Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Cần giải pháp tổng thể thực hiện kiên cố hóa 100% trường học vào năm 2030

Sáng 25/9, tại hội nghị Tổng kết công tác xã hội hóa về kiên cố hóa trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên giai đoạn 2013-2023, nhiệm vụ và giải pháp trong thời gian tới do Bộ GD&ĐT phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đã có những chia sẻ tâm huyết liên quan đến nội dung này.

Mục tiêu trường ra trường, lớp ra lớp cần thực hiện ráo riết hơn nữa

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Đảng và Nhà nước ta coi GD&ĐT là quốc sách hàng đầu và luôn thể hiện sự quan tâm và quyết tâm phát triển GD&ĐT bằng nhiều chủ trương và chính sách lớn. Tháng 8 vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 91-KL/TW tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW; trong đó xác định rõ “phấn đấu đến năm 2030 tỷ lệ phòng học được kiên cố hóa đạt 100%”, tức là đến năm 2030, cả nước sẽ không còn phòng học tạm, phòng học chưa kiên cố.

Để thực hiện được mục tiêu lớn này, cần các giải pháp mang tính tổng thể, trong đó Nhà nước vẫn đóng vai trò chủ đạo và việc huy động các nguồn lực xã hội là hết sức quan trọng.

“Hôm nay chúng ta cùng nhau đề cập tới một vấn đề rất lớn đối với giáo dục, vấn đề xóa trường tạm, nhà công vụ tạm cho thầy cô và học sinh” - Bộ trưởng chia sẻ và bày tỏ, cả ngành Giáo dục luôn đau đáu việc này. Đây vừa là việc thể hiện trách nhiệm xã hội chung, hướng tới bình đẳng xã hội, bình đẳng giáo dục, là việc có ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 80 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và 50 năm thống nhất đất nước, 80 năm thành lập ngành Giáo dục mới vào năm 2025.

“Chúng ta vẫn thường nói tới truyền thống trọng học, hiếu học, truyền thống văn hiến. Những giá trị truyền thống này là có thực và rất đáng tự hào. Nó thể hiện ở nhiều yếu tố như: số người đi học, tinh thần học tập, việc tôn sư trọng đạo... Nhưng một đất nước trọng học và hiếu học, cũng cần thể hiện ở những ngôi trường khang trang, đủ những thứ tối thiểu cho thầy cô tác nghiệp và học sinh học hành. Đây chưa phải là một ưu ái, ưu tiên ở bất kỳ cấp độ nào, mà là một yêu cầu tối thiểu và đương nhiên để duy trì hoạt động tối thiểu của việc dạy và học.

Chúng ta sao có thể an lòng sinh hoạt trong ngôi nhà chắc chắn và ấm áp của mình, trong khi còn hàng nghìn trẻ em các tỉnh vùng núi phía Bắc băng hàng chục km đường rừng núi chỉ để tới được những ngôi trường và được ngồi học trong những căn phòng học tạm, gió lạnh thổi qua.

Chúng ta sao thể an lòng làm việc trong những văn phòng tiện nghi chắc chắn, thậm chí là lộng lẫy, khi mà cả nước còn hàng chục nghìn phòng học, nhà công vụ vẫn trong tình trạng tạm bợ, có cũng như không có, không có nhưng vẫn phải có”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trăn trở.

Hiện nay, cả nước tỷ lệ kiên cố hóa bình quân đạt 86%, riêng mầm non và tiểu học đạt 83%. Tỷ lệ này đã là rất cao so với 10 năm trước nhưng số chưa kiên cố hóa lại chủ yếu tập trung ở các tỉnh khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc và vùng khó khăn, (như khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, khu vực Trung bộ và cả Tây Nam Bộ), tỷ lệ chưa kiên cố hóa phòng học bậc mầm non và tiểu học nhiều tỉnh còn tới trên 40% (Đắk Nông, Kon Tum, Điện Biên, Cao Bằng, Lai Châu,…).

Đáng chú ý là những trường học tạm này lại nhiều nhất ở bậc học mầm non và tiểu học. Các em nhỏ tuổi nhất trong lứa tuổi đi học cần được ưu ái chăm lo và cần phải được ngồi học trong những ngôi trường chắc chắn, có tiện nghi tối thiểu. Mục tiêu trường ra trường, lớp ra lớp cần thực hiện một cách ráo riết hơn nữa.

Theo Bộ trưởng, trường học là một thiết chế cộng đồng, thuộc cộng đồng, trong cộng đồng. Nó cần được cộng đồng quan tâm, chăm sóc và hỗ trợ. Nhà nước, Chính phủ đã đặc biệt quan tâm, đã dành nhiều nguồn lực, nhiều chương trình, dự án, đề án, dành nhiều tiền bạc cho công việc kiên cố hóa trường học để đạt được tỷ lệ phòng học kiên cố hóa toàn quốc như chúng ta thấy trong số liệu báo cáo.

Các địa phương, các tỉnh thành trong cả nước cũng đã rất cố gắng trong việc này như: tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho các doanh nghiệp đầu tư; quy hoạch và xác định rõ từng khu vực cần ưu tiên xã hội hóa, tuyên truyền về ý nghĩa của việc xã hội hóa cho giáo dục,...

Nhưng vì số trường học trong cả nước rất lớn (trên 53.000 trường học), trong khi đất nước cũng vừa thoát nghèo, nguồn lực còn hạn chế, lại còn rất nhiều việc phải tập trung đầu tư. Vì vậy, việc kiên cố hóa trường học luôn luôn cần sự chung tay của toàn xã hội, của cộng đồng.

Hoạt động thiện nguyện, quan tâm chia sẻ để xây trường học mang rất nhiều ý nghĩa giáo dục

Thực tế thời gian vừa qua cho thấy, trong xã hội có rất rất nhiều tấm lòng vàng, nhiều cơ quan, tổ chức nhiều cá nhân đã rất hăng hái quan tâm góp sức cho xây trường học và nhà công vụ. Nhiều người chưa thực sự giàu có nhưng cũng bớt một phần tài sản của mình để tham gia xây trường học với những mức độ đóng góp khác nhau.

Khoảng trên 300 tổ chức, doanh nghiệp, và hàng nghìn cá nhân đã tham gia đóng góp để kiên cố hóa trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên (theo thống kê trong báo cáo, 10 năm qua đã có 37.200 phòng học và nhà ở công vụ cho giáo viên được xây dựng từ nguồn xã hội hóa với số kinh phí ước tính khoảng trên dưới 30.000 tỷ đồng). Các con số cho thấy sức mạnh cộng đồng, mối quan tâm của người dân tới giáo dục nói chung và việc chăm lo cho trường học nói riêng là rất to lớn trong xã hội.

Qua những việc làm bình thường và qua việc đột xuất ứng phó với bão số 3 vừa qua, theo Bộ trưởng, càng cho thấy tinh thần lá lành đùm lá rách, tinh thần tương trợ, tinh thần ưu tiên những gì tốt đẹp nhất dành cho trẻ em luôn thường trực trong mỗi người Việt Nam.

Rất nhiều tổ chức và cá nhân đã tham gia đóng góp về tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và sách giáo khoa để khắc phục hậu quả bão lũ, khôi phục hoạt động các trường học bị tàn phá ở các tỉnh chịu thiệt hại bởi bão lũ, đặc biệt là Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng… trong thời gian vừa qua.

Thay mặt các nhà giáo, các em học sinh được thụ hưởng sự quan tâm từ cộng đồng xã hội, được dạy và học trong những ngôi trường khang trang được dựng lên từ tình yêu thương, từ sự quan tâm, chia sẻ, Bộ trưởng bày tỏ sự cảm tạ sâu sắc tới những tấm lòng vàng của các tập thể, tổ chức và cá nhân hảo tâm xây dựng. Bộ trưởng đồng thời thay mặt cho các thầy, các cô, các em học sinh còn đang ở những trường tạm bợ và khó khăn, bày tỏ sự mong đợi sớm được nhận sự quan tâm từ các quý vị hảo tâm.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, hoạt động thiện nguyện, quan tâm chia sẻ để xây trường học, tặng cho thầy trò vùng khó mang rất nhiều ý nghĩa giáo dục. Đây là một hành vi tốt đẹp, làm nhân lên những điều tốt đẹp trong xã hội.

Khi ai đó cho đi một chút gì đó nho nhỏ, tức là khi đó người ta đã thắng được cái ích kỷ, cái tham nho nhỏ, làm lớn thêm một chút các giá trị bao dung và lòng vị tha.

Khi ta chia sẻ cho người thứ gì đó lớn hơn, nhất là phần lớn so với những gì ta có, tức khi đó người ấy thắng được cái ích kỷ lớn hơn, rũ bỏ được cái tham lớn hơn, lòng người rộng mở và những gì tốt đẹp nhân lên trong tinh thần của người trao tặng.

Về phía người nhận, họ được những điều kiện tốt hơn, tinh thần họ ấm áp khi được quan tâm và lòng biết ơn sẽ nuôi dưỡng một tinh thần tốt đẹp bền vững hơn.

Vì vậy, không đợi giàu mới thực hiện giúp đỡ cộng đồng, không phải đợi thành người lớn mới làm việc quan tâm và chia sẻ.

“Trong việc xây dựng trường học và hỗ trợ trường học khó khăn, chúng tôi mong muốn cả các thầy cô giáo và các em học sinh trong các trường học vẫn có thể tham gia với sự đóng góp vật nhỏ nghĩa lớn của mình. Chúng tôi cũng lưu ý các thầy cô giáo các vùng được thụ hưởng cần tăng cường giáo dục lòng biết ơn, nhớ ơn cho các em học sinh tới những người đã giúp đỡ, để bồi đắp cho tâm hồn, để các em sống tốt hơn, trách nhiệm với xã hội nhiều hơn.

Những việc đó đều là nhiệm vụ của ngành giáo dục chúng ta. Trong việc giải quyết khó khăn cơ sở vật chất của ngành hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện theo một tinh thần giáo dục cao cả và nhân đó để thực hiện việc giáo dục toàn diện. Việc kiên cố hóa trường học, xét về ý nghĩa nhiều mặt, nó không chỉ kiên cố hóa cho những ngôi trường, phòng học mà nó còn công dụng “kiên cố hóa” đối với thiện tâm tốt lành và cái đẹp trong tinh thần con người”, Bộ trưởng chia sẻ.

Quyết tâm với mục tiêu kiên cố hóa 100% trường học vào năm 2030

Với trách nhiệm quản lý nhà nước trong giáo dục và đào tạo của mình, trong thời gian tới, Bộ trưởng khẳng định Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục tham mưu Chính phủ trong việc xây dựng chương trình đầu tư công nhằm tới mục tiêu kiên cố hóa 100% trường học vào năm 2030, phát huy nguồn kinh phí từ các chương trình mục tiêu quốc gia, từ các dự án và nhiệm vụ khác.

Bộ cũng sẽ rà soát các chính sách để thúc đẩy xã hội hóa giáo dục để thu hút nhiều hơn nguồn lực xã hội cho việc này.

Vụ Cơ sở vật chất - Bộ GD&ĐT sẽ đóng vai trò là đơn vị điều phối việc huy động nguồn lực xã hội cho kiên cố hóa trường học. Vụ có cơ sở dữ liệu tổng hợp nhu cầu, sẽ là đầu mối điều tiết, kết nối những nhà hảo tâm…

Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ trưởng đề nghị các địa phương cần rà soát và quy hoạch lại mạng lưới trường lớp, đảm bảo đầu tư có trọng tâm, hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực. Đồng thời, tiếp tục khuyến khích mô hình hợp tác công tư trong giáo dục nhằm tối ưu hóa nguồn lực từ khu vực tư nhân.

“Hôm nay, chúng ta tổ chức Hội nghị tổng kết việc huy động nguồn lực xã hội đóng góp cho việc kiên cố hóa trường học, có nhiều tấm gương được chúng ta khen thưởng, ghi nhận, biểu dương, có nhiều tổ chức cá nhân được nhắc tới, nhưng chắc chắn đó mới chỉ là một phần của những người đã và đang góp sức góp của cho công cuộc này.

Rất nhiều người còn chưa được nêu tên, chưa được biết tới, chưa được ghi nhận. Nhiều người làm việc một cách thầm lặng, thậm chí không muốn ai biết tới và ghi nhận. Nhân dịp này, chúng ta cần bày tỏ lời cảm ơn đối với những người còn chưa được ghi nhận hôm nay” - chia sẻ điều này, thay mặt cho ngành GD&ĐT, Bộ trưởng bày tỏ trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các cơ quan ban, ngành, đoàn thể đã có mặt, chung sức, hỗ trợ cho ngành Giáo dục trong suốt thời gian qua; trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã tới dự và và có những chỉ đạo sát sao, làm cơ sở để Bộ GD&ĐT phối hợp với các bộ ngành, tổ chức liên quan triển khai, thực hiện.

Bộ trưởng đồng thời cảm ơn Đài truyền hình Việt Nam đã thể hiện sự quan tâm tới giáo dục nói chung và việc kiên cố hóa trường học, nhà công vụ cho học sinh và giáo viên với việc tham gia tổ chức sự kiện hôm nay và cả các hoạt động truyền thông có liên quan trước, trong và sắp tới liên quan tới công tác xã hội hoá kiên cố hóa trường học và nhà công vụ cho giáo viên; cảm ơn các cơ quan thông tấn, báo chí, truyền hình đã đưa tin, lan tỏa những điều tích cực, tốt đẹp trong xã hội.