Chỉ vài ngày trước khi đến thời hạn do phía Mỹ đặt ra là ngày 1/8, Mỹ và EU đạt được thoả thuận giúp chấm dứt cuộc chiến thuế quan mà Tổng thống Donald Trump phát động nhằm vào EU, đồng thời cũng ngăn cản bùng phát cuộc chiến thương mại thực thụ giữa hai bên.
Ông Trump và giới chức lãnh đạo EU công bố thông tin này sau cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Scottland nhân khi ông Trump sang Scottland chơi golf. Bối cảnh này thật khôi hài và phản ánh thế cửa trên của ông Trump trong cuộc thương chiến của Mỹ với EU.
Những nội dung cụ thể của thoả thuận được công bố cho đến nay cũng cho thấy tình trạng ấy. Theo đó, mức thuế mà Mỹ áp cho hàng hoá của EU xuất khẩu vào thị trường Mỹ là 15%, thấp hơn mức mà ông Trump từng doạ. Nhưng mức thuế trên cao gấp 4 lần so với mức trung bình mà quốc gia này áp cho hàng hoá của EU trước khi ông Trump khởi động vòng thương chiến mới.
Mức thuế này ngang với mức Mỹ đạt được thoả thuận với Nhật Bản và không thấp hơn nhiều so với mức mà ông Trump đã đạt được trong thoả thuận thương mại với một số đối tác khác. Giống như Nhật Bản, EU vẫn phải chịu mức thuế 50% đối với thép và nhôm xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Trong khi đó, rất nhiều hàng hoá của Mỹ không bị đánh thuế khi xuất khẩu vào thị trường EU.
Đáng chú ý không kém nữa là EU cam kết mua năng lượng của Mỹ trị giá 750 tỉ USD và đầu tư 600 tỉ USD vào Mỹ. Giống như Nhật Bản, EU cam kết chi ra những khoản tiền khổng lồ nhưng chưa biết làm sao kiếm được cho đủ. Song điều ấy không phải là mối bận tâm hiện tại của ông Trump. Tổng thống Mỹ chỉ cần những con số ấy trong thoả thuận thương mại với EU để tung hô là đã đạt được “thoả thuận thương mại vĩ đại nhất trong lịch sử cho nước Mỹ”.
Nhìn vào những nội dung cụ thể của thoả thuận, không khó để có thể nhận thấy EU đã chịu nhượng bộ rất nhiều và rất cơ bản cho ông Trump. Giới chức lãnh đạo EU phải tới nơi ông Trump chơi golf để hoàn tất đàm phán và ký kết thoả thuận thương mại với Mỹ. Những nhượng bộ của EU cho Mỹ và những nhượng bộ của Mỹ cho EU hoàn toàn không cân xứng nhau.
Điều đáng chú ý ở đây là cho tới khi ký thoả thuận này, phía EU luôn tỏ ra không khuất phục trước sức ép và những đòn tối hậu thư của ông Trump. Trên thực tế, EU vốn không thiếu những con chủ bài rất sáng giá để có thể chơi tất tay với Mỹ, tức là có thể buộc phía Mỹ phải trả giá đắt.
EU cũng đã công khai chuẩn bị những đòn đáp trả Mỹ từ sau ngày 1/8 tới. Cho nên thoả hiệp của giới chức lãnh đạo EU với Mỹ trong thoả thuận thương mại này chắc chắn sẽ gây nên những bất hoà và phân rẽ mới trong nội bộ EU.
EU không thể bỏ tiền ra để mua năng lượng của Mỹ và để đầu tư vào Mỹ mà chỉ có thể vận động các quốc gia thành viên và giới kinh tế tư nhân làm việc này, điều ấy hiện chưa có tính khả thi.
Xem ra, EU chịu và buộc phải nhượng bộ Mỹ vì dành ưu tiên hàng đầu cho việc chấm dứt cuộc thương chiến thuế quan và ngăn ngừa chiến tranh thương mại. EU phải tranh thủ ông Trump để níu kéo Mỹ không buông bỏ Ukraine trong cuộc chiến tranh với Nga, tức là biết bị thua thiệt nhưng không có sự lựa chọn nào khác.
