Nằm cách thành phố Nazca, Peru 30 km về phía nam, nghĩa trang Chauchilla là một trong những điểm đến thu hút khách du lịch dù nơi đây tràn ngập xương người và bị bao phủ bởi bầu không khí khá rùng rợn.
Hầu hết các xác ướp nơi đây đều được chôn cất trong tư thế ngồi thẳng lưng, mặt hướng về phía đông. Các nhà khoa học cho rằng đây có thể là tập quán mai táng của thổ dân thời xa xưa. Ngoài ra, hài cốt nơi đây còn có điểm nhấn đặc biệt là khung xương quai hàm rộng đến mang tai, khiến người ta cảm giác như tất cả xác ướp như đang mỉm cười vừa đáng sợ, vừa thú vị. Sau đó, người ta nhắc đến nơi này với tên gọi “nghĩa trang cười” theo đúng nghĩa đen.
Con người nơi đây được chôn cất với tư thế ngồi xổm trong hầm mộ xây từ gạch bùn.
Nghĩa trang Chauchilla được phát hiện vào năm 1920 và theo nghiên cứu của các nhà khoa học, nơi đây đã bị bỏ hoang từ tận thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên. Trong quá khứ, vùng đất Chauchilla từng được mệnh danh là “thung lũng chết” bởi nạn cướp bóc hoành hành không khác gì khung cảnh thường thấy trong truyện cổ.
Điều khiến các nhà khảo cổ ngạc nhiên chính là chất lượng của hài cốt nơi đây. Thời đó, kỹ thuật ướp xác vẫn chưa phát triển nhưng con người đã sáng tạo ra phương thức ướp người chết bằng nhựa thông, quấn trong vải bông dệt, sau đó an táng dưới hầm mộ xây từ gạch bùn. Kết hợp với thời tiết nắng nóng, khô cằn của vùng sa mạc Peru đã giúp hạn chế hoạt động của vi khuẩn, tránh cho xác bị phân rã. Nhờ vậy mà hơn 1200 năm trôi qua, không chỉ hài cốt mà tóc của những bộ xương vẫn được giữ gần như nguyên vẹn, lại còn rất mềm mại.
Hầu hết hài cốt nơi đây đều nguyên vẹn, đến cả bộ tóc cũng còn rất mềm mại.
Theo kết quả giám định địa chất, nghĩa trang Chauchilla chịu ảnh hưởng rất lớn từ nền văn minh cổ đại Nazca – từng là cái nôi sản sinh ra nhiều ngành nghề thủ công như làm gốm, dệt may… và những thành tựu kỹ thuật như ống dẫn nước ngầm được sử dụng đến tận ngày nay.
Thế nhưng cũng tại nơi đây, các nhà khoa học còn phát hiện ra những chiếc đầu lâu bị chặt khỏi cơ thể và nhiều bộ phận bị tách rời, như một mảng tối đáng sợ của nền văn minh Nazca.
Thủ tục chôn cất người chết và vàng bạc của cải đã trở thành truyền thống của các thổ dân thời xa xưa. Điều này vô tình làm gia tăng nạn trộm mộ, gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu di tích này trước khi nó được chính phủ Peru đứng ra bảo tồn vào năm 1997.
