Tăng giá trị cho trái bầu hồ lô

Đến thị trấn Bến Cầu thuộc huyện biên giới Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh hỏi thăm cơ sở sản xuất hồ lô của ông Trần Văn Vinh thì ai cũng biết. Từ những trái bầu vô tri vô giác, qua bàn tay khéo léo, ông Vinh đã thổi hồn và “hô biến” chúng thành các tác phẩm nghệ thuật.

Nói về cơ duyên đưa đẩy mình đến với nghề này, ông Vinh cho biết, trong một lần lên mạng đọc báo, ông tình cờ thấy một nông dân ở Đồng Nai chế tác các sản phẩm đèn trang trí bằng những trái bầu hồ lô vô cùng thú vị.

Vốn là người yêu các sản phẩm thủ công, nên khi thấy những sản phẩm lạ mắt từ trái bầu hồ lô, ông Vinh rất thích thú, thế là ông quyết định bắt tay vào làm thử.

Nơi ông Vinh ở không có sẵn trái bầu hồ lô khô, ông phải lặn lội lên TPHCM tìm mua về làm thử. Do không có kinh nghiệm, cũng như kỹ thuật điêu khắc nên ông gặp khó khăn, nhiều lần thất bại. Không nản chí, ông tự mình lên mạng học hỏi, cần mẫn luyện vẽ, tập tành điêu khắc. Cuối cùng, ông Vinh cũng đã chế tác được nhiều đồ vật đơn giản như bình hồ lô, đèn bầu hồ lô...

Với thành công bước đầu, ông nảy sinh ý tưởng tự gieo trồng bầu hồ lô để có thể chủ động được nguồn nguyên liệu phục vụ cho công việc chế tác. Ông Vinh mua hạt giống, rồi gieo trồng. Để có được trái bầu khô phải mất nhiều công sức, kỹ lưỡng từ khâu chọn giống, chăm sóc, thu hái, xử lý ruột đến phơi khô.

Theo ông Vinh, trong một giàn bầu nhiều trái, chỉ tuyển chọn những trái có chất lượng để già. Trái phải có hình dáng đẹp, có eo trên dưới cân đối, không bị vênh méo, trầy xước, sâu bọ ăn. Bầu già hẳn, khô tự nhiên trên giàn, chuyển sang màu trắng đục mới hái xuống, vì lúc đó mới đủ cứng cáp, để chế tác.

Ông Vinh “bật mí”, trước khi phơi nắng phải xử lý vỏ bằng cách cạo nhẹ một lớp rất mỏng ở bên ngoài, để trái bầu khô từ trong ra, không để lại mùi hăng. Nhờ ảnh hưởng từ độ già và quá trình phơi, trái bầu sau khi được phơi khô sẽ cho ra nhiều màu gỗ khác nhau, từ đậm đến lợt, làm tăng sự phong phú về màu sắc tự nhiên của sản phẩm.

Quá trình chế tác ra một sản phẩm từ trái bầu hồ lô cũng rất kỳ công. Trái bầu có vỏ mỏng, nên khi chế tác, khắc hoạ tiết phải thật khéo léo, tỉ mỉ, nếu không, các nét khắc sẽ bị gãy, đứt đoạn, không tạo nên các hoạ tiết như ý muốn. Để dễ dàng cho việc điêu khắc, ông thường vẽ mẫu phác thảo trước bằng viết chì trên trái bầu, rồi theo đường nét ấy mà khắc.

Hơn 2 năm miệt mài chế tác, ông Vinh đã tạo ra nhiều tác phẩm mỹ nghệ độc đáo như đèn bàn, đèn ngủ, đèn treo tường, bình hoa, bình đựng rượu, vật trang trí, đồ lưu niệm... Các sản phẩm có giá từ 70.000 - 300.000 đồng/trái, thậm chí có sản phẩm giá đến 700.000 đồng, tuỳ theo kiểu dáng, sự công phu.

Vật phẩm phong thủy hút hàng

Ông Trần Văn Vinh bên giàn bầu hồ lô mình tự gieo trồng tại nhà.

Theo ông Vinh, từ lâu, vỏ trái bầu khô được người dân ở nhiều nơi sử dụng chế ra các đồ vật dùng trong sinh hoạt hằng ngày như đựng rượu, làm gáo múc nước. Nhìn những trái bầu tưởng chừng như không có gì đặc sắc, thế nhưng, từ xa xưa hồ lô (hay quả bầu hồ lô khô) là một trong những đồ vật phong thủy được nhiều người sử dụng.

Với hình dáng được cấu tạo khá “lạ” khi sở hữu miệng nhỏ, bụng to mà rỗng ở phía trong, quả bầu hồ lô phong thủy thường được dùng để làm bình đựng nước, rượu hoặc làm bình giữ thuốc.

Ngoài ra, hồ lô còn thường được các đạo sĩ sử dụng để thu thập tà khí, bắt giữ các linh hồn xấu. Do vậy, nhiều người coi hồ lô như một tấm bùa hộ mệnh, giúp xua đuổi quỷ dữ và giúp con người sống lâu hơn.

Những sản phẩm độc đáo của ông Vinh đã tạo được sự quan tâm của mọi người, thu hút được khách hàng gần xa tìm đến mua và đặt hàng làm quà tặng, vật lưu niệm, trang trí. Còn ít ngày nữa là đến Tết Nguyên đán 2023, nhưng các sản phẩm bầu hồ lô đã “cháy hàng”.

Ông Nguyễn Đình Xuân, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Tây Ninh cho biết: Cơ sở ông Vinh vừa tiêu thụ nông sản, vừa giải quyết công ăn việc làm cho người dân địa phương. “Chúng tôi đã thống nhất bầu chọn đây là sản phẩm OCOP 3 sao và là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực...”, ông Xuân nói.