Giữ “hồn” văn hóa trong trường học

Thực tế cho thấy hệ thống các trường PTDTNT, PTDTBT là môi trường lý tưởng để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống bởi ở đó các giá trị văn hóa có thể đưa vào giảng dạy lồng ghép trong các môn học, trở thành hoạt động trải nghiệm bổ ích lý thú.

Mặt khác, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc đã giúp học sinh thêm tự tin, nhận thức sâu sắc văn hóa dân tộc mình, tăng cơ hội giao lưu, học tập, nâng cao ý thức, sự trân trọng với văn hóa dân tộc.

Tại trường PTDTBT Tiểu học xã Ngọc Long (huyện Yên Minh, Hà Giang) với 100% học sinh dân tộc (Mông, Tày, Nùng…) học tập và sinh hoạt. Do đó việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống được nhà trường xác định quan trọng và thông qua nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục.

Thầy Dương Văn Đông, Hiệu trưởng trao đổi: Trường đã nghiên cứu và đưa các hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc vào các tiết học và thời gian ngoài giờ lên lớp.

Ví như, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu trang phục, phong tục tập quán từng dân tộc; tổ chức cho học sinh trải nghiệm làm món ăn truyền thống; mời nghệ nhân văn hóa dạy múa hát, trò chơi dân tộc… Những hoạt động này giúp học sinh được thể hiện, hòa nhập với bạn bè, hiểu biết nhiều hơn về văn hóa, lối sống từng dân tộc.

Trường PTDTBT TH số 1 Sín Chéng (huyện Si Ma Cai, Lào Cai) có học sinh thuộc 3 thành phần dân tộc (trên 80% Mông, gần 20% dân tộc Nùng, số ít dân tộc Kinh). Do đó việc giữ gìn bản sắc được đẩy mạnh và phát huy hiệu quả.

Cô Bùi Thị Hường, Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học số 1 Sín Chéng cho biết: Trường đã kết hợp giáo dục văn hóa truyền thống lồng ghép trong giờ chào cờ, sinh hoạt lớp; Tổ chức cho học sinh tìm hiểu văn hóa các dân tộc bằng thi viết, trắc nghiệm; Thi trang phục dân tộc cấp trường; Tổ chức cho cán bộ, giáo viên, học sinh mặc trang phục dân tộc vào ngày thứ 2, 6 hàng tuần.

Giáo cụ trực quan tại lớp học có học sinh dân tộc.

Các hoạt động văn hóa văn nghệ như múa khèn ô, múa gậy Sênh tiền, nấu xôi bảy màu của người Nùng, làm bánh trôi người Mông, gói bánh chưng người Nùng... cũng được tổ chức trong hầu hết các hoạt động của trường.

Đặc biệt, trường còn thành lập được câu lạc bộ hoạch hoạt động theo tuần với nội dung học tập, sinh hoạt như: Khâu thêu váy áo Mông, Làm khèn Mông, Múa khèn Mông, Múa Sênh tiền. Ban giám hiệu trực tiếp đưa ra vấn đề cùng bàn bạc với cộng đồng người dân để mời nghệ nhân, thống nhất nội dung dạy cho học sinh từ cơ bản đến kĩ thuật...

Không những thế, để giúp học sinh cảm nhận văn hóa dân tộc ngay khi học tập trên lớp, giáo viên và phụ huynh đã trang trí trường lớp bằng hai ngôn ngữ Tiếng Việt và Mông. Lựa chọn những câu khẩu hiệu dễ đọc, dễ hiểu và thể hiện bằng hai ngôn ngữ mà học sinh được học để trang trí trường lớp…

Còn tại Trường PTDTBT Tiểu học Thải Giàng Phố (Bắc Hà, Lào Cai) cũng với 100% học sinh dân tộc nên nhiều hoạt động giữ gìn bản sắc dân tộc được nhà trường đẩy mạnh như: thành lập câu lạc bộ múa Sênh tiền và mời nghệ nhân truyền dạy trực tiếp cho giáo viên, học sinh; Trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống, khách tới tham quan trường thì học sinh đều mặc trang phục dân tộc, biểu diễn múa Sênh tiền.

Việc giữ gìn bản sắc dân tộc còn được thể hiện rõ nét trong từng lớp học. Cuối mỗi lớp đều đặt và trang trí góc bản sắc văn hóa dân tộc. Giáo viên, học sinh cùng sưu tầm và trưng bày các loại trang phục truyền thống, nhạc cụ dân tộc, tài liệu, mô hình về con người, văn hóa đồng bào dân tộc. Góc bản sắc văn hóa đã trở thành mô hình dạy học trực quan, sinh động cho giáo viên trong quá trình giảng dạy các mảng nội dung liên quan.

Điểm tựa chất lượng

Cô Bùi Thị Hường, Hiệu trưởng Trường PTDTBT TH số 1 Sín Chéng (Lào Cai) khẳng định: Việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong trường có học sinh dân tộc đã đưa cộng đồng vùng cao lại gần nhà trường; góp phần xây dựng phong trào giáo dục cho người dân tộc thiểu số vùng cao. Mặt khác, chính quyền địa phương, người dân sẽ thấy rõ và nâng cao trách nhiệm đối với giáo dục...

Hơn thế, học sinh có cơ hội tìm hiểu, giáo dục tri thức văn hóa địa phương một cách sâu sắc. Từ đó biết gìn giữ bản sắc văn hóa, tự hào dân tộc, mạnh dạn hơn trong giao tiếp hàng ngày.

Thầy Nguyễn Văn Lục, Hiệu trưởng Trường PTDTBT TH Thải Giàng Phố (Bắc Hà, Lào Cai) cũng ghi nhận sự tích cực từ giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong trường theo góc độ khác: “Học sinh rất vui, hứng thú khi đến trường, lớp học tập. Các em dù khác lớp, khác dân tộc nhưng đoàn kết trong học tập, vui chơi, sinh hoạt hàng ngày. Tình trạng kỳ thị giữa học sinh khác dân tộc đã được giải quyết hoàn toàn. Chất lượng giáo dục nâng lên đáng kể, học sinh không còn bỏ học giữa chừng...”.

Góc dân tộc giúp giáo viên thêm hiểu và gần gũi học trò.

Cô giáo Nguyễn Ánh Phương, Trường PTDTBT TH Hoàng Thu Phố 1 (Bắc Hà, Lào Cai) cũng chia sẻ: Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong trường không chỉ hữu ích với học sinh mà bản thân giáo viên có cơ hội tích lũy kiến thức, tìm kiếm, sưu tầm bổ sung các tư liệu văn hóa vào các bài giảng của mình cho phong phú hơn, sát hợp với học sinh...