Còn được gọi là tranh collage, nghệ thuật xé dán tuy không còn mới mẻ nhưng luôn thu hút công chúng. “Dịch chuyển” là một cuộc trưng bày thị giác về những đổi thay của xã hội đương đại. Sau 2 năm chuẩn bị, Mzung Nguyễn sẽ dịch chuyển khắp đất nước để trưng bày các tác phẩm của mình.
Nghệ thuật vì môi trường
Triển lãm “Dịch chuyển” của Mzung Nguyễn sẽ bắt đầu tại VICAS Art Studio (Hà Nội) vào ngày 10/8 tới đây. Sau đó, hành trình sẽ tiếp tục được chào đón tại nhiều nơi, như: Đà Lạt, TPHCM, Hội An và một số tỉnh thành.
Là một người trẻ, Mzung Nguyễn hướng tới công chúng trẻ tuổi với các tiếp nhận nghệ thuật mang tính đương đại. Nghệ thuật xé dán tuy không phải mới mẻ, nhưng với đa số công chúng Việt Nam vẫn còn khá lạ lẫm với loại hình nghệ thuật cực kỳ linh hoạt và đầy tính tư duy này.
Về nguyên vật liệu, dự án của Mzung Nguyễn thu thập và tái sử dụng một số lượng lớn báo và tạp chí cũ, đã từng được xuất bản trong suốt một thập kỷ.
Nghệ sĩ bị thôi thúc bởi việc lưu dấu những dịch chuyển của thời gian và không gian. Bên cạnh đó là sự thay thế giữa những giá trị cũ và mới, mâu thuẫn văn hóa giữa truyền thống và hiện đại, những tương phản giữa nhân sinh và thế giới tự nhiên trong đời sống đô thị.
Mzung Nguyễn sinh năm 1982, tốt nghiệp chuyên ngành Ngữ văn - Báo chí vào năm 2006 và bắt đầu sự nghiệp của mình với công việc viết lách. Sau đó cô theo học chuyên sâu và bước vào lĩnh vực điện ảnh trong mười năm tiếp theo. Mzung Nguyễn học Kịch bản điện ảnh (năm 2007, Hà Nội, quỹ Ford Foundation), khoá đạo diễn (2009, Hoa Kỳ, học bổng USC) và khoá học điện ảnh (năm 2009, Hàn Quốc, học bổng AFA).
Nghệ sĩ đã cho ra mắt các tác phẩm đa thể loại bao gồm phim truyện ngắn, phim tài liệu, phim thể nghiệm và video - art. Hai bộ phim thể nghiệm “Ngủ trong thành phố” (2017) và “Ánh sáng sau sự sống” (2018), từng được lựa chọn trình chiếu tại nhiều quốc gia.
Trong vai trò một đạo diễn độc lập với dòng phim thể nghiệm, Mzung Nguyễn tự tạo một câu chuyện cũng như cấu trúc. Khi bản thân ưng ý với sản phẩm, cô đi tìm khán giả để kể lại câu chuyện đó. Cô không quảng bá rộng rãi, khách mời cũng chỉ là những người bạn cùng xem với nhau. Nhưng chính cô cũng không ngờ, khán giả luôn tới đông – đến mức phải chiếu thêm nhiều suất.
Mzung Nguyễn cũng nổi tiếng là một trong những nhà làm phim vì môi trường. Tất cả các bộ phim cô làm đều là câu chuyện về môi trường, sự rạn vỡ mối dây từng khăng khít giữa con người và thiên nhiên, là các giá trị thời gian bị ăn mòn...
“Tôi làm việc trên nhiều thể loại sáng tạo khác nhau: Phim, ảnh, hội họa, viết, tái chế hay các dự án cộng đồng. Nhưng đề tài chính là môi trường và bảo tồn động vật hoang dã. Tôi còn rất nhiều dự án chờ đợi phía trước, phim truyện và môi trường luôn là nhân vật trung tâm, là đối tượng khai thác, đối tượng soi chiếu lớn nhất trong mọi tác phẩm.
Tuy nhiên, để làm nổi bật đối tượng chính yếu này và làm rộng hơn các suy tư, tôi đặt môi trường trong rất nhiều mối tương quan như tôn giáo, văn hóa, chính trị, nghệ thuật...”, Mzung Nguyễn cho hay.
 |
| Nghệ sĩ Mzung Nguyễn. |
Dịch chuyển để thấy những đối lập
Collage bắt nguồn từ một từ trong tiếng Pháp “coller” có nghĩa là “dán”. Đó là kỹ thuật sáng tạo nghệ thuật - chủ yếu áp dụng trong nghệ thuật thị giác. Trong đó các tác phẩm được hình thành từ một tập hợp các thành phần và chất liệu khác nhau. Một tác phẩm collage có thể bao gồm những mẩu cắt ra từ các trang báo, tạp chí, những dải ruy băng, trích đoạn từ các cuốn sách, vài tấm ảnh, hay bất kể đồ vật nào khác.
Kể từ năm 2017, Mzung Nguyễn mở rộng thực hành nghệ thuật theo hướng đa phương tiện. Cô bắt đầu sáng tác tranh sơn dầu và chất liệu hỗn hợp. Vẫn khai thác các chủ đề về những chuyển động của thế giới đương đại, nhưng với thực hành hội họa, Mzung Nguyễn thể hiện được sự tĩnh lặng của những chuyển đổi mà trong các tác phẩm phim ảnh trước đó chưa khai thác hết.
Suy tư nghệ thuật của Mzung Nguyễn chịu ảnh hưởng sâu sắc của triết lý sinh thái. Trong đó, mối tương quan giữa các sinh thể đóng vai trò là nguồn cảm hứng chính, dù không nhất thiết phải là chủ đề biểu hiện cho các tác phẩm của cô.
Mzung Nguyễn nói rằng: “Tôi thường đặc biệt ưu ái trạng thái dịch chuyển - một cách hữu cơ đã trở thành chất dung môi cho tôi thành hình các ý niệm. Hay trải nghiệm dịch chuyển giữa các thể loại, sắp xếp các chất liệu trong thực hành nghệ thuật giúp tôi khám phá cái vô tận của những mối liên kết không gian và thời gian, sự tương quan của các thành tố cấu thành xã hội loài người”.
“Dịch chuyển” từng có tên gọi “Khi Phố là Nhà”, được lấy cảm hứng từ những đặc điểm của đô thị Sài Gòn trong thời đại của chủ nghĩa tiêu dùng. Cô nhận ra sự đối lập giữa cái mới và cái cũ, giữa truyền thống và hiện đại, giữa những thôi thúc của phát triển và sự tĩnh lặng bên trong bản thể con người.
Với nghệ sĩ hoạt động nghệ thuật sôi nổi như Mzung, không phải không có những cám dỗ. Cô nói rằng, nếu cố gắng thương thuyết thêm một chút nữa, bản thân có thể nhận được đầu tư cho các dự án của mình. Tuy nhiên, cô không muốn bị bão hòa giữa các mô hình khác, không muốn phải làm theo yêu cầu của bất cứ ai.
Với cá tính ấy, hiển hiện trong mỗi tác phẩm xé dán của Mzung Nguyễn - công chúng dễ nhận thấy những mãnh liệt của tư duy và thông điệp sống. Một bức tranh đô thị ngang dọc những toà nhà đen trắng, điểm quanh đó là phần nội tạng với ruột và dạ dầy màu đỏ. Giải phẫu học trong hình hoạ đã tăng thêm điểm nhấn thị giác đối với những tác phẩm.
