Trước thông tin phản ánh về giá xét nghiệm Covid-19 tại Việt Nam đang ở mức cao so với thế giới, Bộ Y tế cho rằng, giá xét nghiệm phụ thuộc vào các yếu tố cấu thành, như giá của các test kit, vật tư xét nghiệm, chi phí thực hiện xét nghiệm...
Giá các loại test xét nghiệm cũng khác nhau, phụ thuộc vào chủng loại, tiêu chuẩn, nguồn gốc xuất xứ, số lượng mua, thời điểm và diễn biến của dịch bệnh, cũng như sự khan hiếm của thị trường, giá tại thời điểm mua.
Ví dụ, các loại test xét nghiệm đạt tiêu chuẩn của WHO, châu Âu, Mỹ, hoặc có xuất xứ từ châu Âu, Mỹ thường có giá cao hơn mặt bằng chung giá test kit của các nước khác. Việc mua test kit vào thời điểm dịch diễn biến phức tạp, căng thẳng ở nhiều nước, thị trường khan hiếm thì giá test kit xét nghiệm thường cao; số lượng mua càng lớn thì giá càng giảm...
Vì vậy không thể đánh đồng tất cả các loại test kit với nhau, cũng như không thể so sánh giá test kit xét nghiệm ở các thời điểm khác nhau, mà phải phụ thuộc vào các yếu tố chất lượng (độ nhạy, độ đặc hiệu), tình hình diễn biến của dịch bệnh và nhu cầu mua sắm test xét nghiệm trong nước và quốc tế.
6 giải pháp điều chỉnh giảm giá test xét nghiệm
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, với chức năng quản lý nhà nước của mình, Bộ Y tế đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp quan trọng để điều chỉnh giảm giá xét nghiệm phù hợp với tình hình thực tế.
Thứ nhất, Bộ Y tế đã có văn bản hướng dẫn các đơn vị y tế công lập thực hiện xét nghiệm điều chỉnh giá xét nghiệm theo từng giai đoạn.
Năm 2020, khi dịch bệnh trên thế giới có diễn biến phức tạp ở nhiều nước, nguồn cung và chủng loại các loại test xét nghiệm Covid-19 rất hạn chế, nhu cầu ở thị trường các nước rất lớn… khiến cho giá các loại test xét nghiệm còn ở mức cao (test xét nghiệm khoảng 200.000 đồng/test, test Real-time RT-PCR gần 1 triệu đồng/test), Bộ Y tế đã báo cáo Chính phủ đưa ra hướng dẫn về giá xét nghiệm test nhanh là 238.000 đồng/mẫu, test Real-time RT-PCR là 734.000 đồng/mẫu. Mức giá này được áp dụng cho tới trước ngày 1/7/2021, được đề xuất trên cơ sở các quy định tại Thông tư số 14/2019/TT-BYT.
Từ ngày 1/7/2021, đối với test nhanh, do nhiều công ty nhập test và trong nước cũng đã sản xuất được, nên giá test rất khác nhau, Bộ Y tế đã yêu cầu thực hiện thanh toán theo kết quả đấu thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Đấu thầu.
Bên cạnh đó, với hình thức gộp mẫu nhằm đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm, cũng như tiết kiệm chi phí, Bộ đã có văn bản hướng dẫn về mức giá của gộp mẫu.
Cụ thể, mức giá của việc lấy và bảo quản bệnh phẩm là 100.000 đồng/mẫu. Ví dụ, mức giá việc thực hiện xét nghiệm bằng 634.000 đồng chia cho số mẫu gộp (nếu gộp 5 mẫu vào 1 xét nghiệm thì chia 5, gộp 10 mẫu thì chia 10...).
Hiện nay, Bộ Y tế đã hoàn thiện các loại định mức xét nghiệm và đã dự thảo Thông tư về mức giá xét nghiệm xin ý kiến các bộ, đơn vị để ban hành. Đồng thời, Bộ đang tổng hợp ý kiến để đề nghị đưa test xét nghiệm Covid-19 vào mặt hàng bình ổn giá do chưa được quy định trong luật.
Thứ hai, Bộ Y tế đã triển khai các giải pháp nhằm tăng nguồn cung test xét nghiệm. Bộ Y tế đã chủ động liên hệ hoặc thông qua kênh ngoại giao để họp, trao đổi, đàm phán trực tuyến với các nhà sản xuất test kit có uy tín trên thế giới để có thể mua lại test xét nghiệm với số lượng lớn và giá thấp nhất có thể. Vận động các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong nước mua test kit chất lượng cao từ các nhà sản xuất uy tín trên thế giới và bán lại cho các địa phương, đơn vị trong nước với giá phi lợi nhuận, bằng với giá nhà sản xuất bán ra.
Bên cạnh đó, Bộ cũng vận động các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong nước tiếp cận để tiếp nhận chuyển giao công nghệ sản xuất test kit từ các nhà sản xuất ở châu Âu, Mỹ để có thể sản xuất ngay tại Việt Nam các sản phẩm có chất lượng cao với giá thấp để đáp ứng nhu cầu phòng chống dịch và chủ động nguồn cung trong nước. Đồng thời, triển khai đấu thầu tập trung (thông qua Bệnh viện Nhi Trung ương) để có thể mua số lượng lớn với giá thấp nhất, qua đó làm cơ sở để các địa phương, đơn vị nghiên cứu, tham khảo trong việc đấu thầu, mua sắm test xét nghiệm.
Thứ ba, để đảm bảo tính công khai, minh bạch và tạo điều kiện cho các đơn vị đăng ký tạo cạnh tranh giảm giá, hằng tuần, Bộ Y tế tổng hợp và thường xuyên cập nhật, thực hiện công bố danh sách sinh phẩm/trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm SARS-CoV-2 đã được cấp số đăng ký lưu hành, cấp giấy phép nhập khẩu kèm theo thông tin về đơn vị sản xuất/nhập khẩu, thông tin tóm tắt hiệu năng sản phẩm, khả năng cung ứng và giá bán do đơn vị sản xuất, cung ứng tự công bố và chịu trách nhiệm. Bộ Y tế đã công bố và cập nhật 9 lần (lần gần nhất tại Công văn số 7878/BYT-TB-CT ngày 21/9/2021).
Tính đến nay, Bộ Y tế đã cấp phép cho 97 test xét nghiệm SARS-CoV-2, trong đó 35 test xét nghiệm Real-time RT-PCR, 39 test xét nghiệm kháng nguyên (33 test nhanh và 6 test chạy cùng máy xét nghiệm), 23 test xét nghiệm kháng thể (4 test nhanh và 19 test chạy máy).
Thứ tư, Bộ cũng yêu cầu các đơn vị sản xuất, phân phối, nhập khẩu và kinh doanh test xét nghiệm thực hiện công khai giá, cập nhật giá để các đơn vị và người dân dễ dàng tra cứu.
Trong các công văn công khai danh sách các sinh phẩm, trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm SARS-CoV-2 đã được cấp số đăng ký, giấy phép nhập khẩu, Bộ Y tế đã đề nghị các đơn vị sản xuất, nhập khẩu sinh phẩm, trang thiết bị y tế xét nghiệm SARS-CoV-2 chịu trách nhiệm về công bố giá và rà soát công bố giá theo quy định; xem xét giảm giá bán sinh phẩm, trang thiết bị y tế xét nghiệm SARS-CoV-2 để hỗ trợ cho các đơn vị chống dịch.
Ngày 11/8, Bộ Y tế đã có Công văn số 6547/BYT-TB-CT gửi các đơn vị sản xuất, nhập khẩu và cung ứng trang thiết bị y tế đề nghị nghiêm cấm việc tăng giá tùy tiện hoặc đầu cơ, tích trữ; nghiêm túc thực hiện việc cập nhật, rà soát, công khai, minh bạch về giá trang thiết bị y tế trên Cổng điện tử công khai giá trang thiết bị y tế của Bộ Y tế và chịu trách nhiệm về giá công bố, tính chính xác, đầy đủ các thông tin liên quan đến hàng hóa theo quy định.
Việc công tác thông tin này giúp các cơ sở y tế, bệnh viện, địa phương có cơ sở tham khảo, tổ chức triển khai việc mua sắm theo quy định.
Thứ năm, Bộ Y tế mới chỉ tiếp nhận vật tư, sinh phẩm y tế, test kit xét nghiệm nhanh, test Real-time RT- PCR qua các nguồn tài trợ, viện trợ hợp pháp.
Thời gian qua, hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nhiều đơn vị trong, ngoài ngành y tế đã tiếp nhận nhiều vật tư, sinh phẩm, test kit xét nghiệm nhanh, test Real-time RT-PCR của cơ quan đại diện chính phủ, đại sứ quán, lãnh sự quán các nước, các hiệp hội doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ, tổ chức phi lợi nhuận, đại diện tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
Thứ sáu, Bộ Y tế đã thực hiện tăng cường công tác hậu kiểm, kiểm tra, thanh tra để phát hiện các trường hợp vi phạm, trục lợi ảnh hưởng xấu đến công tác phòng, chống dịch bệnh.
Vừa qua, Bộ đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra các cơ sở, đơn vị và có nhiều văn bản gửi các đơn vị trong ngành y tế thực hiện thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong phòng, chống dịch Covid-19.
Đặc biệt, kiểm tra, kiểm soát các sản phẩm xét nghiệm SARS-CoV-2 trôi nổi trên thị trường và hiện tượng lợi dụng tình hình dịch Covid-19 để nâng giá, đội giá, đảm bảo chất lượng và giá cả thị trường.
Bộ Y tế cho rằng nhờ vào sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, mạnh mẽ từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và của Bộ Y tế cộng thêm nguyên nhân khách quan do tình hình dịch Covid-19 trên thế giới giảm, ngày càng nhiều doanh nghiệp tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng, phân phối, nhập khẩu và đơn vị trong nước sản xuất được và bán phi lợi nhuận nên hiện nay giá test xét nghiệm đang có xu hướng giảm dần.
