Số phận nghiệt ngã
Thực tế đáng buồn về cuộc khủng hoảng tị nạn ở biên giới phía Nam nước Mỹ đã được ghi lại trong những khuôn hình bé nhỏ: Thi thể vô hồn của hai cha con người El Salvadore bị chết đuối khi họ cố vượt sông Rio Grande tới bang Texas của Mỹ. Các bức ảnh được chụp hôm 24/6. Người cha trong ảnh đã được xác minh là Oscar Alberto Martinez Ramirez, 26 tuổi và con gái Valeria mới 23 tháng tuổi, nằm úp mặt xuống nước sát một bờ cỏ. Cánh tay cô bé còn quàng qua cổ bố, cho thấy bé vẫn bấu víu vào bố mình trong những giây phút cuối còn sự sống. Xác hai cha con được tìm thấy sát bờ sông gần Matamoros của Mexico, bên kia thị trấn Browsville của bang Texas, chỉ cách một cây cầu nối hai nước chừng 1km.
Người chụp ảnh, phóng viên Julia Le Duc làm việc cho tờ báo La Jornada ở Matamoros, cho biết, gia đình Martinez Ramirez vừa tới thành phố này một ngày trước đó, với hy vọng chính quyền Mỹ sẽ cấp quy chế cư trú cho anh cùng với vợ là Vanessa Avalos và con gái. “Nhưng khi biết rằng phải mất hàng tuần mới có thể bắt đầu quá trình xin tị nạn, Martinez đã quyết định bơi qua sông” - cô Le Duc cho biết, sau khi chứng kiến cảnh sát lấy lời khai của người vợ. “Anh ta qua sông trước cùng con gái và để con lại bên bờ phía Mỹ, rồi quay lại để đón vợ. Nhưng cô bé con lội xuống nước theo bố. Khi người bố quay ra cứu con thì dòng chảy cuốn họ đi” - tờ Guardian dẫn lời Le Duc.
Bức ảnh đã nhấn mạnh những nguy hiểm mà hầu hết người di cư từ các nước Mỹ Latinh phải đối mặt khi chạy trốn nghèo đói, bạo lực trong nước đi tìm “miền đất hứa”. Báo chí đã so sánh bức ảnh hai cha con này với ảnh chụp cậu bé người Syria Alan Kurdi 3 tuổi bị chết đuối ngoài khơi đảo Kos của Hy Lạp năm 2015. Hồi đó bức ảnh bé Alan đã như một cú sốc thúc đẩy cuộc tranh luận dữ hội về người di cư từ Trung Đông vào châu Âu, và người ta đang chờ đợi lần này bức ảnh hai cha con người El Salvador cũng sẽ có tác động tương tự với cuộc tranh cãi không kém phần chia rẽ về người nhập cư ở Mỹ.
Cuộc khủng hoảng nhập cư
Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã tiếp tục trấn áp mạnh người di cư, trong đó có việc yêu cầu những người xin tị nạn chờ đợi ở Mexico trong lúc trường hợp của họ được xem xét - một quá trình có khi phải mất hàng năm. Vì thế ngày càng nhiều người tị nạn quay sang tìm những con đường xa hơn, nguy hiểm hơn để vượt qua biên giới phía Nam.
Tính đến thời điểm này trong năm, hàng chục người đã chết khi cố tìm cách bơi qua sông Rio Grande, nơi mực nước đang ở mức cao nhất trong 20 năm qua và tuyết tan ở mức kỷ lục đã biến con sông thành một dòng chảy cuồng nộ đầy đe dọa.
Claudia Hernandez, một sĩ quan cảnh sát Mexico ở thị trấn Piedras Negras gần biên giới, nói với tờ Guardian: “Dòng sông rất bất thường và người không ở đây thì không biết điều đó. Tôi lớn lên ở đây bên sông Rio Bravo (Rio Grande). Tôi thậm chí không dám xuống sông bơi hay tắm. Có những dòng chảy và vực xoáy bất ngờ có thể dễ dàng nhấn chìm bất kỳ ai”.
Các nhà hoạt động ở địa phương luôn phải cảnh báo người di cư chớ thử tìm vận may trên dòng sông, nhưng việc Mỹ giảm mạnh số người được phép nhập cư mỗi ngày đã khiến nhiều người liều mạng, nữ tu sĩ Isabel Turcios - người đứng đầu Trung tâm cư trú Casa del Migrante cho biết: “Họ tuyệt vọng và họ không thể tiếp tục chờ. Họ chỉ muốn qua bờ bên kia. Nên họ ra sông mà không có hình thức bảo vệ nào, không áo phao, không gì hết. Họ thường nói với tôi rằng nếu Chúa muốn họ làm điều đó thì họ sẽ làm”. Bà cho biết thêm: “Đó không phải cách mà mọi việc nên diễn ra. Họ có thể qua bên kia biên giới bằng cầu. Mỗi con người đều có quyền di cư. Đó là một quyền con người”.
Chính quyền Mexico bất lực
Trong khi đó, chính quyền Mexico cũng mở cuộc trấn áp với người di cư bởi phía Mexico đang tìm cách đương đầu với lời đe dọa tăng thuế thương mại của Tổng thống Trump. “Tôi rất tiếc vì điều này lại xảy ra” - Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador phát biểu hôm 25/6 khi trả lời câu hỏi về những người thiệt mạng ở biên giới - “Khi Mỹ càng từ chối người nhập cư, sẽ càng có nhiều người mất mạng trên sa mạc hay khi qua sông”.
Theo báo chí Mexico, gia đình Martinez và Avalos cùng con gái đã rời quê nhà ở San Martin từ hồi tháng Tư. Nhưng sau hai tháng chờ đợi ở thành phố Tapachula ở biên giới phía Nam, trong sự sợ hãi nhà chức trách Mexico, cả gia đình đã quyết định liều mạng. Rất lo lắng với sự phiêu lưu này, nhưng họ vẫn định vượt sông và đến trình diện cơ quan chức năng về nhập cư của Mỹ để thử vận may.
Một người anh họ của Martinez là Enrique Gomez đã gửi đi lời kêu gọi đến Tổng thống Salvador Nayib Bukele, cầu xin được giúp đỡ để đưa thi thể người thân về nước. Gomez cho biết, gia đình đã đề nghị chính phủ Salvador giúp đỡ nhưng bị yêu cầu trả từ 7.000 - 8.000 USD để đưa xác về. Văn phòng Tổng thống Bukele đáp lại với việc đề xuất Gomez gửi thông điệp cá nhân và hứa sẽ bắt đầu việc quy tập.
Bức ảnh cha con Martinez đã gây sốc mạnh với người dân Mexico, song các thăm dò ý kiến cho thấy, thái độ với người di cư đã trở nên cứng rắn hơn những tháng gần đây. Công ty thăm dò dư luận xã hội Parametria cho biết: 58% người Mexico phản đối người nhập cư từ Trung Mỹ vào đất nước của họ. Chỉ có 32% số người trả lời có cùng ý kiến như vậy trong cuộc thăm dò hồi tháng 11/2018, khi những đoàn xe từ Trung Mỹ trung chuyển qua Mexico và được chào đón với sự hào phóng. Cuộc tranh cãi về người nhập cư đang dấy lên mạnh mẽ hơn bao giờ hết ở Mexico, và Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador đã cử hơn 6.000 lính Vệ binh quốc gia tới canh giữ ở biên giới với Guatemala.
