Chiến địa Điện Biên Phủ: Dấu ấn của một thời oai hùng

Chứng tích lịch sử hào hùng

Khu di tích lịch sử chiến trường Ðiện Biên Phủ (Điện Biên) là một quần thể các di tích đã được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt, thu hút đông đảo người yêu thích và đam mê lịch sử đến tham quan. Các di tích lịch sử nơi đây đã trở thành những nhân chứng ghi lại bao dấu ấn oai hùng của một thời kháng chiến đầy gian khổ của dân tộc.

Đầu tiên phải kể đến di tích lịch sử đồi A1 địa danh nổi tiếng bậc nhất của Điện Biên, nằm ở địa phận phường Mường Thanh, thành phố Điện Biên Phủ. Đây là một trong những cứ điểm chiến lược của quân Pháp trong chiến dịch Điện Biên Phủ, có hình dạng giống chữ A, nằm dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam.

Đồi A1 có diện tích khoảng 83.000m2, cao 32m so với mặt đường. Tháng 2/1946, khi chiếm lại được Điện Biên, Pháp đã bố trí rất nhiều lô cốt, hầm ngầm tại đây và đặt tên gọi là Elian 2.

Xung quanh đồi A1, quân Pháp xây dựng hệ thống hàng rào thép gai với đủ hình dạng. Trên đỉnh đồi là căn hầm cố thủ, vốn là hầm rượu của tòa Công sứ Pháp trước năm 1945. Hầm được chia thành 2 ngăn, trong đó một ngăn là nơi làm việc của bộ phận thông tin điện đài.

Chiến thắng tại đồi A1 đã tạo bàn đạp cho quân ta tấn công sang Hầm De Castries, bắt sống Tướng De Castries cùng toàn bộ Bộ Chỉ huy Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

Địa danh thứ hai không thể bỏ lỡ khi tới Điện Biên phải kể đến Hầm De Castries, nơi đây được mệnh danh là căn hầm kiên cố nhất Đông Dương một thời, hầm chỉ huy của tướng De Castries ở Điện Biên Phủ được thực dân Pháp xây dựng rất kỳ công, ở trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, thuộc cánh đồng Mường Thanh, huyện Điện Biên.

Hầm De Castries được chính quyền Pháp xây dựng cực kỳ kiên cố để tránh các cuộc tấn công của quân đội ta với mái được làm bằng sắt, xung quanh là ván gỗ và bọc lót bằng bao cát. Bao bọc xung quanh của căn hầm chính là tầng tầng lớp lớp rào chắn phòng thủ với hàng loạt mạng lưới dây thép gai được dựng lên vô cùng chằng chịt cùng với bốn chiếc xe tăng bảo vệ xung quanh.

Tổng chiều dài của hầm khoảng 20m, chiều rộng 8m và có tới 4 không gian phục vụ cho nơi làm việc cũng như nơi ở của tướng lĩnh Pháp khi chiến đấu tại chiến trường Việt Nam.

Di tích Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ tại Mường Phăng cũng là điểm đến du khách không nên bỏ qua khi tới Điện Biên. Nằm ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, ẩn mình dưới tán rừng cổ thụ chân núi Pú Đồn, cách trung tâm TP Điện Biên Phủ khoảng 40km. Mường Phăng là địa điểm thứ ba và cuối cùng của Sở chỉ huy thứ ba Chiến dịch Điện Biên Phủ (từ 31/1 - 15/5/1954).

Sở Chỉ huy quân sự chiến dịch Điện Biên Phủ đóng dọc theo một con suối nhỏ chạy quanh dưới chân núi Pú Đồn, được bố trí thành một hệ thống liên hoàn, bao bọc trước sau, có hầm hào, lán trại thuận tiện, vừa phù hợp với tốc độ làm việc, vừa bảo đảm bí mật, an toàn tuyệt đối.

Tại đây, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ Chỉ huy Chiến dịch đã đưa ra những chỉ thị, mệnh lệnh tấn công có tính chất quyết định, làm nên chiến thắng "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Trở lại thăm chiến trường xưa, ông Đào Mạnh Lanh, cựu trinh sát Sư đoàn 320a thuộc Quân đoàn 3 không khỏi bồi hồi chia sẻ: "Tham quan cứ điểm xưa, tôi vô cùng xúc động. Cách kể chuyện của đội ngũ hướng dẫn viên rất truyền cảm, ai cũng hình dung được những năm tháng hào hùng. Bản thân tôi cũng là những người đã trải qua chiến tranh, nhưng khi về lại vẫn cảm thấy rất xúc động".

Nơi lưu giữ ký ức…

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ tọa lạc tại phố 1, phường Mường Thanh, TP Điện Biên Phủ, được xây dựng vào năm 1984 nhân dịp kỷ niệm 30 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Năm 2012 bảo tàng được khởi công xây dựng lại và khánh thành vào năm 2014 nhân dịp kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Công trình được xây dựng lại với kiến trúc hiện đại; hình dáng bên ngoài được thiết kế là hình chiếc mũ nan phủ lưới ngụy trang cùng với hệ thống nan bê tông, cốt thép tạo hình quả trám tượng trưng cho chiếc áo trấn thủ của các chiến sĩ Điện Biên năm xưa.

Tại đây, hiện đang lưu giữ hơn 7.000 tài liệu, hiện vật gắn với Chiến thắng Điện Biên Phủ "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu", chiến thắng đã tạo nên bước ngoặt thời đại, xoay chuyển dòng chảy lịch sử của thế giới. Nhằm tạo sự đa dạng, phong phú thu hút khách tham quan, hằng năm, Bảo tàng sưu tầm, trưng bày, bổ sung các tài liệu, hiện vật tiêu biểu.

Đặc biệt, nơi đây còn trưng bày bức tranh Panorama có diện tích 3.250m2, chất liệu sơn dầu, tác phẩm có sự đóng góp của gần 100 họa sĩ, thực hiện trong hơn 2 năm, thể hiện sự hùng tráng trong lịch sử đấu tranh bảo vệ Tổ quốc của quân và dân Việt Nam, điển hình là Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Được xây dựng trong thời bình, nhưng Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cụm di tích lịch sử Điện Biên. Đây không chỉ là nơi lưu giữ, bảo tồn những hiện vật của cuộc kháng chiến hào hùng mà còn là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho con em thế hệ sau.

Thông qua các tài liệu, hiện vật tại Bảo tàng, thế hệ trẻ phần nào có thể hình dung được sự khốc liệt của chiến trường năm xưa; góp phần nuôi dưỡng lòng biết ơn, yêu nước qua việc biết và hiểu những sự hy sinh anh dũng của bao anh hùng liệt sỹ, chiến sỹ, sự đóng góp xương máu của đồng bào, dân tộc Việt Nam ta đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Để những dấu ấn trường tồn…

Thời gian qua, Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ luôn được Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành Trung ương, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức, cá nhân, Nhân dân cả nước; cấp ủy, chính quyền và Nhân dân tỉnh Điện Biên quan tâm bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị, đồng thời phát triển thành điểm nhấn quan trọng trong hành trình tham quan của du khách.

Đến nay, công tác bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ đã đạt được kết quả tích cực.

Toàn bộ 45 điểm di tích đã xác định được khu vực bảo vệ I; 30/45 điểm di tích có khu vực bảo vệ II; 28/45 điểm di tích được cắm mốc trên thực địa; 23/45 điểm di tích có đầy đủ hồ sơ khoa học; 10/45 điểm di tích đã thực hiện bảo tồn, tôn tạo, xây dựng công trình văn hóa tâm linh; 6/45 điểm di tích được đưa vào thu phí tham quan; 1/45 điểm di tích có nguồn thu từ công đức (đền thờ liệt sĩ tại Chiến trường Điện Biên Phủ thuộc di tích đồi F).

Bà Phạm Thị Thảo, Phó Giám đốc Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên cho biết, trước dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ vừa qua, đơn vị đã chủ động rà soát và khắc phục những hạng mục bị xuống cấp, cải tạo cảnh quan, môi trường, xây dựng các cụm pano, tiểu cảnh nhằm tạo ấn tượng trực quan đối với khách du lịch

Hiện nay, Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên đang tiếp tục triển khai thực hiện "Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích Chiến trường Điện Biên Phủ gắn với phát triển du lịch đến năm 2025, định hướng đến năm 2030".

"Các đơn vị đã xây dựng kế hoạch triển khai theo từng giai đoạn, từng năm. Trong đó, tập trung tổ chức lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi nhằm phát huy giá trị di tích, sửa chữa một số công trình, điểm di tích thành phần", bà Thảo cho biết thêm.