Qua thực tế hai năm triển khai dạy học trực tuyến, bắt đầu từ giải pháp tình thế, cho tới những tính toán lâu dài để khai thác hiệu quả hình thức dạy học này ở Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm, có thể thấy, để dạy học trực tuyến hiệu quả rất cần sự chủ động, tích cực và sáng tạo của nhiều bên liên quan, trong đó vai trò của cơ sở giáo dục, các thầy cô giáo là cốt yếu.
Chuẩn bị tâm lý, kỹ năng cho giáo viên, học sinh
Năm học 2021-2022 rất đặc biệt khi nhiều địa phương, trong đó có TP Hà Nội vì Covid-19 đã phải cho học sinh học trực tuyến ngay từ đầu năm và kéo dài suốt mấy tháng qua. Ứng phó với tình hình này, trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đã có chuẩn bị gì để hoạt động dạy học được triển khai thuận lợi?
- Ngay từ năm học 2020-2021 khi phải đối diện với những đợt dạy online ngắn vì Covid-19, Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đã lên kế hoạch xây dựng toàn bộ chương trình cho dạy học online. Khi đó, nhà trường đã thống nhất phần mềm riêng cho việc xây dựng, quản lí và thực hiện kế hoạch, nội dung, bài tập trực tuyến và triển khai thực tế ở một vài tuần.
Năm học 2021-2022 việc dạy học trực tuyến được xác định phải kéo dài do diễn biến khó lường của dịch Covid-19, nên nhà trường đã phải tính toán từ sớm các phương án, xây dựng kế hoạch dạy học online. Từ tháng 5/2021, nhà trường đã thiết kế chương trình, nội dung, đầu tư các phần mềm dạy học và chuẩn bị tâm lý, phương pháp, kỹ năng dạy học online cho giáo viên, học sinh.
Theo đó, trong khoảng thời gian học sinh nghỉ hè, mỗi tuần, nhà trường tổ chức một số hoạt động cho các em vừa ôn tập kiến thức, vừa làm quen và thực hành kỹ năng học trực tuyến. Với sự tập dượt này, việc dạy học online đầu năm học 2021-2022 của thầy trò diễn ra khá thuận lợi.
Nhà trường cũng luôn đồng hành và triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ, đào tạo đội ngũ trong suốt quá trình thực hiện. Trước khi tổ chức dạy học trực tuyến, giáo viên sẽ xây dựng kế hoạch và xác định những vấn đề khó khăn có thể gặp phải trong quá trình triển khai, từ đó đề xuất giải pháp hỗ trợ với nhà trường.
Căn cứ vào các đề xuất của giáo viên, Ban Giám hiệu sẽ tính toán các giải pháp tốt nhất để hỗ trợ. Đó có thể là những hỗ trợ về công cụ như máy tính, đường truyền, hay là hỗ trợ về mặt chuyên môn như tổ chức cho giáo viên được đào tạo về dạy học trực tuyến…
Chúng tôi cố gắng hạn chế tối đa những khó khăn đến từ khách quan, còn khó khăn chủ quan đến từ chính giáo viên, thì mỗi thầy cô cùng với sự đồng hành của tổ chuyên môn cũng từng bước khắc phục. Đến thời điểm này, có thể nói, việc dạy học trực tuyến của các giáo viên trong trường đã thực hiện rất trơn tru, thuận lợi.
Một trong những lo lắng của phụ huynh khi thời gian học trực tuyến kéo dài là sức khỏe thể chất, tinh thần của học sinh, nhà trường đã có giải pháp gì để hỗ trợ học sinh học tập hiệu quả trong thời gian dài?
- Khi xây dựng phương án dạy học trực tuyến, Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm xác định phải ưu tiên số 1 cho việc làm học sinh vui, hứng thú, chủ động tham gia tiết học. Việc dạy kiến thức được đặt ở phía sau. Do đó, nhiều giải pháp đã được đưa ra, để giải quyết vấn đề tâm lý cho người học.
Cụ thể, trong các giờ sinh hoạt cuối tuần, giáo viên sẽ tổ chức cho học sinh nói lên cảm xúc của mình trong tuần học trực tuyến ấy. Những học trò nào có tâm lý lo lắng, chán nản hay chưa hứng thú học tập sẽ được thầy cô “khoanh vùng”, tìm nguyên nhân và giải pháp hỗ trợ. Thậm chí, các giáo viên có thể tạo nhóm nhỏ chỉ để học sinh có thể nói chuyện, chat và chia sẻ những căng thẳng đang gặp phải.
Khi thiết lập chương trình, thời khoá biểu dạy học trực tuyến, nhà trường bố trí dạy các môn Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể chất, đan xen cùng Tiếng Việt, Toán. Một số phụ huynh ban đầu phản ứng rằng học như thế sẽ nặng và đề xuất cắt bớt “môn phụ”, để dành thời gian cho học Toán, Tiếng Việt. Tuy nhiên, trường Đoàn Thị Điểm xác định, các môn học này chính là “môn gia vị” để học sinh bớt chán sau khi đã học Tiếng Việt, Toán...
Chúng tôi không đặt nặng việc cung cấp kiến thức ở các môn này mà dùng để thay đổi trạng thái cho học sinh. Khi các em đang mệt vì học Toán, Tiếng Việt thì tiết học Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể chất sẽ cho các em được vận động, hát, vẽ… Phụ huynh khi hiểu điều này và chứng kiến sự thích thú của con thì không còn kêu “thời khoá biểu nặng” nữa mà đồng thuận với nhà trường.
Tổ chức lớp học demo cho học sinh lớp 1
Học sinh lớp 1 được cho là “thiệt thòi” và “khó dạy” trực tuyến nhất vì các em chưa có kỹ năng công nghệ thông tin, thiếu tập trung, cần kèm cặp, giám sát của bố mẹ. Với nhóm đối tượng này, trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đã có cách làm như thế nào để việc học của học sinh hiệu quả, chất lượng?
- Dạy cho trẻ lớp 1 năm nay - cũng là những em 2 năm qua vì ảnh hưởng của Covid-19 nên chỉ bập bõm theo học chương trình mầm non, được trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm xác định là vô cùng khó khăn. Nhà trường đã có rất nhiều cuộc họp, lên nhiều phương án.
Một trong các giải pháp đạt hiệu quả cao đó là tổ chức lớp học demo. Chúng tôi mời tất cả con em giáo viên của trường năm nay sẽ vào lớp 1, tham gia lớp học trực tuyến trải nghiệm trong 3 ngày. Giáo viên khi đó sẽ thử nghiệm nhiều hoạt động, phương pháp dạy học trực tuyến; ban giám hiệu, giáo viên dạy lớp 1 dự giờ.
Chúng tôi phải đo đếm từng chỉ số, như: với sự hướng dẫn của cô thì học sinh có làm được không; thời gian trẻ có thể tập trung học là bao lâu; phương pháp giảng dạy nào thì học sinh hứng thú... Lúc nhận thấy, cách làm này, thời lượng này là phù hợp và có thể “làm được” với đông đảo trẻ từ mầm non lên, trường mới tổ chức dạy trực tuyến cho tất cả học sinh khối 1.
Trước khi dạy kiến thức, nhà trường dành nguyên các buổi học đầu, chỉ để giáo viên hướng dẫn học sinh các thao tác kỹ thuật để đăng nhập vào lớp học, bật-tắt micro/camera, biết cách chọn đúng lớp và xử lý một số tình huống đơn giản như đang học bị thoát ra thì có thể vào lại… Lúc đầu, chúng tôi xác định phải mất ít nhất 1 tuần học sinh cần trợ giúp của phụ huynh mới có thể thực hiện được các thao tác này. Tuy nhiên, thực tế, chỉ sau 3 buổi hướng dẫn, các em đã có thể tự tham gia vào lớp học online mà không cần trợ giúp của bố mẹ.
Qua 2 tháng học online nhưng đến giờ học sinh lớp 1 của trường vẫn rất thích các giờ học trực tuyến vì được tham gia nhiều trò chơi, hoạt động. Chính bởi luôn tiên quyết việc ưu tiên số 1 đến tâm lý và sự hứng thú của học sinh, nên chúng tôi lôi kéo được sự yêu thích của các em suốt thời gian qua.
2 năm nhiều khó khăn vừa qua cũng là 2 năm đầu tiên triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. Một số ý kiến cho rằng, dạy học trực tuyến khó có thể thực hiện được các yêu cầu của chương trình mới. Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đã giải quyết “việc khó” này như thế nào?
- Một trong yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018 là hình thành và phát triển các phẩm chất, năng lực của học sinh. Theo dõi quá trình học online một cách bài bản của học trò lớp 1, lớp 2 trong 2 tháng qua, chúng tôi nhận thấy nhiều năng lực, kỹ năng của các em được hình thành và phát triển. Trong đó, đặc biệt phải nhắc đến kỹ năng tự học, tự tìm tòi và sử dụng công nghệ thông tin. Học sinh lớp 1 năm nay học 2 tháng online thì khả năng tin học bằng việc học cả năm theo chương trình học trực tiếp.
Về khả năng tự tìm kiến thông tin thì trước đây là điều tôi luôn ao ước học sinh đầu cấp có thể thực hiện được; giờ không còn phải ao ước nữa. Trước các nhiệm vụ học tập cô giáo giao, học sinh đã biết chủ động tìm kiếm thông tin, công cụ và sử dụng phục vụ việc học.
Nhìn học sinh lớp 1 học online 2 tháng qua, chúng tôi vẫn bảo với nhau rằng, chắc chắn các em năm nay sẽ giỏi hơn các khoá trước vì các được học nhiều thứ hơn. Nếu so cùng thời điểm này với học sinh lớp 1 các năm trước, thì học sinh lớp 1 năm nay học 2021-2022 hình thành và phát triển được nhiều kỹ năng, năng lực hơn.
Tiếp tục tận dụng lợi thế của dạy học trực tuyến
Việc học trực tuyến có thể còn kéo dài, trong trường hợp phải tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hình thức trực tuyến, nhà trường sẽ có giải pháp gì để kết quả kiểm tra, đánh giá đảm bảo thực chất, chính xác?
- Quan điểm của nhà trường trong kiểm tra đánh giá học sinh các khối là đánh giá vì sự tiến bộ của người học. Vì vậy, các hoạt động đánh giá thường xuyên được chú trọng nhiều hơn, với đa dạng hình thức, từ kiểm tra viết, vấn đáp, bài thực hành, dự án…
Với sự chú trọng đánh giá quá trình, dù dạy trực tiếp hay trực tuyến, giáo viên của trường luôn chú tâm nắm bắt thông tin phản hồi về việc học tập của học sinh trong từng tiết dạy. Từ đó, thầy cô có sự hỗ trợ kịp thời cho từng đối tượng học sinh, cũng như điều chỉnh kế hoạch dạy học cho phù hợp với khả năng tiếp nhận, tâm lý các em.
Quá trình dạy học trực tuyến, giáo viên tổ chức cho học sinh trải nghiệm, làm quen với các hình thức làm bài và trả bài online. Các em có thể làm ra giấy rồi chụp ảnh bài làm gửi cho giáo viên; kiểm tra nói/đọc thành tiếng trực tiếp trong các giờ trực tuyến hoặc nói/đọc rồi ghi âm/ghi hình và gửi cho giáo viên; làm bài kiểm tra trực tuyến trên các phần mềm…
Vừa qua, nhà trường đã khảo sát ý kiến giáo viên, cha mẹ học sinh về chất lượng dạy học trực tuyến, cũng như lấy ý kiến về hình thức kiểm tra giữa học kì 1. Từ các ý kiến này, trường quyết định tổ chức kiểm tra giữa học kì 1 bằng hình thức online cho học sinh khối 3, 4, 5 vào cuối tháng 10.
Đối với khối 1, 2, việc kiểm tra đánh giá định kỳ sẽ được tổ chức sau khi các em trở lại trường học và được ôn tập trực tiếp, theo đúng hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Tới đây khi trường học mở cửa trở lại, Trường Tiều học Đoàn Thị Điểm có tiếp tục duy trì hình thức dạy học trực tuyến?
- Chúng ta không thể “lẩn trốn” được việc dạy học online vì đây là xu hướng của thế giới. Bên cạnh đó, dịch Covid-19, với những biến đổi khôn lường, chúng ta không biết khi nào học sinh phải ngừng đến trường. Do đó, các nhà trường, phụ huynh, học sinh và toàn ngành giáo dục cần tìm con đường dài để thích ứng và tiếp tục phát triển với tình hình mới. Cần một chiến lược dài hơi với dạy học trực tuyến và coi đây là giải pháp thường xuyên để bổ trợ việc dạy học trực tiếp, sẵn sàng thay thế dạy học trực tiếp khi cần thiết.
Tới đây khi học sinh có thể đi học trực tiếp, Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm vẫn tận dụng những lợi thế của dạy học trực tuyến để hỗ trợ hoạt động giảng dạy. Ví dụ, giáo viên có thể giao bài tập online cho học sinh, thậm chí là học sinh lớp 1.
Trân trọng cảm ơn bà.
