Dù là mọt phim hay "mọt ăn" thì bạn cũng có thể quen thuộc với những tác phẩm điện ảnh đình đám như series hoạt hình nhà Ghibli, Quán ăn đêm, Let’s eat, Little Forest, v.v… Tất cả những bộ phim này đều xoay quanh chủ đề ẩm thực.
Điện ảnh đã trở thành điểm đậu hứa hẹn cho văn hóa ẩm thực, khi những món ăn trên màn ảnh không chỉ trong ngon miệng mà còn tràn đầy nghệ thuật và xúc cảm, góp phần to lớn cho việc quảng bá văn hóa dân tộc.
Thế nhưng, đừng chỉ mải trầm trồ ẩm thực nước bạn qua phim ảnh, mà quên mất trong chính những bộ phim Việt dưới đây, ẩm thực Việt Nam cũng được mô tả công phu, tinh tế và thấm đẫm giá trị văn hóa.
Nét đẹp xứ Bắc trong trong Mùa hè chiều thẳng đứng
Nếu bạn yêu Hà Nội và văn hóa Hà Thành xưa, chẳng thể nào bỏ qua bộ phim đẹp như thơ của đạo diễn Trần Anh Hùng. Phim mô tả cuộc sống của những chị em gái Hà Nội chính gốc, thoạt nhìn bình lặng mà ẩn sâu bao nhiêu sóng gió, dằn vặt, lẫn hy sinh.
Một trong những cảnh kinh điển nhất phim là khi ba chị em luộc gà cho ngày giỗ mẹ. Món ăn này tuy đơn giản, nhưng tiêu chuẩn rất cao. Gà luộc đúng chuẩn phải chọn gà mái tơ, con nhỏ vừa, luộc xong da gà căng bóng, vàng ươm, không một vết nứt hay rách.
Đĩa gà luộc trong Mùa hè chiều thẳng đứng không chỉ trở thành món gà luộc đẹp và "đúng chuẩn" nhất trên màn ảnh Việt Nam, mà còn là tuyên ngôn về sự tinh tế cùng tấm lòng con người đằng sau ẩm thực Hà Nội.
Giữa căn bếp nhỏ, ba chị em chụm đầu ngắm nghía đĩa gà luộc trong ánh sáng huyền ảo, nâng niu như thể nó là tác phẩm nghệ thuật chứ chẳng phải món ăn. Nâng niu, vì đó là thành quả của biết bao thời gian, công sức, tỉ mẩn và tấm lòng hướng về người mẹ đã khuất.
Ẩm thực đồng quê trong Mùi đu đủ xanh
Vẫn là Trần Anh Hùng cùng tình yêu bất tận dành cho văn hóa và ẩm thực dân tộc, nhưng lần này, ông đưa chúng ta đến thế giới ẩm thực thôn quê, mộc mà, thân thương và không kém phần tinh tế.
Bộ phim xoay quanh cuộc đời và tình yêu của cô bé Mùi, một cô bé giúp việc dành cả tuổi thơ quanh quẩn bên ao cá, luống cà. Những món ăn dân dã đã hiện lên trong một dòng chảy rất đời như thế.
Vỏ đu đủ tưởng bỏ đi, cũng có thể bào mỏng rồi bỏ mủ, trộn thành nộm chấm mắm ớt rạo rực hương vị. Mỡ lợn chả đắt đỏ gì, nhưng tận dụng xào cùng thịt và rau, dùng mắm khéo léo cho thật đậm vị, dọn ra đĩa rau xanh óng ánh.
Những thước phim trong Mùi đu đủ xanh đã làm sống dậy một vẻ đẹp rất thuần khiết của ẩm thực Việt, khi người ta có thể tận dụng mọi thứ của trời cho để làm nên món ngon, chân quê mà chẳng hề tầm thường.
Tinh tế xứ Huế trong Trăng nơi đáy giếng
Hình như tất cả các nam đạo diễn ở xứ ta, cũng giống như những người đàn ông Việt khác, đều mang trong mình hai tình yêu lớn: Ẩm thực quê nhà và những người phụ nữ đằng sau nó.
Những món Huế trong Trăng nơi đáy giếng là phản ảnh đầy xúc động về cô giáo Hạnh – nhân vật chính của phim – một người phụ nữ Huế dịu dàng ít nói, nhưng đằng sau đó là một tình yêu mãnh liệt hướng đến gia đình, thể hiện qua cách chăm chút cho chồng từng miếng ăn giấc ngủ.
Món Huế trong Trăng nơi đáy giếng hiện lên rất ngon mắt ngon miệng, mà cũng rất thương. Đó là tô bún bò được che bằng nón lá của Hạnh, để chồng được ăn ngon dẫu đầu mình mưa ướt.
Đó là từng củ khoai được Hạnh cẩn thận lựa, gọt, ướp cùng lá dứa cho chồng thức khuya đọc sách. Đó là chén chè sen giản dị cô rót mỗi sáng, mà chẳng ai biết để ướp được hương sen đậm đà, cô phải cẩn thận bọc hoa từ tối hôm qua.
Trong Trăng nơi đáy giếng, món Huế và món Việt nói chung, chẳng còn là chuyện ăn ngon hay không nữa rồi. Nó còn là tấm lòng, tình yêu, sự hy sinh thầm lặng, là những vẻ đẹp ẩn nhẫn chẳng nói thành lời của bao người chị, người mẹ.
"Đậu rán gia truyền" trong Gạo nếp, gạo tẻ
Lại một truyền thuyết chỉ có ở Việt Nam xuất hiện: Tương truyền nhà chúng ta ai cũng có một thành viên với công thức nấu ăn bí mật, con cháu ăn rồi chẳng còn muốn ra hàng nữa. Đấy cũng là trường hợp Minh- cô con gái út của gia đình – để lấy lòng mẹ chồng bèn chạy về nhà nhờ chú làm món bún đậu mắm tôm gia truyền.
Món bún đậu bán đầy ngoài ngõ Hà Nội chưa bao giờ xinh đẹp, tinh tế như thế, khi góc quay đặc tả cảnh làm đậu từ A -> Z, với những hạt đậu nành vàng ươm quay trong cối, bã đậu trắng mịn được cẩn thận nén vào khuôn.
Xem phim, mới lần nữa cảm nhận được cái đặc trưng "giản dị mà không dễ" của ẩm thực Việt. Làm đậu đã khó, rán đậu thôi cũng là một thử thách, làm sao cho đậu phồng to, căng tròn, giòn bên ngoài và xốp bên trong.
Bản thân biên kịch phim đã thừa nhận, khi xem bản gốc Hàn Quốc, chỉ muốn chạy ra ngoài… ăn thịt nướng. Vậy nên, khi chuyển thành bản Việt, sao chúng ta không đầu tư chăm chút cho hình ảnh món ăn, để góp phần quảng bá văn hóa nước nhà như thế?
Kết:
Bên cạnh từ ngữ, ẩm thực cũng là một loại ngôn ngữ kết nối đặc biệt, hiệu quả và dễ dàng. Bởi ai mà chẳng thích ăn ngon, nhìn món ăn đẹp. Việc món ăn Việt xuất hiện trong điện ảnh nước nhà không chỉ nhằm thỏa mãn ý đồ nghệ thuật, mà còn là một phương thức truyền bá văn hóa hiệu quả với rất nhiều tiềm năng và hứa hẹn trong tương lai.
