Đầu tư tiền tỷ rồi bỏ hoang!
Để thực hiện Dự án Công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang, năm 2013, hơn 600 hộ dân của 2 xã Hương Quang và Hương Điền phải di chuyển đến vùng đất mới để nhường lại quê hương cho vùng lòng hồ thủy lợi.
Ngoài các hộ dân di cư theo diện tự do thì có hơn 130 hộ dân tại xã Hương Điền (nay là xã Thọ Điền) đã chuyển đến khu tái định cư Khe Ná; 216 hộ dân xã Hương Quang (nay là xã Quang Thọ) chọn khu tái định cư Hói Trùng để ổn định cuộc sống.
Tại nơi ở mới, nước giếng khoan bị nhiễm phèn, nhiễm sắt nặng nên người dân không có nước sạch để sử dụng. Trước thực trạng trên, Ban Chuyên trách dự án hợp phần bồi thường, hỗ trợ tái định cư công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang đã cho xây dựng một nhà máy nước sạch tại xã Thọ Điền với tổng kinh phí hơn 8 tỷ đồng. Cuối năm 2017, nhà máy đi vào hoạt động, cấp nước cho hơn 130 hộ dân tái định cư.
Cùng đó, một nhà máy khác tại xã Quang Thọ cũng được xây dựng với tổng kinh phí hơn 6 tỷ đồng để cấp nước cho 216 hộ dân tái định cư nơi đây. Tuy nhiên, chỉ một thời gian ngắn sau khi đi vào hoạt động, cả 2 nhà máy nước này đều bị hư hỏng, xuống cấp. Các nhà máy này gần 2 năm qua không còn hoạt động.
Sống cách nhà máy nước khu tái định cư Hói Trùng khoảng 200m, từ cuối năm 2022 đến nay, gia đình bà Nguyễn Thị Thiện (66 tuổi, thôn Kim Thọ, xã Quang Thọ) không thể dùng nguồn nước dẫn từ nhà máy để sinh hoạt.
“Trước đây, người dân tại khu tái định cư Hói Trùng rất phấn khởi khi được Nhà nước quan tâm, đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng nhà máy nước sạch. Tuy nhiên, chỉ sau mấy năm, nhà máy bị hư hỏng, xuống cấp, ngừng vận hành và bỏ hoang.
Gia đình tôi phải khoan giếng trong vườn để lấy nước sử dụng. Nguồn nước giếng cũng bị nhiễm phèn nhẹ, đục, hôi mùi bùn nên phải thực hiện nhiều công đoạn lắng lọc mới sử dụng được”, bà Thiện nói.
Tương tự, chị Đinh Thị Thích (43 tuổi, thôn Kim Quang, xã Quang Thọ) cho hay, việc thiếu nguồn nước sạch để phục vụ sinh hoạt, ăn uống hàng ngày khiến cuộc sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn.
“Hiện nay, người dân chủ yếu sử dụng nguồn nước từ khe suối hoặc dùng nước giếng khoan nhiễm phèn, chưa qua xử lý, dù biết là sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng không còn cách nào khác”, chị Thích nói.
Còn đối với nhà máy nước ở xã Thọ Điền, ông Nguyễn Hồng Minh - từng là người vận hành cho biết, khi nhà máy được xây dựng xong, chủ đầu tư cho cán bộ kỹ thuật ở lại khoảng 15 ngày để hướng dẫn cách vận hành, sau đó bàn giao cho xã quản lý, vận hành. Thế nhưng, một thời gian sau, nhà máy bị hư hỏng nên không thể cấp nước cho người dân.
“Tại nhà máy, nước được xử lý bằng clo, lọc qua bể bọt xốp và bể cát, sau đó mới dẫn về cho người dân sử dụng. Mấy năm nay do xã không có kinh phí để mua hóa chất và thay thế bọt xốp cũng như bể cát nên nước không đảm bảo chất lượng, bởi vậy người dân không sử dụng”, ông Minh nói.
Chưa thể khắc phục
Từ những phản ánh của người dân, theo ghi nhận của phóng viên, nhà máy nước khu tái định cư Hói Trùng được xây dựng trên diện tích khoảng 500m2, thuộc thôn Kim Thọ. Sau thời gian dài không vận hành, bảo quản hệ thống máy móc, trang thiết bị, máy bơm, đường ống... đã hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng.
Tương tự, tại nhà máy nước khu tái định cư Khe Ná, máy móc, thiết bị cũng trên đà hư hỏng nặng. Nếu không có biện pháp duy tu, bảo dưỡng sẽ gây tốn kém chi phí lớn khi có nhu cầu phục hồi để sử dụng.
Theo báo cáo của UBND xã Thọ Điền và UBND xã Quang Thọ, cho thấy các nhà máy nước đã xuống cấp, hệ thống bồn chứa bị rò rỉ và hệ thống lọc nước chưa đảm bảo. Đặc biệt, từ tháng 3/2023, nguồn nước dẫn về nhà máy có mùi hôi tanh, đục ngầu, không đảm bảo để người dân sử dụng trong sinh hoạt.
Tháng 7/2023, UBND huyện Vũ Quang đã có buổi làm việc để nghe báo cáo về việc vận hành, sử dụng nước sinh hoạt tại nhà máy nước sạch ở 2 khu tái định cư xã Thọ Điền và Quang Thọ. Quá trình làm việc, đại diện các địa phương đề nghị UBND huyện cân đối bố trí nguồn kinh phí để thực hiện các nội dung duy tu, bảo dưỡng các hệ thống liên quan đến nhà máy nước sạch.
Trước đề nghị trên, lãnh đạo UBND huyện Vũ Quang yêu cầu các xã khẩn trương khảo sát phương án sửa chữa, khắc phục trên cơ sở hoàn thiện bộ máy quản lý, vận hành các nhà máy, xây dựng quy chế quản lý và thu phí sử dụng nước theo quy định.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND huyện Vũ Quang, xã Thọ Điền và Quang Thọ đã tiến hành lấy ý kiến của người dân về việc thu phí sử dụng nước theo quy định để có kinh phí vận hành và bảo dưỡng.
Tuy nhiên, quá trình khảo sát cho thấy, số hộ dân đồng thuận với việc nộp phí rất thấp nên các địa phương tạm dừng khắc phục tình trạng xuống cấp của các nhà máy nước sạch. Đây là nguyên nhân khiến các công trình đầu tư tiền tỷ này ngày càng hư hỏng.
Ông Nguyễn Đăng Nhàn, Chủ tịch UBND xã Thọ Điền cho biết, có khoảng hơn 10% hộ dân tại khu tái định cư Khe Ná đồng ý việc nộp phí sử dụng nước nếu nhà máy hoạt động trở lại.
Còn ông Nguyễn Hùng Cường, Chủ tịch UBND xã Quang Thọ cho hay, trước đến nay nhà máy đã vận hành không thu phí. Sau đó, huyện và xã hỗ trợ thêm một phần kinh phí để khắc phục các trục trặc nhỏ.
Tuy nhiên, với hư hỏng hiện tại, việc sửa chữa, nâng cấp lại nhà máy cần khoảng 2 tỷ đồng. Khoản tiền này ngoài tầm ngân sách của địa phương.
“Về việc thu phí sử dụng nước theo quy định là cấp kinh phí cho người đi học về để vận hành, bảo dưỡng thường xuyên. Tuy nhiên, qua khảo sát chưa đến 50% hộ dân đồng ý về nội dung trên nên hiện nay chúng tôi cũng đã báo cáo với UBND huyện tạm dừng sửa chữa nhà máy nước hư hỏng”, Chủ tịch UBND xã Quang Thọ nói.
