây nhiễm; một số chợ trời, nơi bán gia cầm, trứng nhưng điều kiện vệ sinh không đảm bảo; ăn thịt gia cầm và trứng chưa được nấu chín...
Virus cúm gia cầm thuộc nhóm virus cúm A (họ Orthomyxoviridae). Vỏ của virus cúm A có glycoprotein bao gồm 2 loại kháng nguyên: Kháng nguyên trung hòa N (Neuraminidase) và kháng nguyên ngưng kết hồng cầu H (Hemagglutinin). Có 9 loại kháng nguyên N, ghi nhận từ N1 đến N9 và 16 loại kháng nguyên H, từ H1 đến H16.
Người bệnh nhiễm cúm A/H5 thường có những biểu hiện giống với cúm thông thường và kèm theo một số dấu hiệu nguy hiểm hơn. Mùa Đông, Xuân thời tiết trở lạnh là dịp cao điểm dễ bùng phát thành dịch.
Các dấu hiệu sớm của bệnh cúm thường bắt đầu trong vòng 2 - 5 ngày kể từ ngày bị nhiễm trùng, như: Sốt cao đột ngột (trên 38 độ C), đau ngực, khó thở, mệt mỏi, cảm thấy rét run, choáng váng đầu óc; đau họng, ho, thường ho khan, ho có đờm...
Theo BSCKI Bạch Thị Chính, Giám đốc y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, có nhiều nguyên nhân nhiễm cúm A (H5) hay cúm gia cầm ở người, chủ yếu là do người nhiễm virus A/H5N1 thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với động vật bị nhiễm bệnh.
Virus cúm có tỷ lệ đột biến cao và kháng nguyên bề mặt rất dễ biến đổi. Trong đó, kháng nguyên H và N là thay đổi rõ nhất. Chỉ cần đột biến nhỏ đã dẫn tới sự biến đổi kháng nguyên, tạo ra biến chủng cúm mới.
Cúm A/H5N1 là phân nhóm cúm gia cầm có khả năng xâm nhiễm và tự biến đổi (hoặc tái tổ hợp) rất cao, liên tục tạo ra biến đổi gen lây từ người sang người, gây nhiều lo ngại về dịch cúm toàn cầu.
Đặc biệt, virus A/H5N1 có thể kết hợp với virus cúm ở người tạo ra một loại virus mới có đầy đủ tính năng của 2 loại virus cũ, dễ dàng tạo ra dịch cúm mới ở người với tỷ lệ biến chứng nặng, nguy cơ tử vong là rất lớn.
BSCKII Mã Thanh Phong, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết: “Mỗi năm tùy các đợt dịch mà vật liệu di truyền của virus cúm sẽ biến đổi và gây đợt cúm thông thường như cúm A/H1N1, A/H3N2.
Đây là đợt cúm hiền, không gây vụ dịch tỷ lệ tử vong cao. Tuy nhiên, với những đợt dịch như H5N1, H7N9 thì những đột biến gây ra các tuýp cúm A nguy cơ sẽ cao hơn”.
Theo chuyên gia này, tùy theo từng đợt dịch sẽ là tuýp virus gì thì nguy cơ, độc lực và độ nguy hiểm sẽ có sự khác nhau. Nếu tuýp cúm độc lực mạnh thì mức độ ái lực đến các tế bào hô hấp sẽ nhân lên và phá hủy tế bào rất nhanh, gây viêm phổi, suy hô hấp, tử vong… hoặc biến chứng viêm phổi, viêm màng não.
Để chủ động phòng, chống dịch cúm A/H5N1 lây từ gia cầm sang người, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp: Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn. Người dân không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc.
Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn. Hạn chế tiếp xúc, giết mổ, ăn các loại động vật hoang dã, đặc biệt là chim. Khi có biểu hiện cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở có liên quan đến gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.
