Hành trình kiến tạo
Trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính từ nông nghiệp, một nhóm sinh viên Đại học Cần Thơ đã triển khai đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển dự án EcoTraceTech. Đây là hệ thống tiên tiến, tự động giám sát và đo lường khí phát thải CO2 và CH4 trên đồng ruộng, ứng dụng công nghệ IoT (Internet vạn vật). Mục tiêu cốt lõi của EcoTraceTech là hỗ trợ hiệu quả nông dân, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu trong tiến trình giảm phát thải, chuyển đổi nông nghiệp theo hướng bền vững và từng bước tiếp cận thị trường Tín chỉ carbon.
Đề tài nghiên cứu khoa học này là tâm huyết của nhóm sinh viên: Lê Lư Huyền Trân (Kỹ thuật phần mềm, Trưởng nhóm), Lê Nguyễn Anh Thư (Tài chính - Ngân hàng) và Mai Nhật Minh (Kỹ thuật phần mềm). Chủ nhiệm đề tài là thầy Trương Minh Thái, Trưởng khoa Công nghệ Phần mềm, Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông, Đại học Cần Thơ.
Lê Lư Huyền Trân chia sẻ, khởi động từ cuối năm 2023, EcoTraceTech đã trải qua hành trình gần 1 năm 7 tháng phát triển, bắt đầu từ tháng 8/2024 trong khuôn khổ nghiên cứu khoa học và tiếp tục được hoàn thiện qua các cuộc thi khởi nghiệp. Trong quá trình triển khai, nhóm gặp không ít khó khăn, từ kỹ thuật chuyên sâu đến những thử thách thực tế trên đồng ruộng.
Đầu tiên là việc nghiên cứu tài liệu và hiểu rõ các cơ chế sinh học, môi trường liên quan đến phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa. Nhóm phải dành nhiều thời gian trao đổi với các giảng viên, cũng như tìm đọc nhiều tài liệu chuyên sâu bằng tiếng Anh để nắm vững.
“Tiếp đến là giai đoạn xây dựng hệ thống nguyên mẫu. Chúng em phải học thêm về phần cứng IoT, lựa chọn cảm biến phù hợp và tối ưu chi phí. Nhiều lần thiết bị thu thập dữ liệu không ổn định, hoặc truyền dữ liệu sai, khiến nhóm phải liên tục sửa chữa, kiểm tra mạch và hiệu chỉnh lại”, Huyền Trân kể.
Tuy nhiên, giai đoạn khó khăn nhất là khi đưa hệ thống ra thử nghiệm thực tế ngoài đồng ruộng. Điều kiện thời tiết khắc nghiệt, môi trường ngoài trời khác xa phòng Lab; thiết bị dễ bị ảnh hưởng bởi nước, bùn, hoặc tín hiệu mạng yếu. Đồng thời, việc thuyết phục nông dân tin tưởng sử dụng hệ thống thử nghiệm cũng cần sự kiên nhẫn và thái độ cầu thị từ nhóm… “Tuy vất vả, nhưng nhờ sự kiên trì và hỗ trợ tận tình từ thầy cô hướng dẫn, em nhận ra rằng, những khó khăn đó giúp nhóm trưởng thành hơn, từ tư duy nghiên cứu đến cách tiếp cận thực tiễn và giao tiếp với cộng đồng”, Huyền Trân tâm sự.
Định hướng phát triển
Nhận thấy đề tài không chỉ dừng lại ở phạm vi nghiên cứu học thuật, mà còn có tiềm năng ứng dụng thực tế cao, đặc biệt trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang chuyển mình theo hướng xanh và bền vững, nhóm đã quyết định đưa EcoTraceTech tham gia các cuộc thi khởi nghiệp. Qua từng vòng thi, nhóm được cố vấn, phản biện, từ đó hoàn thiện hơn sản phẩm, cả về kỹ thuật lẫn chiến lược triển khai, đồng thời kết nối với các tổ chức chuyên môn, quỹ hỗ trợ và doanh nghiệp quan tâm.
Huyền Trân cho rằng, việc hiện thực hóa đề tài từ một công trình nghiên cứu khoa học sang dự án khởi nghiệp là bước chuyển lớn. “Từ đề tài nghiên cứu khoa học trở thành dự án khởi nghiệp thành công, ngoài nền tảng kiến thức và mô hình đã có, cần có thêm ba yếu tố quan trọng: Tính ứng dụng thực tiễn cao, chiến lược giá và mô hình kinh doanh hợp lý, cùng khả năng mở rộng và đồng hành lâu dài”, Huyền Trân chia sẻ.
Đến thời điểm hiện tại, đề tài nghiên cứu khoa học của nhóm đã hoàn thành quá trình nghiệm thu với kết quả tốt và nhận được đánh giá cao từ hội đồng chuyên môn. Từ nền tảng nghiên cứu này, nhóm đã mạnh dạn đưa đề tài phát triển thành dự án khởi nghiệp với tên gọi EcoTraceTech - Hệ thống quan trắc khí phát thải CO2 và CH4 từ canh tác lúa theo thời gian thực.
Trong quá trình phát triển, dự án đạt được một số thành tích nổi bật: Giải Khuyến khích tại Cuộc thi UNIIC IDEATHON 2024 (Philippines); Là 1 trong 199 dự án toàn quốc lọt vào vòng bán kết Cuộc thi Khởi Nghiệp Xanh do BSA tổ chức; Lọt vào vòng chung kết Cuộc thi Ý tưởng học sinh, sinh viên khởi nghiệp khu vực ĐBSCL - INNOBE 2024. Đặc biệt, dự án vừa xuất sắc đoạt giải Nhất Cuộc thi “Dự án khởi nghiệp tiềm năng” trong học sinh, sinh viên Đại học Cần Thơ mở rộng năm 2025.
Về mặt ứng dụng thực tế, Huyền Trân cho hay, nhóm đã hoàn thành giai đoạn nghiên cứu ban đầu, xây dựng được nguyên mẫu thiết bị phần cứng và hệ thống phần mềm đi kèm. Thiết bị đã được thử nghiệm tại một số vùng trồng lúa ở tỉnh Vĩnh Long. Trong thời gian tới, nhóm sẽ tiếp tục hoàn thiện sản phẩm, đặc biệt là nâng cấp phần mềm để hỗ trợ phân tích dữ liệu, tính toán lượng phát thải tích lũy, và tự động tạo báo cáo định dạng phù hợp với yêu cầu của các chương trình Tín chỉ carbon.
Nhóm cũng dự định liên kết với các đơn vị doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp để triển khai thử nghiệm diện rộng, thu thập phản hồi người dùng thực tế và cải tiến sản phẩm. Mục tiêu lâu dài là tìm kiếm đối tác công nghệ và đầu tư để thương mại hóa hệ thống theo mô hình thiết bị - dịch vụ.
“Chúng em tin rằng, với sự kết hợp giữa nền tảng nghiên cứu khoa học vững chắc và định hướng đổi mới sáng tạo, dự án EcoTraceTech sẽ không chỉ dừng lại ở mức ý tưởng mà có thể phát triển thành sản phẩm ứng dụng rộng rãi, đồng hành cùng quá trình chuyển đổi xanh của nông nghiệp Việt Nam”, Huyền Trân hào hứng chia sẻ.
