Cập nhật hoàn chỉnh
"Tôi không thích một số tàu chiến mà các ông đóng. Tôi là người rất coi trọng thẩm mỹ. Xét về mặt thẩm mỹ, tôi không thích một số tàu của các ông. Họ nói, 'Ồ, đó là tàng hình'. Nhưng không phải vậy. Không cần phải đóng tàu xấu xí mới tàng hình được", tờ The Wall Street Journal (WSJ) dẫn lời ông Trump phát biểu tại hội nghị của các tướng lĩnh Lực lượng Vũ trang ở Virginia.
Giờ đây, các xưởng đóng tàu đang xoa tay hoan nghênh, bởi vì nhà lãnh đạo Mỹ không chỉ giới hạn bản thân trong việc phê bình thiết kế.
Ông có ý định đổi mới hoàn toàn Hải quân Mỹ. Ý tưởng này không mới: trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã hứa sẽ tăng số lượng tàu chiến Mỹ từ 284 lên 355.
Những kế hoạch này được đưa ra vào cuối nhiệm kỳ của ông, nhưng chính quyền Tổng thống Joe Biden sau đó đã từ bỏ ý tưởng này. Tuy nhiên, đảng Cộng hòa dường như đang chú trọng hơn vào việc tăng cường sức mạnh quân sự của Mỹ trên biển.
Với mục đích gì?
Lý do cho những bước đi này là nhằm kiềm chế Trung Quốc, quốc gia đang nhanh chóng trở thành cường quốc hàng hải hàng đầu. Theo báo cáo của Quốc hội Mỹ, Bắc Kinh có hơn 370 tàu, bao gồm cả tàu hỗ trợ. Đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên 435. Mỹ hiện chỉ có 296 tàu.
Hơn nữa, theo BBC, Trung Quốc đang bắt kịp Mỹ về tổng trọng tải - Washington có nhiều tàu sân bay lớn hơn. Tuy nhiên, từ năm 2019 đến năm 2023, 39 tàu chiến với tổng trọng tải 550.000 tấn đã được hạ thủy từ các xưởng đóng tàu ở Đại Liên, Quảng Châu, Giang Nam và Hồ Đông-Trung Hoa.
Để so sánh, con số này gần gấp rưỡi tổng trọng tải của hạm đội Anh - 399.000 tấn.
Khi nói đến năng lực công nghiệp, bức tranh của Washington thậm chí còn ảm đạm hơn. Trong báo cáo đã đề cập, các tác giả cảnh báo rằng, dựa trên tỷ lệ "lượng hàng hóa được sản xuất trên một đơn vị thời gian", Trung Quốc vượt trội hơn Mỹ tới 230 lần.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những số liệu thống kê này không chỉ bao gồm tàu quân sự mà còn cả tàu dân sự.
Một lý do khác cho những cải cách triệt để của ông Trump là sự bất mãn với tình trạng hiện tại của Hải quân. Theo Brian Clark, cựu sĩ quan Hải quân Mỹ và là thành viên cấp cao tại Viện Hudson, bản thân tổng thống cũng đang tham gia vào các cuộc thảo luận này, và các đô đốc Mỹ cũng đồng tình một phần với ý tưởng của ông.
Tờ WSJ trích lời Clark cho biết: "Hải quân Mỹ nhận thấy hạm đội của mình đang phải vật lộn để đối phó với các mối đe dọa hiện đại, chẳng hạn như các cuộc tấn công của lực lượng dân quân Houthi tại Yemen ở Biển Đỏ".
Mối lo ngại của Washington là dễ hiểu: nếu các nhóm tác chiến tàu sân bay không thể đối phó với Houthi, thì chúng ta có thể nói đến cuộc đối đầu nào với Trung Quốc?
Mỹ sẽ xây dựng cái gì?
Trong bối cảnh đó, Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đang đàm phán về việc đóng một đội tàu chiến thế hệ mới được bọc thép hạng nặng.
Theo các nguồn tin, loại tàu này có thể nặng tới 15.000–20.000 tấn và mang theo vũ khí mạnh hơn, có khả năng bao gồm cả tên lửa siêu thanh, với số lượng lớn hơn so với các tàu khu trục và tàu tuần dương hiện tại.
Tuy nhiên, phát biểu tại Virginia, ông Trump đã hoài niệm về các thiết giáp hạm lớp Iowa, với lượng giãn nước hơn 50.000 tấn.
Chúng được chế tạo cho Thế chiến II và ngừng hoạt động vào những năm 1990, nhưng các chuyên gia không chắc liệu những con tàu này có còn phù hợp với thời đại ngày nay hay không.
"Tôi hoàn toàn ủng hộ việc tái cấu trúc triệt để Hải quân, nhưng tôi không chắc tàu chiến mặt nước siêu lớn có phải là giải pháp hay không. Quan điểm thẩm mỹ của tổng thống không phải là chuẩn mực tốt nhất để đánh giá các yêu cầu chiến thuật của tàu chiến", tờ Wall Street Journal dẫn lời Mark Montgomery, thành viên cấp cao tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ và cựu sĩ quan Hải quân.
Thực tế là các thiết giáp hạm lớn được thiết kế và chế tạo cho các trận hải chiến quy mô lớn, mà kết quả được quyết định bằng hỏa lực Hải quân. Tuy nhiên, từ nửa sau thế kỷ 20 trở đi, trọng tâm chính đã chuyển sang các khía cạnh khác.
Như chuyên trang quân sự Business Insider của Mỹ lưu ý, khi mô phỏng các kịch bản chiến đấu như chiến tranh với Trung Quốc, rõ ràng lực lượng hải quân sẽ phải hứng chịu đòn tấn công tên lửa quy mô lớn.
Thiết giáp hạm khó có thể chống lại mối đe dọa như vậy. Lầu Năm Góc tin rằng trọng tâm nên là các biện pháp chống tên lửa và chống máy bay không người lái.
"Trung Quốc đã sở hữu tên lửa chống hạm tầm xa có khả năng tấn công tàu chiến của Hải quân Mỹ từ khoảng cách hơn 2.500 dặm (hơn 4.000 km) trong hơn một thập kỷ. Và Bắc Kinh sản xuất những vũ khí như vậy – chẳng hạn như tên lửa đạn đạo DF-26 ASBM – với số lượng lớn", tờ Business Insider viết.
Ấn phẩm này cũng có cái nhìn hoài nghi về những ý tưởng của tổng thống Mỹ.
"Tầm nhìn lãng mạn về sức mạnh trên biển này—súng lớn, giáp dày, 'không gì có thể ngăn cản được'—nhưng nó lại xung đột với chiến tranh hiện đại, nơi tên lửa, máy bay không người lái, tàu ngầm quyết định ai sống và ai chìm", các tác giả lưu ý.
Tuy nhiên, ngay cả lượng giãn nước hiện đang được thảo luận là 15-20 nghìn tấn cũng lớn hơn từ đáng kể so với lượng giãn nước của tàu khu trục lớp Arleigh Burke và tàu tuần dương tên lửa dẫn đường lớp Ticonderoga (cả hai đều dưới mười nghìn tấn).
Ngoài ra, một số lượng lớn tàu không người lái cũng đang được lên kế hoạch. Điều này đặc biệt cần thiết cho chiến lược "Hellscape" do Đô đốc Samuel Paparo, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Lực lượng Hải quân Mỹ, đề xuất.
Theo ông, việc triển khai hàng nghìn UAV, tàu không người lái và tàu ngầm trong trường hợp xảy ra xung đột ở eo biển đảo Đài Loan, Trung Quốc sẽ giúp Washington có thêm thời gian.
"Tôi muốn biến eo biển Đài Loan thành địa ngục bằng nhiều khả năng bí mật. Để khiến cuộc sống của họ trở nên khốn khổ hoàn toàn trong một tháng, và như vậy tôi sẽ có thời gian để làm mọi việc khác", ông Samuel Paparo nói với tờ The Washington Post.
Thật sự vàng
Trước tuyên bố của Tổng thống Trump, Mỹ đã tích cực thảo luận về việc phát triển một đội tàu khu trục mới, DDG(X). Tuy nhiên, theo ông Clark, tương lai của nó hiện đang bị đặt dấu hỏi.
"Để có một con tàu có khả năng vừa tấn công vừa phòng thủ, chúng ta cần một thứ gì đó thậm chí còn lớn hơn để có đủ tiềm năng tấn công bằng lượng lớn tên lửa hoặc mang theo tên lửa tầm xa tương thích với hệ thống phóng thẳng đứng. Bất kỳ lựa chọn nào trong số này đều dẫn chúng ta đến việc thiết kế một con tàu mới thậm chí còn lớn hơn cả những gì được hình dung cho DDG(X)", ông Clark, nói thêm.
Trong trường hợp này, hạm đội mới thực sự có thể mang lại lợi nhuận khổng lồ cho ngân sách Mỹ. Một tàu khu trục Arleigh Burke, như bài báo đã ghi nhận, tiêu tốn của Washington 2,5-3 tỷ đô la. Đối với các thiết giáp hạm mới, chi phí sẽ còn cao hơn nữa.
Theo Jonathan Page, giáo sư tại Đại học Michigan, người từng làm việc trong nhiều chương trình đóng tàu khác nhau cho Hải quân Mỹ, mỗi thiết giáp hạm sẽ có giá 4-4,5 tỷ đô la. Điều này có nghĩa là tổng chi phí của dự án có thể lên tới 1,2-1,35 nghìn tỷ đô la - lớn hơn toàn bộ ngân sách quân sự của Mỹ cho năm 2026.
Khi xét đến việc Washington đang đồng thời thực hiện một dự án phòng không thậm chí còn tham vọng hơn là Golden Dome, Lầu Năm Góc có thể phải đối mặt với vấn đề truyền thống của tổ hợp công nghiệp quân sự Mỹ, nơi một chương trình vượt quá ngân sách gấp nhiều lần và thời hạn thực hiện liên tục bị trì hoãn.
