Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam đã đưa ra đề xuất với Bộ LĐ-TB&XH lái xe công nghệ cần được tiếp cận, tham gia và hưởng lợi từ các chương trình/dịch vụ an sinh xã hội, đặc biệt là bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.
Đề xuất trên cũng nhằm để hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích chính đáng của người lao động.
Đề xuất này dựa trên kết quả nghiên cứu “Khảo sát thực trạng và tăng cường sự tham gia của lái xe công nghệ Grab tiếp cận các chương trình an sinh xã hội, cải thiện điều kiện việc làm”, do Tổng LĐLĐ Việt Nam phối hợp với Trung tâm Tư vấn Sức khỏe và Phát triển cộng đồng thực hiện.
Tổng LĐLĐ Việt Nam thông tin, tính đến nay, cả nước có khoảng 200.000 lái xe công nghệ (mô tô, ô tô) cung cấp dịch vụ chở người hoặc vận chuyển thức ăn, hàng hóa được điều hành trên nền tảng công nghệ. Có gần 50% lái xe công nghệ đang hành nghề tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh; phần lớn là người ngoại tỉnh, nữ chiếm 5%.
Nghiên cứu bước đầu với sự tham gia của các lái xe công nghệ của Công ty Grab cuối năm 2021 cho thấy: Có 2/3 các lái xe công nghệ đã có gia đình và 60% đang phải làm kiếm tiền để nuôi dưỡng từ 2 người trở lên. Trong khi đó, thu nhập từ nguồn lái xe công nghệ khá thấp: Bình quân lái xe máy là 318.000 đồng/ngày và 7 triệu đồng/tháng; lái xe ô tô là 564.000 đồng/ngày và 12 triệu đồng/tháng (đã trừ phí, xăng).
Ngoài thu nhập, tài xế xe công nghệ có các loại thưởng, trợ cấp, chương trình hỗ trợ… từ công ty cung ứng dịch vụ với mức thấp và không thường xuyên.
Thu nhập không cao nhưng lái xe công nghệ phải làm việc rất căng thẳng: Tài xế xe máy 9,2 giờ/ngày, tài xế ô tô 11,2 giờ/ngày; họ dường như không có ngày lễ, tết, ngày nghỉ. Tài xế xe công nghệ phải làm việc trong điều kiện vất vả về thời tiết, tai nạn…
Kết quả khảo sát cũng chỉ ra, phần lớn các tài xế công nghệ không chú ý tới việc tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, đặc biệt là nhóm lái xe ít tuổi, thâm niên lái xe thấp: Chỉ có 42% đã được nghe đến các chế độ an sinh xã hội và 67% không rõ gồm những chế độ gì.
Từ thực tế nghiên cứu cho thấy, để người lao động là lái xe công nghệ tiếp cận với các chính sách an sinh xã hội thì cần tập trung nghiên cứu, giải đáp sâu sắc, toàn diện hơn một số vấn đề: Thực trạng điều kiện lao động, việc làm; khả năng tiếp cận và tham gia, hưởng lợi từ các chương trình/dịch vụ an sinh xã hội (đặc biệt là bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế); nhu cầu, mong muốn của lái xe công nghệ nhằm tăng cường sự tham gia của các công ty cung cấp dịch vụ, các lái xe công nghệ.
Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất Bộ LĐTB&XH chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đánh giá thực trạng việc làm, điều kiện làm việc, an sinh xã hội, quản lý nhà nước về lao động tại các công ty đang cung cấp dịch vụ nền tảng, ứng dụng sàn giao dịch thương mại điện tử - lái xe công nghệ (Grap, Be, Beamin, Go Việt, Aha…) để hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội ở nước ta, nhất là bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Qua đó để bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích chính đáng của người lao động và cũng là cơ sở để trình cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm xã hội.
