Khoảng 25 triệu trẻ sơ sinh bỏ lỡ những liều vắc-xin quan trọng giúp bảo vệ mạng sống.
Covid-19 không phải là một cái cớ
Chỉ tính riêng trong năm 2021, 25 triệu trẻ em đã bỏ lỡ một hoặc nhiều liều bạch hầu, uốn ván và ho gà (DTP) trong tiêm chủng thường xuyên. Con số này cao hơn 2 triệu so với số liệu năm 2020 và 6 triệu so với năm 2019. Điều đó cho thấy ngày càng có nhiều trẻ em có nguy cơ mắc những căn bệnh nguy hiểm có thể phòng ngừa.
Tình trạng sụt giảm này xảy ra do nhiều yếu tố. Bao gồm sự gia tăng số trẻ em sống trong những môi trường nhiều xung đột và bất ổn. Đây là nơi mà việc tiếp cận vắc-xin thường gặp nhiều khó khăn, lượng thông tin sai lệch ngày càng gia tăng.
Cùng với đó là các vấn đề liên quan đến Covid-19 như gián đoạn dịch vụ và chuỗi cung ứng, chuyển hướng nguồn lực sang các nỗ lực ứng phó với đại dịch, cũng như các biện pháp ngăn chặn đã hạn chế nguồn cung cũng như khả năng tiếp cận vắc-xin.
Bà Catherine Russell - Giám đốc điều hành UNICEF nhận định: “Đây là báo động đỏ về sức khỏe trẻ em. Chúng ta đang chứng kiến mức sụt giảm liên tục lớn nhất về tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ em trong một thế hệ. Hậu quả sẽ được tính bằng mạng sống”.
Cũng theo bà Catherine Russell, mặc dù năm trước có thể lường được việc đình trệ do đại dịch gây ra như những gián đoạn và phong tỏa do Covid-19, nhưng hiện nay chúng ta vẫn thấy sự sụt giảm liên tục. Covid-19 không phải là một cái cớ.
Cần tiêm chủng đầy đủ cho hàng triệu trẻ em còn thiếu các mũi tiêm chủng. Nếu không, chắc chắn chúng ta sẽ chứng kiến nhiều đợt bùng phát bệnh tật, nhiều trẻ em bị bệnh hơn và áp lực lớn hơn đối với hệ thống y tế vốn đã gặp nhiều căng thẳng.
Bên cạnh đó, trên toàn thế giới, tỷ lệ bao phủ vắc-xin HPV đã giảm đi hơn một phần tư so với tỷ lệ đạt được vào năm 2019. Điều này gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của phụ nữ và trẻ em gái.
Bởi vì tỷ lệ bao phủ toàn cầu của vắc-xin phòng virus gây u nhú ở người (HPV) chỉ có 15%, mặc dù vắc-xin đầu tiên đã được cấp phép cách đây hơn 15 năm.
Sự thụt lùi về tỷ lệ tiêm chủng này đang diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng tăng nhanh. Một trẻ em suy dinh dưỡng vốn đã có hệ miễn dịch suy yếu và việc bỏ lỡ vắc-xin có thể đồng nghĩa với việc các bệnh thông thường ở trẻ em gây tử vong nhanh chóng.
Sự kết hợp giữa khủng hoảng nạn đói với khoảng cách tiêm chủng ngày càng tăng có nguy cơ tạo điều kiện cho một cuộc khủng hoảng sống còn đối với trẻ em.
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO, cho biết: “Việc lập kế hoạch và ứng phó đại dịch Covid-19 cần phải đi đôi với việc tiêm chủng phòng ngừa những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như sởi, viêm phổi và tiêu chảy. Đây không phải là vấn đề chọn một trong hai, chúng ta có thể làm cả hai việc này”.
52/63 tỉnh, thành chưa đạt mục tiêu
 |
| Ảnh minh họa. |
“Thật đau lòng khi thấy ngày càng nhiều trẻ em không được bảo vệ khỏi những căn bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin trong năm thứ hai liên tiếp. Liên minh phải ưu tiên giúp các quốc gia duy trì, khôi phục và tăng cường tiêm chủng thường xuyên. Đồng thời thực hiện các kế hoạch tiêm chủng Covid-19 đầy tham vọng, không chỉ bằng việc cung ứng vắc-xin mà còn xây dựng cơ chế hỗ trợ về cơ cấu cho các hệ thống y tế quản lý các kế hoạch đó”. Tiến sĩ Seth Berkley, Tổng Giám đốc Gavi, Liên minh Vắc-xin cho biết.
Tại Việt Nam, năm 2021 ước tính có khoảng 251.972 trẻ em đã bỏ lỡ một hoặc nhiều liều DTP trong chương trình tiêm chủng thường xuyên. Số trẻ em bỏ lỡ một hoặc nhiều liều DTP đã tăng gấp gần bốn lần từ 63 nghìn em vào năm 2019 (trước đại dịch Covid-19) lên gần 252 nghìn em vào năm 2021.
Hiện, 52/63 tỉnh, thành phố chưa đạt tiến độ mục tiêu 90% trẻ em được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc-xin cơ bản được khuyến nghị khi các em khi tròn 12 tháng tuổi.
Để giải quyết tình trạng tỷ lệ tiêm chủng thường xuyên thấp, Việt Nam đã và đang lên kế hoạch và triển khai tiêm chủng bổ sung cho trẻ em ở các khu vực có độ bao phủ thấp.
Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam cho biết: “Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực để đưa việc tiêm chủng thường xuyên cho trẻ em trở lại đúng hướng. Tôi mong muốn được thấy sự bắt kịp với những tiến bộ trước đây.
Bởi Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống tiêm chủng mạnh mẽ, hệ thống đã đứng vững trong đại dịch Covid-19 để cung cấp vắc-xin cho người dân một cách an toàn và hiệu quả.
Phụ huynh cần nhận thức được rằng tiêm đầy đủ những vắc-xin được khuyến nghị cho con em mình là vô cùng cần thiết để ngăn chặn các trường hợp tử vong do những căn bệnh có thể phòng ngừa được”.
Cần có nỗ lực rất lớn để đạt được mức độ bao phủ toàn cầu và ngăn chặn bùng phát dịch bệnh. Tỷ lệ bao phủ không đầy đủ đã dẫn đến các đợt bùng phát bệnh sởi và bại liệt có thể tránh được trong 12 tháng qua. Điều đó càng nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc tiêm chủng để duy trì sự khỏe mạnh cho trẻ em, thanh thiếu niên, người lớn và toàn xã hội.
Tỷ lệ bao phủ vắc-xin sởi liều đầu tiên giảm xuống còn 81% vào năm 2021, cũng là mức thấp nhất kể từ năm 2008. Điều này có nghĩa là 24,7 triệu trẻ em đã bỏ lỡ liều vắc-xin sởi đầu tiên vào năm 2021, cao hơn 5,3 triệu so với năm 2019.
Thêm 14,7 triệu trẻ em nữa không được tiêm liều thứ hai. Tương tự như vậy, so với năm 2019, có thêm 6,7 triệu trẻ em bỏ lỡ liều thứ ba của vắc-xin bại liệt và 3,5 triệu trẻ em bỏ lỡ liều đầu tiên của vắc-xin HPV. Đây là loại vắc-xin bảo vệ trẻ em gái trước bệnh ung thư cổ tử cung khi lớn lên.
WHO và UNICEF đang hợp tác với Gavi, Liên minh Vắc-xin và các đối tác khác để thực hiện Chương trình tiêm chủng toàn cầu 2030 (IA2030). Chiến lược này dành cho tất cả các quốc gia và các đối tác toàn cầu có liên quan nhằm đạt được các mục tiêu đề ra về phòng ngừa bệnh tật thông qua tiêm chủng và cung cấp vắc-xin cho mọi người, mọi nơi, ở mọi lứa tuổi.
