Tại sao mọi người lại tán dương rắn như vậy? Trước tiên là ở sự biết thay da đổi thịt, ngày càng xinh đẹp, to lớn hơn của chúng.
Kế đó là ở sự mềm mại, uyển chuyển. Rắn còn khôn ngoan, khéo léo trong cách ẩn hiện, kiếm mồi, tiêu hóa. Một điều quan trọng là mọi bộ phận của rắn, dù là nọc độc đều chứa dược tính, giúp chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe.
Kỳ lạ hơn, rắn ở đâu thì đất đai tơi xốp, màu mỡ tới đó, mùa màng tốt tươi nhờ không có sâu hại… Vì tất cả những lý do ấy, từ xưa, các dân tộc trên thế giới đều coi rắn là hiện sinh của sự đổi mới, sáng tạo và hiểu biết. Rắn cũng tượng trưng cho no ấm, phồn thịnh cùng những điều kỳ vĩ, bí ẩn.
Ngoài tôn vinh, dân gian còn tưởng tượng ra có những vị thần là người rắn - xà nhân sống giữa hai thế giới: Nhân thần hoặc địa phủ. Người ta xây dựng xà nhân thành hình tượng tâm linh, nghệ thuật suốt hàng nghìn năm nay.
Những con người này được xem là bậc thầy của sự tiến hóa, hồi sinh, sống lâu, thậm chí bất tử và thường tác động vào cuộc sống của người theo một cách nào đó.
Trong tín ngưỡng Hindu, đạo Phật và Jain giáo, xà nhân được gọi là Naga, một loài vật nửa người nửa rắn, đi lại nhẹ nhàng tựa mây gió và thường canh cổng tiên giới. Naga hay đi từng đôi và ở trong các tư thế ôm ấp phồn thực, thể hiện cho tình yêu, hạnh phúc, niềm vui trần tục.
Với người Hy Lạp, xà nhân của họ chính là đức vua Cecrops, người lập nên thành phố Athens. Vị vua này có thân hình của một nam thần mình rắn, cầm trên tay một cây quyền trượng.
Người Aztec lại có một xà nhân là thần rắn có lông chim Quetzalcoatl. Với họ, xà nhân là thần của sự sáng tạo đất đai, mưa gió, mùa màng. Amaru cũng là một xà nhân có cánh của người Inca, Tiwanaku Nam Mỹ.
Thường sống dưới các đáy sông hồ và được điêu khắc trên cánh cổng Mặt trời, Amaru được tin có thể bay lên trời, xuyên xuống đất và tạo nên sự diệu kỳ.
Trong khi nhiều xà nhân là người mang tới điềm tốt, trật tự thì Apopis của Ai Cập lại cho sự hỗn loạn, xâm thực của bóng tối khi nuốt chửng mọi thứ, trả chúng về thời nguyên thủy. Orochi của Nhật Bản cũng là một xà nhân đem tới nhiều bão tố, lũ lụt.
Người xưa đều cho rằng, xà nhân là những nhân vật rất thông minh, tài giỏi và ở nền văn minh nào cũng giúp con người gây dựng cuộc sống phồn vinh. Dân gian Ấn Độ và một số nước Đông Nam Á tin Naga là người bảo hộ Phật pháp và là những nhạc sĩ tạo ra sự hoan hỷ của đời sống.
Theo truyện cổ của Trung Quốc, Nữ Oa Nương nương chính một nữ thần mình rắn đã có công khâu vá, gánh đỡ bầu trời. Nữ Oa dùng các tinh thạch là những cái vảy hay thân thể của bà bịt kín lỗ thủng giữa trời nhằm ngăn nước đại hồng thủy tràn xuống nhấn chìm nhân gian. Những vì sao lấp lánh trên trời chính là những cái vảy rắn đang tỏa sáng.
