Theo cô Đỗ Khánh Phượng – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thốngGiáo dục HOCMAI: Đề thi năm nay có cấu trúc quen thuộc với hình thức đề thi gồm2 câu hỏi lần lượt là câu về nghị luận xã hội (4 điểm) và câu về nghị luận vănhọc (6 điểm). Cụ thể từng câu như sau:
Câu 1: Phần Nghị luận xã hội bắt đầu từ một nhận định "Nơiđây có vô vàn anh hùng thầm lặng đang sống và chiến đấu cùng nhân dân" trongcuộc chống dịch Co-vid 19. Vấn đề nêu ra cho dù mang tính thời sự nhưng khôngmới mẻ, bởi điều kì diệu mà các anh hùng thầm lặng đem đến cho cuộc sống là vấnđề quá quen thuộc trong đời sống, cũng như trong văn học.
Đề này dễ viết, nhưngđể viết hay, đòi hỏi học sinh phải tinh tế trong việc chọn dẫn chứng và cầnbiết cách khai thác theo quan điểm của cá nhân để tránh tình trạng viết ra"những bài văn quốc dân".
Câu 2: Là câu hỏi phần Nghị luận văn học đề cập đến một vấnđề lí luận, đó là quan điểm của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong sáng tạo tácphẩm nghệ thuật: "Có những truyện ngắn chứa đựng tư tưởng cao sâu mà câu chuyệnvẫn dung dị, chi tiết vẫn là chi tiết của đời sống bình thường hàng ngày".
Đềđưa ra những khía cạnh đối lập "cao sâu" và "dung dị" nhưng không loại trừ, màbao chứa nhau. Có những vẻ đẹp kì diệu, những tư tưởng lớn lao ẩn sâu đằng saulớp ngôn ngữ mang hơi thở của đời thường và vai trò của chi tiết trong tác phẩmnghệ thuật bởi "Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn" (Mác- Xim Gor-ki).
Như vậy,vẫn là vấn đề quen thuộc trong hình thức và nội dung, nhưng so với đề của mộtsố trường chuyên khác thì giới hạn dẫn chứng có phần hẹp hơn khi chỉ khuôn khổtrong "một vài tác phẩm trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở", và phải làtruyện ngắn.
Nhìn chung, đề thi này có phạm vi kiến thức nằm trong chươngtrình Trung học cơ sở, nội dung có tính định hướng rõ ràng. Tuy nhiên, nội dungđề thi không quá khó, dễ xác định trọng tâm bài làm, vì vậy yêu cầu học sinhphải nắm vững lí luận để phân tích và làm bài.
"Đề thi môn Ngữ văn vào lớp 10 chuyên của Hà Nội năm2020-2021 tập trung khai thác năng lực cảm thụ văn học của học sinh cũng như kĩnăng lập luận. Tuy nhiên, cách ra đề hơi theo lối mòn, chưa có đất để học sinhbộc lộ những cảm nhận riêng, độc đáo, nhiều học sinh có thể sẽ đạt điểm từ 6đến 7,5 điểm"’, cô Phượng cho biết.
TS.Trịnh Thu Tuyết, cựu giáo viên dạy văn trường THPT Chu Văn An, Hà Nội nhận định: Cũng như nhiều năm nay, đề Ngữ văn chuyên trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2020 - 2021 vẫn theo một cấu trúc quen thuộc với quỹ điểm 4/6 dành cho hai câu nghị luận xã hội và nghị luận văn học.
Câu nghị luận xã hội đề cập tới một trong những vấn đề thời sự nhất, nóng nhất, và có sự chi phối mạnh mẽ nhất với cuộc sống nhân loại nói chung và cuộc sống của từng gia đình, từng cá nhân nói riêng, đó là đại dịch COVID-19.
Yêu cầu “trình bày suy nghĩ về những anh hùng thầm lặng đã làm nên bao điều kì diệu trong cuộc sống” có khả năng khơi gợi những xúc cảm đạo đức tốt đẹp, nhân văn, tuy nhiên, tính chất định hướng và sự đúng đắn hiển nhiên ít nhiều sẽ thu hẹp dư địa cho học trò được bộc lộ cái tôi của tư duy sáng tạo và thái độ cá nhân.
Câu nghị luận văn học đề cập tới quan niệm của nhà văn Nguyễn Minh Châu về truyện ngắn: “Có những truyện ngắn chứa đựng tư tưởng cao sâu mà câu chuyện vẫn dung dị, chi tiết vẫn là chi tiết của đời sống bình thường hàng ngày”, câu lệnh của đề yêu cầu học trò làm sáng tỏ quan niệm đó thông qua một số tác phẩm văn học của chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở.
Yêu cầu làm sáng tỏ quan niệm trên qua các tác phẩm của chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở cũng không quá khó khi hầu hết các truyện ngắn đưa vào chương trình Trung học cơ sở, và kể cả Trung học phổ thông đều là những câu chuyện dung dị của cuộc sống đời thường.
Với một đề Ngữ văn, nhất là đề chuyên, điều quan trọng nhất không phải là vấn đề mà chính là góc độ đặt vấn đề - chính cách đặt vấn đề có thể thu hẹp hoặc mở rộng tầm nhìn, khả năng tư duy và xúc cảm cho học trò.
