Đẩy mạnh chuyển đổi số

Phát biểu tham luận tại Hội nghị, ông Dương Anh Đức - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - cho biết: Năm học 2022 - 2023 kết thúc với sự nỗ lực của các thầy cô, ngành Giáo dục và đã đạt được kết quả khích lệ. Với mục tiêu xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước và khu vực châu Á, Thành ủy, UBND TP đã ban hành các chỉ thị, nghị quyết thuận lợi để đề ra các chỉ tiêu phát triển, chủ động sáng tạo trong công tác quản lý điều hành, nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ năm học.

TP đã xây dựng Dự thảo “Chiến lược phát triển giáo dục TPHCM từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” để từ đó xác định mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nhằm cụ thể hóa các chủ trương, định hướng phát triển giáo dục của Đảng nhằm góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 của đất nước.

Trong đó, Chương trình GDPT 2018 đã được các cấp, cơ sở coi trọng và thực hiện nghiêm túc, công tác chuẩn bị đội ngũ giảng dạy chu đáo. TP tiếp tục giữ vững thế mạnh trong tiếng Anh, tin học và thực hiện chuyển đổi số. Đồng thời tổ chức tuyển sinh theo hình thức trực tuyến sử dụng mã định danh, hoàn thiện dữ liệu ngành…

Cũng theo ông Dương Anh Đức, các trường đại học thành viên luôn quan tâm củng cố điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục theo đúng quy định; đồng thời tích cực tham gia phối hợp, hỗ trợ, tư vấn có hiệu quả cho các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc xây dựng cơ chế, chính sách và định hướng phát triển TP theo phương châm “Đại học phát triển cùng với sự phát triển của TP”...

Bên cạnh đó, TP cũng triển khai các chương trình, công trình, dự án thi đua tiêu biểu cấp TP chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025). Trong đó, ngành Giáo dục đăng ký 3 công trình mà trọng tâm là Đầu tư, chuẩn hóa và hiện đại cơ sở vật chất, góp phần thực hiện thành công Chương trình GDPT 2018; nâng cao các hoạt động giáo dục toàn diện cho học sinh, đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em trên địa bàn và yêu cầu đào tạo nhân lực trong thời kỳ mới…

Tháo gỡ khó khăn về nguồn tuyển giáo viên miền núi

Ông Đỗ Đức Duy - Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái - chia sẻ: Năm học 2022 - 2023, ngành GD-ĐT Yên Bái đã hoàn thành tốt chương trình, kế hoạch năm học, tiếp tục triển khai thành công Chương trình GDPT 2018 theo đúng lộ trình và đạt được nhiều kết quả tích cực. Mạng lưới trường, lớp học, quy mô giáo dục tiếp tục được rà soát, sắp xếp, nâng cao hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục và phù hợp với thực tiễn địa phương. Chất lượng giáo dục đại trà được nâng lên; giáo dục mũi nhọn có nhiều bứt phá.

Yên Bái quan tâm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cơ sở vật chất cho GD-ĐT theo hướng chuẩn hóa, từng bước hiện đại đáp ứng yêu cầu dạy và học ngày càng cao. Tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 89,6%; toàn tỉnh hiện có 326 trường mầm non, phổ thông đạt chuẩn quốc gia, chiếm 73,8%, tăng 37 trường so với năm học trước.

Tỉnh cũng chủ động triển khai Chương trình GDPT 2018 và SGK mới. Tuy nhiên, theo lộ trình đổi mới, nhiều địa phương trong tỉnh đang rơi vào tình trạng thiếu giáo viên môn Tiếng Anh, đặc biệt tại các trường trên địa bàn hai huyện vùng cao Trạm Tấu và Mù Cang Chải.

Trước thực tế đó, tỉnh đã có chủ trương kịp thời về biệt phái giáo viên ở vùng thấp lên vùng cao để giải quyết trước mắt tình trạng thiếu giáo viên Tiếng Anh. Trong đó, nhiều giáo viên đã tự nguyện xung phong đi biệt phái, góp phần quan trọng hoàn thành nhiệm vụ năm học.

Tại Hội nghị, ông Đỗ Đức Duy đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, giao bổ sung biên chế giáo viên cho tỉnh Yên Bái đảm bảo đủ định mức theo quy định; nghiên cứu, sửa đổi Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ về chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó khăn để đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế tại các địa phương. Đồng thời, nghiên cứu điều chỉnh giảm tuổi nghỉ hưu của giáo viên mầm non, tiểu học; quan tâm đến chế độ lương và phụ cấp để giúp giáo viên yên tâm, gắn bó với nghề.

Đối với các bộ, ngành Trung ương, ông Duy đề nghị: Sửa đổi, thay thế các thông tư hiện hành quy định về danh mục khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập; tháo gỡ khó khăn về nguồn tuyển giáo viên miền núi. Bên cạnh đó, xem xét điều chỉnh mức học bổng; chế độ chính sách; trợ cấp xã hội cho học sinh, sinh viên.

PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM báo cáo tại Hội nghị. Ảnh: Thế Đại

Nhiều chính sách hỗ trợ cho học sinh

Theo báo cáo của Sở GD&ĐT Đà Nẵng, trong năm học 2022 - 2023, phong trào thi đua “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập” trong các trường học ở Đà Nẵng đã diễn ra sôi nổi, thiết thực hiệu quả đã tác động mạnh mẽ đến chất lượng và hiệu quả giáo dục.

Mô hình “Triển khai các giải pháp đẩy mạnh giáo dục lịch sử, truyền thống cách mạng gắn với việc nâng cao chất lượng dạy và học trên địa bàn thành phố qua mô hình hoạt động cụ thể” được triển khai ở hầu hết trường học. Qua đó, đã đổi mới phương pháp giảng dạy, đẩy mạnh giáo dục lịch sử, cách mạng cho học sinh gắn với các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.

Chất lượng giáo dục toàn diện, chất lượng học tập đại trà của học sinh các cấp khá đồng đều; đặc biệt, chất lượng giáo dục mũi nhọn, học sinh giỏi, học sinh năng khiếu tham dự các kỳ thi, hội thi khu vực, quốc gia, quốc tế đạt được một số kết quả tích cực.

Tại Kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia, học sinh thành phố Đà Nẵng đã đoạt 1 giải Nhất, 10 giải Nhì, 20 giải Ba, 14 giải Khuyến khích; có 4 học sinh được tiếp tục dự thi vòng 2, có 1 học sinh đoạt Huy chương Đồng môn Tin học tại Kỳ thi Olympic châu Á - Thái Bình Dương. Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia, Đà Nẵng có 1 dự án đoạt giải Ba và 1 dự án đoạt giải Tư.

Trước thềm năm học 2022 - 2023, thành phố có chủ trương hỗ trợ sách giáo khoa cho học sinh là con em hộ nghèo, bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Chính sách hỗ trợ học phí từ nguồn thu ngân sách cho học sinh mầm non và phổ thông được thành phố thực hiện liên tục trong nhiều năm kể từ khi bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Sở GD&ĐT Đà Nẵng đã tham mưu UBND TP triển khai Chương trình Sức khỏe học đường đến năm 2025 trên địa bàn thành phố Đà Nẵng; ban hành Kế hoạch số 394/KH-SGDĐT ngày 22/2/2022 của sở GD&ĐT về việc thực hiện Chương trình Sức khỏe học đường đến năm 2025 với 5 nhóm nội dung và 7 nhóm giải pháp.

Tạo môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh

Năm học 2022 - 2023, ngành Giáo dục Thái Nguyên đã tích cực triển khai và thực hiện có hiệu quả, đạt và vượt các mục tiêu đã đề ra trong năm, có nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Cụ thể, Thái Nguyên đã thực hiện thành công Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Các chỉ tiêu phát triển về quy mô số lượng và chất lượng giáo dục ở các cấp học đều đạt và vượt các chỉ tiêu đề ra. Xây dựng và triển khai có hiệu quả kế hoạch chuyển đổi số trong giáo dục.

Tiếp tục duy trì và giữ vững kết quả phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi, chuẩn bị các điều kiện triển khai phổ cập mầm non cho trẻ em mẫu giáo; duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chuẩn của đơn vị phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3; phổ cập giáo dục THCS mức độ 2 và xóa mù chữ mức độ 2.

Đặc biệt, tỉnh đã thực hiện tốt việc phối hợp triển khai hoạt động bồi dưỡng theo nguồn kinh phí thực hiện Đề án Ngoại ngữ quốc gia và Đề án Nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh của địa phương. Tổ chức tốt việc bồi dưỡng nâng chuẩn năng lực ngoại ngữ và bồi dưỡng nâng cao năng lực sư phạm, toàn tỉnh có 1.074/1.126 giáo viên đã đạt theo quy định của Bộ GD&ĐT về năng lực ngoại ngữ, đạt tỷ lệ 95,38%. Trong năm, tỉnh đã thực hiện hỗ trợ lệ phí thi chứng chỉ tiếng Anh quốc tế cho 263 học sinh….

Để chuẩn bị tốt các điều kiện phục vụ năm học 2023 - 2024, Sở GD&ĐT Thái Nguyên tiếp tục tăng cường nền nếp kỷ cương, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh. Nâng cao chất lượng giáo dục ở các cấp học và phát triển phẩm chất, năng lực người học; chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, ý thức chấp hành pháp luật cho học sinh. Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước đối với giáo dục mầm non, phòng chống bạo hành, tai nạn thương tích ở trẻ và giải quyết tình trạng thiếu giáo viên…

Bà Vũ Thu Hà - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội phát biểu tại điểm cầu Hà Nội.

Xây dựng nền GD thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt

Năm học 2022 - 2023, tỉnh Cà Mau xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, thực hiện Chương trình GDPT 2018 (lớp 3, lớp 7 và lớp 10). Toàn ngành Giáo dục Cà Mau tích cực, nỗ lực khắc phục nhiều khó khăn, bảo đảm tổ chức dạy và học an toàn, chất lượng.

Ngành tiếp tục rà soát, sắp xếp mạng lưới trường học trong tỉnh đáp ứng yêu cầu tinh gọn theo Đề án sắp xếp, phát triển mạng lưới trường học trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 - 2025 và định hướng năm 2030. Quy mô giáo dục trong tỉnh tiếp tục ổn định và phát triển bền vững; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở các cấp học đều được đảm bảo.

Theo ông Nguyễn Minh Luân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, nhiệm vụ của năm học mới 2023 - 2024 phải xây dựng nền giáo dục thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt; cần đổi mới hơn nữa nội dung, nhất là đổi mới trong công tác quản trị trường học; khuyến khích cán bộ, giáo viên đổi mới, có nhiều mô hình, cách làm sáng tạo…

Ông Nguyễn Minh Luân kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm đầu tư Chương trình Sóng và máy tính cho em vùng khó khăn, biên giới, hải đảo; Xem xét tháo gỡ khó khăn quy định khung vị trí việc làm cho giáo dục mầm non ở vị trí phục vụ, bảo vệ, y tế đang gặp khó.

Lưu ý khung vị trí việc làm đối vối giáo dục phổ thông ở cấp tiểu học cần phù hợp với chương trình mới. Nghị định 116 về đặt hàng đào tạo ngành Sư phạm cũng gặp khó khăn cần tháo gỡ và có quy định đồng bộ.

Trung ương cần có các chương trình kiên cố hóa trường lớp, đặc biệt là nhà công vụ cho giáo viên để giáo viên yên tâm, gắn bó dạy học và công tác.

Tận dụng quỹ đất cho trường học ở Thủ đô

Phát biểu tại Hội nghị, bà Vũ Thu Hà - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội - đề xuất một số vấn đề cần tháo gỡ trong thời gian tới. Trước hết, TP có đầy đủ loại hình trường nhiều cấp học, trường chuyên, trọng điểm quốc gia với quy mô tương đối lớn; tuy nhiên, tại Nghị định 120 quy định mỗi đơn vị có không quá 2 cấp phó khiến khó khăn trong công tác quản lý cho các trường có quy mô lớn, đặc thù. Do đó, TP kiến nghị Chính phủ sửa đổi Nghị định 120 cho phù hợp thực tế.

Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành liên quan nghiên cứu sớm triển khai số hóa SGK và sử dụng SGK điện tử để phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong giáo dục. Tiếp đến, cần quan tâm chế độ chính sách với cán bộ, giáo viên và nhân viên công tác trong lĩnh vực GD-ĐT. Để thực hiện chủ trương tại Nghị quyết 29 của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo. Theo đó, lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có phụ cấp ưu đãi theo từng tính chất công việc.

Hiện, Thủ đô có tình trạng tăng dân số cơ học cao. Mỗi năm, dân số tăng từ 50.000 - 60.000 học sinh, tương đương cần xây mới 30 - 40 trường học. Tuy nhiên, một số quận nội thành không còn quỹ đất. Để đáp ứng chuẩn xây dựng trường học, đề nghị các cấp xem xét cho phép TP sử dụng chỉ tiêu diện tích sử dụng trên đầu học sinh thay thế cho chỉ tiêu diện tích đất trên học sinh. Chính phủ cho phép Hà Nội được nâng tầng với các khối nhà xây dựng. Đồng thời, cho phép Hà Nội xây tầng hầm cho nhà trường ở quận nội thành để khai thác quỹ đất hiệu quả.

Tiến trình tự chủ đại học còn nhiều thách thức

Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM - ông Vũ Hải Quân nêu một số thành tựu đạt được, như: 6 trường thành viên đã thực hiện tự chủ đại học (tự chủ chi thường xuyên); ĐH Quốc gia TPHCM nằm trong top 1.000 trường đại học hàng đầu thế giới; có 9 nhóm ngành được xếp hạng cao. Đến nay, ĐH Quốc gia TPHCM đã có 126 chương trình đào tạo được đạt chuẩn kiểm định quốc tế.

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo PGS.TS Vũ Hải Quân, tiến trình thực hiện tự chủ đại học ở Việt Nam thời gian qua đã gặp 5 thách thức lớn, hầu hết liên quan đến tài chính đại học gồm: Nguồn thu chủ yếu dựa vào học phí; Chính sách cho sinh viên vay còn rất hạn chế, kể cả đối tượng, quy trình thủ tục, định mức và thời hạn vay; Một số quy định về pháp luật còn thiếu đồng bộ chưa thúc đẩy tự chủ đại học; Mất cân đối trong lĩnh vực ngành nghề đào tạo khi có ít sinh viên chọn ngành khoa học, kỹ thuật công nghệ bao gồm cả bậc sau đại học.

Cuối cùng, thách thức lớn nhất là thách thức về niềm tin của xã hội đối với giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Có lẽ, chưa bao giờ người thầy lại có nhiều tâm tư như bây giờ. Để giải quyết những thách thức trên, Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM nêu 3 kiến nghị:

Tăng đầu tư của Nhà nước cho giáo dục đại học. Bên cạnh nguồn đầu tư chiều sâu cho cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, cần quan tâm đầu tư trực tiếp cho con người thông qua các đề tài, dự án. Thực tế, các phòng thí nghiệm chỉ hoạt động hiệu quả khi nó được vận hành bởi những nhà khoa học giỏi.

Nhà nước cần có lộ trình điều tiết ngân sách đối với các trường đại học tự chủ theo hướng chỉ dừng cấp ngân sách chi thường xuyên sau khi trường đại học đã tự chủ xong một chu kỳ đào tạo (4 - 5 năm). Trong trường hợp chưa tăng được học phí, Nhà nước nên cấp bù phần ngân sách chưa được tăng. Ngoài ra, cần sớm hoàn thiện các thể chế chính sách pháp luật để thúc đẩy hợp tác PPP, nghiên cứu chuyển giao khoa học và công nghệ, thúc đẩy văn hóa hiến tặng.

Đối với chính sách tín dụng cho sinh viên vay. Ông Vũ Hải Quân đề xuất một số giải pháp cụ thể như: Mở rộng đối tượng được hưởng chính sách tín dụng sinh viên; điều chỉnh mức cho vay nhằm đảm bảo cho sinh viên có thể chi tiêu cho đời sống bằng nhóm trung bình của xã hội và đủ tiền nộp học phí; giảm lãi suất cho vay; điều chỉnh theo hướng tăng thời gian cho vay. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu xây dựng và sớm ban hành chính sách tín dụng cho vay thương mại dành cho sinh viên.

Cuối cùng, tăng đặt hàng đào tạo, nghiên cứu. Giáo dục vẫn cần sự điều tiết, vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong việc gắn đào tạo và nghiên cứu với các nhiệm vụ chiến lược quốc gia, phát triển vùng của đất nước. Việc này giúp tạo ra sự hài hòa trong nhu cầu của người học, chuẩn bị cho nguồn nhân lực trong tương lai gần và tránh “khủng hoảng thừa” và “khủng hoảng thiếu”.

Các ngành đề xuất được đặt hàng đào tạo gồm: Nhóm ngành Khoa học tự nhiên, nhóm ngành Khoa học xã hội, nhóm ngành Văn hóa - nghệ thuật và một số lĩnh vực khác như Nông - Lâm nghiệp, Địa chất, Hải dương học…