Theo History Channel, Hypatia được xem như nhà toán học nữ đầu tiên trên thế giới.
Là biểu tượng của khoa học và sự ham học hỏi, nhưng trong môi trường sùng bái đạo Thiên Chúa, Hypatia bị coi là kẻ dị giáo, chịu sự ghẻ lạnh tôn giáo, bị đức giám mục xem như cái gai trong mắt và biến bà thành mục tiêu tấn công của những kẻ cuồng tín.
Hypatia sinh vào khoảng năm 370 sau công nguyên (SCN) tại Alexandria, Ai Cập. Cha của bà là Theon, một học giả lẫy lừng và thủ thư có tiếng của thư viện Alexandria.
Khác với phụ nữ cùng thời, Hypatia được giáo dục ở cấp độ cao nhất, dưới sự hướng dẫn tận tình của cha và triết gia Hy Lạp Plutarch.
Chân dung Hypatia, người được xem như nhà toán học nữ đầu tiên trên thế giới. Ảnh: Corbis
Sự ham học hỏi cùng khả năng tuyệt vời của Hypatia giúp bà có một vị trí tại thư viện Alexandria, nơi cha bà làm việc. Từ đây, Hypatia chịu ảnh hưởng của học thuyết do triết gia Hy Lạp Plato sáng lập.
Tại quê hương, nhà toán học nữ đầu tiên của thế giới nổi tiếng với trí tuệ siêu phàm. Khi Hypatia dạy học, rất nhiều học sinh từ phương xa đổ về chỉ để nghe bà giảng giải.
Dù phần lớn tác phẩm của Hypatia bị thất lạc, bà vẫn được biết đến với những sáng tác đa dạng về lĩnh vực, gồm cả toán học và thiên văn. Người phụ nữ Ai Cập cũng được cho là người phát triển công cụ đo độ cao thiên thể (tính thời gian trong ngày dựa vào vị trí của các thiên thể).
Tài năng là thế song Hypatia lại phải nhận kết cục thảm thương. Cái chết của bà bắt nguồn một phần từ sự ghẻ lạnh tôn giáo, thứ tồn tại ở Alexandria trong suốt thế kỷ thứ IV.
Một số tín đồ Thiên Chúa đổ lỗi cho Hypatia khi cho rằng bà gây ra sự rạn nứt giữa tín đồ Thiên Chúa và những kẻ ngoại đạo. Trong đó, đỉnh điểm là sự thù hận giữa Orestes, người đứng đầu Alexandria và Cyril, giám mục của Alexandria.
Orestes - một người theo thuyết đa thần - phản đối cách tiếp cận có phần cực đoan của đức giám mục với những người không theo đạo Thiên Chúa. Hypatia đã lên tiếng ủng hộ Orestes.
Tranh vẽ cảnh Hypatia bị những người cuồng tín lôi trên đường phố Alexandria. Ảnh: Alamy
Lo sợ mức độ ảnh hưởng của Hypatia tới dân chúng, đức giám mục chỉ trích bà về cách giảng dạy dị giáo và biến nhà toán học nữ thành mục tiêu ném đá" của những người theo đạo Thiên Chúa ở Alexandria.
Ngày 8/3/415 sau công nguyên, Hypatia bị chặn lại khi đang ngồi trên xe ngựa qua thủ đô Ai Cập. Đám đông dẫn đầu bởi một nhân vật có tên Peter đã kéo Hypatia ra khỏi xe ngựa và đưa bà đến nhà thờ lớn ở Caesareum.
Người phụ nữ khốn khổ phải chịu những sự tấn công tàn bạo và đẫm máu. Phần cơ thể không còn tay chân bị đem đi bêu khắp phố và sau đó bị thiêu rụi. Lo sợ hành động quá khích của đám đông, nhiều học trò của Hypatia đã bỏ chạy tới Athens.
Có rất ít thông tin về nhà toán học nữ đầu tiên trên thế giới, song cái chết đau đớn của Hypatia dưới tay những kẻ cuồng tín cũng đủ chứng tỏ trí tuệ siêu phàm cũng như tầm ảnh hưởng to lớn của bà.
