Chỉ định thầu trái quy định

Dự án Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam và dự án ĐT.495B là 2 dự án trọng điểm với mức đầu tư lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Hai dự án này được xác định có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh Hà Nam.

Trong đó, dự án ĐT.495B đoạn chạy qua khu công nghiệp Thái Hà được xem như “cầu nối” giúp khơi thông thị trường BĐS tại tỉnh Hà Nam. Còn dự án Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam được đầu tư xây dựng nhằm phục vụ các hoạt động thể dục, thể thao và văn hóa của tỉnh này.

Cả 2 dự án trên đều được tỉnh Hà Nam tin tưởng “gửi gắm” cho Công ty Xuân Thành. Tuy nhiên, quá trình thực hiện 2 dự án trên được chỉ ra còn tồn tại nhiều sai phạm liên quan đến trách nhiệm của UBND tỉnh Hà Nam.

Với dự án Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam, ngay từ giai đoạn đầu tiên đã xuất hiện những sai phạm. Cụ thể là việc lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ mời thầu gói thầu chưa đúng quy định pháp luật về đấu thầu.

Có thể điểm qua một số sai phạm như dữ liệu đấu thầu chưa cụ thể, yêu cầu về tiền bảo đảm dự thầu thấp hơn quy định, một số gói thầu hạ thấp yêu cầu năng lực tài chính theo quy định.

Điều này được xác định làm giảm tính cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động đấu thầu. Bên cạnh đó, công tác tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng chậm, tỷ lệ đấu thầu qua mạng còn thấp (đến năm 2018 đạt khoảng 1,56%) và tập trung chủ yếu các gói thầu chào hàng cạnh tranh.

Ngoài ra, trước khi Luật Đầu tư công 2014 có hiệu lực, dự án Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam được phê duyệt nhưng không được thông qua HĐND tỉnh. Điều này vi phạm Nghị định 12/2009/NĐ-CP của Chính phủ. Không những thế, dự án này khi nâng quy mô (từ 4.000 chỗ ngồi lên 5.000 chỗ ngồi) cũng không lấy ý kiến của Bộ VH,TT&DL theo quy định.

Một sai phạm khác tại dự án cũng được cơ quan chức năng chỉ ra là việc vi phạm về quy hoạch xây dựng được duyệt. Cụ thể, dự án này mặc dù chưa phù hợp quy hoạch xây dựng chung TP Phủ Lý năm 2012 nhưng đã được cập nhật, phê duyệt vào quy hoạch chung điều chỉnh TP Phủ Lý năm 2016.

Về nguồn vốn, khi phê duyệt dự án, phê duyệt điều chỉnh dự án có nguồn vốn không được thẩm định, không xác định rõ ràng. Dự án thành phần số 2, 3 thuộc Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam cũng không có ý kiến thẩm định của Bộ KH&ĐT về nguồn vốn và mức hỗ trợ từ ngân sách Trung ương.

Đáng chú ý hơn, theo cơ quan chức năng, dự án trên khi phê duyệt cũng không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. UBND tỉnh Hà Nam phê duyệt đơn giá đất đá hỗn hợp và các loại vật liệu xây dựng, thi công, trang thiết bị cho dự án để làm căn cứ xác định tổng mức đầu tư, dự toán công trình.

Tuy nhiên, một số vật liệu, vật tư được xác định có đơn giá cao hơn thông báo giá vật liệu của tỉnh, có suất đầu tư cao hơn mức công bố của Bộ Xây dựng. Đơn cử có thể kể đến như, chỉ riêng phần nổi, nhà thi đấu đa năng đã có suất đầu tư cao gấp 1,67 lần so với công bố của Bộ Xây dựng…

Với Dự án ĐT.495B, tài liệu của Báo GD&TĐ cho thấy việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu được kiểm tra tồn tại gói thầu thực hiện đấu thầu hạn chế, nhiều gói thầu thực hiện chỉ định thầu, không đúng quy định. Cũng tại dự án ĐT.495B, việc đánh giá tác động môi trường được thực hiện sơ sài, thiếu nội dung hiện trạng, đề xuất cụ thể.

Bên cạnh đó, khi phê duyệt dự án ĐT.495B ban đầu tại Quyết định số 783/QĐ-UBND ngày 27/7/2010 và điều chỉnh dự án tại Quyết định số 510/QĐ-UBND ngày 27/4/2011 của UBND tỉnh Hà Nam xác định chi phí dự phòng không đúng quy định của Bộ Xây dựng.

Giao đất để trừ nợ

Một tuyến đường qua địa bàn tỉnh Hà Nam sau nhiều năm thi công vẫn chưa 'về đích'. Ảnh: Văn Thanh.

Tại dự án Khu liên hợp thể thao tỉnh Hà Nam và dự án ĐT.495B, Công ty Xuân Thành có cam kết ứng vốn trước để thực hiện GPMB, thi công hoàn thành công trình (không tính lãi), xã hội hóa 2.050 tỷ đồng (dự án Khu liên hợp thể thao 1.200 tỷ đồng, dự án ĐT.495B 850 tỷ đồng).

UBND tỉnh Hà Nam sau đó cũng cam kết bố trí khoảng 2.565 ha tại 2 bên đường ĐT.495B, Khu đô thị ở Bắc Châu Giang... để giao cho Công ty Xuân Thành thực hiện dự án đô thị với mục đích tạo nguồn vốn thanh toán cho các dự án.

Tuy nhiên, cơ quan chức năng xác định chủ trương này của tỉnh Hà Nam được xác định không đúng quy định của Luật Đất đai năm 2003 cũng như Quy chế đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sử dụng hoặc cho thuê đất của Thủ tướng Chính phủ.

Kết quả kiểm tra cũng chỉ ra, tại dự án ĐT.495B, UBND tỉnh Hà Nam, UBND huyện Thanh Liêm vay tiền để giải phóng mặt bằng dự án là thực hiện không đúng về trình tự, thủ tục, thẩm quyền, không được quản lý tại Kho bạc Nhà nước. Điều này được xác định đã vi phạm quy định của Luật Ngân sách 2022.

Với dự án Khu liên hiệp thể thao tỉnh Hà Nam, theo giá trị quyết toán điều chỉnh năm 2020 là hơn 4.500 tỷ đồng, sau khi giảm trừ 1.200 tỷ đồng do Công ty Xuân Thành cam kết xã hội hóa, một số khoản chi phí chưa đúng theo quy định bị phát hiện với số tiền hơn 465 tỷ đồng.

Trong khi đó, tại dự án ĐT.495B, đến thời điểm hiện tại có 4km/28,47km tuyến chính cơ bản hoàn thành, giá trị xây lắp nghiệm thu của dự án là gần 2.700 tỷ đồng, giảm trừ 300 tỷ đồng do Công ty Xuân Thành xã hội hóa (hỗ trợ), giá trị xây lắp nghiệm thu của dự án sau giảm trừ còn gần 2.400 tỷ đồng.

Trong đó, UBND tỉnh Hà Nam đã thanh toán cho 7 nhà thầu với số tiền là gần 590 tỷ đồng. Trong đó, thanh toán cho Công ty Xuân Thành gần 575 tỷ đồng/giá trị nghiệm thu là gần 2.400 đồng. Như vậy, số tiền UBND tỉnh Hà Nam còn nợ các nhà thầu hơn 2.200 tỷ đồng.