Thanh tra TPHCM vừa có văn bản số 43 ngày 18/5/2023, thông báo kết luận thanh tra (KLTT) về việc chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế TPHCM (Yteco). Văn bản này chỉ ra hàng loạt sai phạm về thuế, quản lý sử dụng đất công tại đơn vị này.

Thay vì bị thu hồi lại được… đồng thuận cho xây cao ốc

Theo thông báo kết luận thanh tra, Yteco sử dụng 3 khu đất thuê của Nhà nước dưới hình thức trả tiền hàng năm tại các địa chỉ số 76 Sương Nguyệt Ánh (phường Bến Thành, quận 1), số 181 đường Nguyễn Đình Chiểu (quận 3) và số 24 (đường 17 phường Hiệp Bình Chánh, TP Thủ Đức) đều có thời gian dài sử dụng đất (toàn bộ hoặc một phần đất) không đúng mục đích theo quyết định cho thuê đất, hợp đồng cho thuê đất của cơ quan có thẩm quyền.

Thực tế có vi phạm trong việc sử dụng đất, nhưng đại diện pháp luật của Yteco vẫn có giấy cam kết về việc sử dụng đất đúng mục đích. Mục đích để được hưởng chính sách giảm tiền thuê đất (năm 2013, 2014) và được xác định lại nhằm giảm đơn giá thuê đất phải nộp (giai đoạn 2016 - 2020).

Khoản thu lợi trái pháp luật từ việc cho thuê lại nhà đất của Yetco đến khi thanh tra chưa được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, kết luận, xử lý thu hồi theo quy định của pháp luật.

Đáng nói, tại các khu đất trên cũng phát sinh một số vật liệu kiến trúc, công trình xây dựng không phép, sai phép. Có công trình có hạng mục chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có ý kiến chuyên môn về thiết kế kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy và Yteco chưa thực hiện hoàn công nhưng vẫn đưa vào khai thác, sử dụng, kinh doanh.

Từ năm 2008, Sở TN&MT TPHCM xác định: Yteco cho thuê lại đất thuê của Nhà nước là vi phạm pháp luật về đất đai và kiến nghị UBND TPHCM thu hồi đất. Sau đó, UBND TPHCM đã có Quyết định số 1676 ngày 13/4/2010 về việc thu hồi nhà, đất số 76 đường Sương Nguyệt Ánh (quận 1).

Tuy nhiên, sau đó Giám đốc Sở TN&MT TPHCM lại có tờ trình đề xuất UBND TP có quyết định giao cho Yteco sử dụng khu đất này làm cao ốc văn phòng.

Lý giải về việc này, ngày 20/4/2021, Sở TN&MT TPHCM có Văn bản số 87 giải trình cho rằng ký văn bản chưa đúng thể thức văn bản.

Liên quan đến những sai phạm về đất đai như kết luận thanh tra nêu, Chánh Thanh tra TPHCM đã kiến nghị và được Chủ tịch UBND TP thống nhất chỉ đạo: Giao Sở TN&MT rà soát việc tham mưu cho UBND TP ban hành Quyết định số 2853 ngày 6/6/2011 giao Yteco sử dụng đất tại số 76 đường Sương Nguyệt Ánh làm cao ốc văn phòng, qua đó đề xuất UBND TP xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Sở TN&MT TPHCM được yêu cầu chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất của Yteco tại các địa chỉ nhà đất nêu tại kết luận thanh tra (gồm nhà đất tại số 156 Pasteur, phường Bến Nghé, do Công ty Dược Sài Gòn quản lý, cho Công ty Việt Quang hợp tác kinh doanh); rà soát, xử lý các hợp đồng thuê đất đã ký kết với Yteco từ năm 2002 đến nay cho phù hợp quy định pháp luật hiện hành.

Nhiều sai phạm về thuế “lộ sáng”

Không chỉ có sai phạm trong quản lý và sử dụng đất công không đúng mục đích, kết luận của Thanh tra TPHCM cũng chỉ rõ các sai phạm về thuế của Yteco.

Theo kết luận, lợi nhuận trước thuế của Yteco năm 2020 giảm mạnh so với năm 2019 do trong kỳ Yteco đã trích lập dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi, xử lý nợ phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn không đúng quy định pháp luật.

Yteco đã xuất hóa đơn cho toàn bộ số lượng hàng của 2 hợp đồng (số 054F/2017/YTC/KD ngày 9/1/2017 và số 272H/2018/YTC/HĐKT-KD ngày 21/11/2018) cho Công ty Cổ phần Dược phẩm quận 3, nhưng thực tế hàng vẫn được lưu kho của Yteco.

Việc làm trên phản ánh không đúng nghiệp vụ kinh tế phát sinh, chưa phù hợp chuẩn mực kế toán về doanh thu và thu nhập khác.

Đối với khoản công nợ phải thu của tổ chức, cá nhân đã trích lập dự phòng tại thời điểm 30/6/2020 (11 khoản nợ, số tiền 54.398 tỉ đồng) Yteco đã ghi nhận doanh thu, chi phí tương ứng đối với toàn bộ các đơn hàng này (tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ kinh tế).

Tuy nhiên, Yteco không xác định tuổi nợ và đánh giá mức độ tổn thất từng khoản nợ để thực hiện trích lập dự phòng theo quy định.

Việc Yteco thực hiện trích lập dự phòng toàn bộ số nợ phải thu nêu trên cùng một thời điểm (30/6/2020) dẫn đến tăng chi phí, giảm doanh thu trong kỳ. Điều này không phù hợp chuẩn mực kế toán số 01 - chuẩn mực chung ban hành và công bố theo Quyết định số 165 ngày 31/12/2002 của Bộ Tài chính.

Thông báo kết luận thanh tra cũng xác định sai phạm trên liên quan đến đơn vị kiểm toán là Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn A&C.

Đơn vị này thiếu trách nhiệm trong quá trình soát xét thông tin tài chính của Yteco, đã thiếu cẩn trọng không làm rõ các thông tin do Yteco cung cấp, không thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu.

Từ đó dẫn đến sai lệch trọng yếu số liệu và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của báo cáo tài chính tại thời điểm ngày 30/6/2020, thể hiện Yteco trong tình trạng lỗ lũy kế không đúng với tình hình thực tế.

Điều này đã tạo điều kiện cho Ban Điều hành mới Yteco căn cứ Điều 15 Luật Chứng khoán để không phát hành cổ phiếu ra công chúng, lựa chọn phương án phát hành cổ phiếu riêng lẻ với giá bán cổ phiếu riêng lẻ không phù hợp thực tế giao dịch trên sàn chứng khoán.

Việc làm trên không đảm bảo nguyên tắc hoạt động kiểm toán độc lập theo quy định tại Điều 8 Luật Kiểm toán độc lập năm 2011.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra sai phạm trong việc hợp tác kinh doanh giữa Yteco với Công ty TNHH Mắt kính Việt Quang tại 3 cửa hàng.

Hoạt động mua bán mắt kính được thực hiện trên pháp lý của cửa hàng mắt kính Việt Quang, trực thuộc pháp nhân Công ty Yteco, hạch toán phụ thuộc và sử dụng hóa đơn của Công ty Yteco. Điều này chưa phù hợp pháp luật về doanh nghiệp, cần phải được cơ quan thuế kiểm tra làm rõ.

Kết luận thanh tra nêu nhiều sai sót của Yteco trong lĩnh vực thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).

Từ kết quả kiểm tra chi phí, thu nhập khác để xác định thuế TNDN của Yetco, xác định số thuế TNDN của Yteco phải truy thu hơn 769 triệu đồng (năm 2018 hơn 592 triệu đồng, năm 2019 hơn 177 triệu đồng).

Về thuế giá trị gia tăng (GTGT), qua rà soát số liệu trên tờ khai thuế GTGT, căn cứ Luật Thuế GTGT năm 2008… đoàn thanh tra xác định điều chỉnh doanh thu, chi phí của Yteco và số thuế Yteco phải nộp qua các năm hơn 17 tỉ đồng.