Mặc dù không ai công khai nói về việc tách khỏi NATO, niềm tin vào Liên minh Bắc Đại Tây Dương rõ ràng đã giảm sút. Liệu Brussels có thể cắt đứt quan hệ với Washington và điều này có ý nghĩa gì đối với Moscow? RIA Novosti đưa tin.
Mọi thứ cho phía trước
Các nhà lãnh đạo EU đã nhất trí về chương trình ReArm Europe có tổng giá trị lên tới 800 tỷ euro. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết số tiền này sẽ đến từ quá trình tự do hóa tài chính. Đặc biệt, nhiều hạn chế sẽ được dỡ bỏ.
"Chúng ta đấu tranh cho hòa bình thông qua sức mạnh, và đó là lý do tại sao tôi đề xuất đầu tư 800 tỷ vào quốc phòng", bà nhấn mạnh. Và bà nói thêm: vấn đề là liệu châu Âu có sẵn sàng tự bảo vệ mình hay không.
Các nhà lãnh đạo Ý và Tây Ban Nha thực sự thích cách tiếp cận này - chính phủ của họ đang nợ nần và phải chịu các quy định về ngân sách của EU. Các nhà lãnh đạo của Áo, Thụy Điển, Hà Lan và Đan Mạch đã bày tỏ một số nghi ngờ, nhưng sau đó đã được trấn an.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban không phản đối việc tăng cường năng lực quốc phòng, nhưng từ chối hành động theo lệnh từ Brussels. "Những nỗ lực này nên trao quyền cho các thành viên EU, chứ không phải các quan chức ở Brussels", ông nói.
Tuyên bố cuối cùng đảm bảo việc phân bổ thêm tiền để tạo điều kiện cho việc tăng cường chi tiêu cho quốc phòng. Ngoài ra, họ lưu ý đến nhu cầu tăng "nguồn tài trợ quốc phòng ở cấp độ EU, bao gồm cả thông qua các ưu đãi dành cho tất cả các quốc gia.
Mối đe dọa chính tất nhiên là Nga. Tuy nhiên, không phải Moscow thúc đẩy châu Âu thực hiện các biện pháp khẩn cấp. Điều này là nhờ Tổng thống Mỹ, người có những quyết định khiến nhiều người bất ngờ.
Do đó, theo cuộc thăm dò của YouGov (công ty phân tích dữ liệu và nghiên cứu thị trường có trụ sở tại Anh), 58% người Ý, 69% người Pháp, 74% người Đức, 75% người Tây Ban Nha và 78% người Anh coi ông Donald Trump là mối đe dọa lớn.
Người ta cũng lo sợ Tổng thống Nga Vladimir Putin (ở mức 74-89%), nhưng điều này từ lâu đã không còn làm ai ngạc nhiên nữa.
Chiến dịch của châu Âu
Ở Đức, Đảng CDU/CSU và SPD vẫn chưa thành lập được liên minh cầm quyền nhưng đã nhất trí tăng chi tiêu quân sự.
Do đó, Thủ tướng đắc cử Đức Friedrich Merz đã tuyên bố rằng các sự kiện ở châu Âu và thế giới đang diễn biến nhanh hơn mức người ta có thể tưởng tượng, do đó cần phải có những nỗ lực to lớn để đảm bảo quốc phòng. Điều này phải đạt được "bằng mọi giá".
CDU/CSU, cùng với SPD, có ý định đệ trình lên quốc hội một đề xuất cải cách cái gọi là phanh nợ, vốn không cho phép nhà nước vay quá 0,35% GDP.
Điều này được ghi trong hiến pháp và chỉ có thể bị bãi bỏ khi có sự ủng hộ của hai phần ba số thành viên Bundestag (quốc hội Đức), nhưng ông Merz muốn nâng mức này lên 1% GDP.
Cộng hòa Séc sẽ tăng chi tiêu quốc phòng từ 2 đến 3% GDP vào năm 2030. Theo Thủ tướng Petr Fiala, đây là "mức tối thiểu". Ông cũng tin rằng việc ông Trump đình chỉ viện trợ cho Ukraine đòi hỏi một sự thay đổi triệt để trong chính sách của châu Âu.
"Chúng ta phải tăng cường năng lực kinh tế và quân sự của mình và chịu trách nhiệm hoàn toàn cho an ninh của chính mình. Điều này có nghĩa là tăng đầu tư vào quốc phòng.
Đảm bảo an ninh của chúng ta cũng có nghĩa là tăng cường hỗ trợ cho Ukraine. Chúng ta không thể cho phép một nước Nga tạo ra đe dọa chúng ta thành công. Đã đến lúc châu Âu phải chuyển từ lời nói sang hành động", Thủ tướng nhấn mạnh.
Phụ thuộc vào Mỹ
Ekaterina Shumitskaya, nghiên cứu viên tại Khoa Nghiên cứu Chính trị Châu Âu thuộc IMEMO RAS, liên hệ những nỗ lực tăng cường quốc phòng của châu Âu chủ yếu với cú sốc do ông Trump gây ra khi ông lên nắm quyền, bà không tin rằng họ sẽ thành công trong ngắn hạn và cả trong tương lai, điều này phụ thuộc nhiều vào chính sách đối ngoại của Washington.
"Quan hệ EU-Mỹ đang trải qua một cuộc khủng hoảng phát sinh ngay cả trước khi ông Trump nhậm chức, nhưng trở nên tồi tệ hơn dưới thời ông.
Các nhà ngoại giao châu Âu từ lâu đã lo sợ điều này, nhưng không chuẩn bị cho nó theo bất kỳ cách nào. Đặc biệt, EU đã thực hiện một lộ trình về độc lập trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump, nhưng hầu như không có gì được thực hiện kể từ đó.
Dưới thời Tổng thống Joe Biden, ý tưởng này nhìn chung đã chuyển thành một cánh phụ trợ của NATO.
Theo đó, nếu ông Trump bị luận tội, khả năng xảy ra điều này đang tăng lên theo thời gian, và một chính trị gia sáng suốt hơn, theo quan điểm của EU, thay thế ông, thì ý tưởng về độc lập có thể lại mất đi sự liên quan", chuyên gia lý giải trong một cuộc phỏng vấn với RIA Novosti.
Bà cũng cho biết 800 tỷ euro là một con số ấn tượng, nhưng hiện tại tất cả chỉ là những khẩu hiệu đẹp đẽ chứ không phải là một kế hoạch hành động thực sự.
Đặc biệt, EU sẽ phải tái cấu trúc nền kinh tế và thấm nhuần vào người dân châu Âu ý tưởng rằng họ phải sẵn sàng mất đi mạng sống vì hạnh phúc của mình.
Tất cả những điều này có thể mất hàng thập kỷ, vì vậy còn quá sớm để nói về sự hủy diệt của NATO hoặc mối đe dọa nghiêm trọng đối với Nga.
Nikolai Toporin, Phó Giáo sư Khoa Luật Châu Âu tại Đại học MGIMO, Nga đồng ý rằng kể từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump, EU vẫn chưa củng cố được sự độc lập của mình khỏi Mỹ, nhưng hiện nay đã có nhiều thay đổi. Đặc biệt, tám năm trước không hề có xung đột nào xảy ra ở Ukraine.
"Không quan trọng là Nga có tấn công EU như các quan chức EU vẫn nói hay không. Ngoài ra, họ thấy rằng những cường quốc khác đều đang hiện đại hóa quân đội, trong đó có: Mỹ, Trung Quốc, Nga.
Hiện chỉ có Hungary không ủng hộ kế hoạch tái vũ trang của EU, nhưng nước này có ít quân nên tác động sẽ không nhiều. Điều quan trọng là Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Anh và Ý sẽ tham gia vào kế hoạch này", ông lưu ý trong một cuộc trò chuyện với RIA Novosti.
Theo ông, đến năm 2030, EU sẽ không đạt được mức chi tiêu quốc phòng như Mỹ, nhưng sẽ tiến gần đến mức đó. Trong thời Chiến tranh Lạnh, châu Âu đã chi rất nhiều cho vấn đề an ninh và không có điều gì khủng khiếp xảy ra với họ và bây giờ cũng như vậy.
