Cuộc gặp cấp cao bất thường của EU diễn ra sau hai cuộc gặp cấp cao của nhóm các thành viên EU và NATO do Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Anh Keir Starmer chủ trì. Cuộc gặp khác nhau, thành phần tham dự rộng hẹp khác nhau nhưng mục đích và nội dung trên chương trình nghị sự lại không khác biệt nhau cơ bản hay đáng kể gì.
Vẫn là các đồng minh và đối tác của Mỹ ở châu Âu phải xử lý quan hệ của châu Âu với Mỹ như thế nào ở thời ông Donald Trump trở lại trị vì nước Mỹ. Vẫn là EU và NATO phải tiếp tục hậu thuẫn Ukraine như thế nào để nước này không thua Nga trên chiến trường trong bối cảnh chính quyền mới ở Mỹ chủ động xích lại gần Nga; không còn sẵn sàng tiếp tục viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine như trước nữa.
Vẫn là chuyện châu Âu phải tự đảm bảo về an ninh cho châu lục và cho Ukraine như thế nào khi không còn có thể thật sự tin cậy vào cam kết đảm bảo an ninh của Mỹ như bao lâu nay. Mà an ninh ở đây là an ninh trên mọi phương diện chứ không đơn thuần chỉ có trước hết là những thách thức và đe dọa an ninh từ Nga.
Tại cuộc gặp cấp cao bất thường vừa rồi, EU bàn thảo nhiều nhưng kết quả mới chỉ được rất ít ỏi. Về cơ bản, các thành viên EU nhất trí định hướng tăng cường vũ trang mạnh mẽ cho các quốc gia thành viên.
Ủy ban EU mời chào kế hoạch tài chính trị giá 800 tỷ euro để các thành viên có tiền tài chi tăng cường vũ trang cho chính họ; đặc biệt là mua sắm vũ khí, thiết bị quân sự bù đắp cho khối lượng, chủng loại vốn được Mỹ cung cấp cho Ukraine nhưng nay có nguy cơ bị chính quyền mới ở Mỹ ngừng trệ.
Nhưng các thành viên có tự nguyện vay nợ thêm để tăng cường vũ trang cho họ hay không thì lại là chuyện hoàn toàn khác. Cho nên đề xuất tăng cường vũ trang này của Ủy ban EU hiện tại giống như ý tưởng trống rỗng tính khả thi trên thực tế. Sự nhất trí quan điểm của EU tại cuộc gặp cấp cao này vì thế chỉ mang tính danh nghĩa.
Về tiếp tục hậu thuẫn Ukraine, nội bộ EU phân rẽ thành nhóm 26 thành viên và Hungary. Thủ tướng Hungary Viktor Orban bảo lưu quan điểm riêng, khác biệt với số đông trong EU và NATO về Nga và Ukraine cũng như cách thức ông Trump xử lý vấn đề cuộc chiến ở Ukraine và quan hệ của Mỹ với Nga.
Dù vậy, chậm nhất cho tới cuộc gặp cấp cao bất thường này, EU đã ý thức được rất đầy đủ là lối thoát có thể ra khỏi cuộc khủng hoảng định hướng chính sách an ninh hiện tại là vừa níu kéo Mỹ vừa tiến tới trở thành một liên minh phòng thủ đồng hành với NATO và bổ sung cho NATO. Pháp và Anh có vũ khí hạt nhân.
Anh đã liên kết vũ khí hạt nhân của Anh vào cơ cấu quân sự chung của NATO trong khi ông Macron mời chào xòe ô hạt nhân của Pháp ra bảo hộ an ninh cho châu Âu. Nhưng ai cũng biết chỉ có Mỹ mới là đối trọng răn đe hạt nhân ngang tầm với Nga.
Có được liên minh phòng thủ sẽ giúp EU có được con chủ bài quân sự mới và gia tăng được đáng kể thế trong quan hệ với cả Mỹ lẫn Nga. Đồng thời, thuận lợi hơn trong việc tiếp tục hậu thuẫn Ukraine đến khi buộc Nga phải thua trên chiến trường hoặc ít nhất thì cũng ngăn cản được kịch bản tồi tệ là ông Trump đi đêm với Tổng thống Nga Vladimir Putin dàn xếp cuộc chiến tranh ở Ukraine trên đầu EU, NATO và Ukraine trong thời gian tới.
