Ngay từ năm 2015, khi tiến hành thanh tra trách nhiệm Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, Thanh tra Chính phủ đã đề nghị chuyển hồ sơ sai phạm tại khu đất này sang Bộ Công an để điều tra, khởi tố các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật, trong đó có cá nhân ông Nguyễn Thành Tài. Nhưng vì nhiều lý do khác nhau nên đến thời điểm này trắng đen mới được sáng tỏ, để cơ quan bảo vệ pháp luật tiến hành các bước tiếp theo.
Đất công biến thành đất tư
Sau rất nhiều buổi làm việc công tâm, khách quan với UBND TP Hồ Chí Minh, cũng như xem xét toàn diện tất cả các ý kiến giải trình của các sở, ngành, cơ quan chuyên môn, Thanh tra Chính phủ đã hoàn chỉnh báo cáo Kết luận số 645/KL-TTCP về việc chấp hành pháp luật trong thực hiện Dự án đầu tư xây dựng khách sạn cao cấp, thương mại, dịch vụ, căn hộ cho thuê tại số 8-12 đường Lê Duẩn.
Nội dung kết luận thanh tra đã xác định rõ hàng loạt dấu hiệu cố ý làm trái các quy định của Nhà nước, làm giảm nguồn thu cho ngân sách địa phương, với trách nhiệm chính của lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2011 - 2015, mà cụ thể là trách nhiệm cá nhân của ông Nguyễn Thành Tài. Đó là với tư cách Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Thành Tài đã ký hàng loạt văn bản chấp thuận để Cty TNHH Hoa Tháng Năm tham gia và trở thành chủ đầu tư dự án.
Về nguồn gốc, khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn rộng 4.896,3m2, được Bộ Công thương sử dụng từ năm 1975, với mục đích làm trụ sở của 4 đơn vị là: Cty Cổ phần (CP) Hoá chất vật liệu điện, Cty CP Kim khí, Cty CP Thiết bị phụ tùng Sài Gòn, Cty CP Vận tải xăng dầu VITACO. Thực hiện chức năng quản lý, Cty TNHH MTV Quản lý và Kinh doanh nhà TP Hồ Chí Minh đã ký hợp đồng thuê nhà đất với 4 đơn vị. Thực hiện phương án sắp xếp nhà, đất theo Quyết định số 09/QĐ-TTg ngày 19/1/2007 của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở đề xuất của Bộ Công thương, các cơ quan chuyên môn đã kiến nghị lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh có văn bản chấp thuận thực hiện dự án khách sạn 5 sao kết hợp trung tâm thương mại.
Đến tháng 10/2010, Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh đã chấp thuận thành lập pháp nhân gồm Cty TNHH MTV Quản lý và Kinh doanh nhà TP Hồ Chí Minh góp 50% vốn, phần 50% vốn còn lại là của 4 doanh nghiệp thuộc Bộ Công thương. Nhưng từ tháng 8/2008 thì một doanh nghiệp có tên là Cty TNHH Hoa Tháng Năm đã có văn bản xin tham gia hợp tác và được Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh nhanh chóng chấp thuận cho góp 30% vốn. Việc chấp thuận này đã làm giảm số vốn của Cty TNHH MTV Quản lý và Kinh doanh nhà TP Hồ Chí Minh từ 50% xuống còn 20%.
Trong thời gian này, 4 đơn vị của Bộ Công thương cũng thành lập Cty CP Đầu tư Lavenue, rồi sau đó chuyển nhượng quyền đầu tư dự án tại số 8-12 đường Lê Duẩn cho Cty TNHH đầu tư Kinh Đô, với số tiền thu được trên sổ sách là 200 tỷ đồng. Sau đó, vào tháng 6/2011, Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh đã chấp thuận cho nhóm doanh nghiệp tư nhân này thực hiện dự án khách sạn 5 sao, nhưng giá trị quyền sử dụng đất và giá trị công trình xây dựng mà ngân sách thu được chỉ gần 650 tỷ đồng, trong khi nếu đấu giá công khai thì ngân sách sẽ thu được hơn 2.000 tỷ đồng.
Vì vậy, Thanh tra Chính phủ đã kết luận Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh vi phạm hàng loạt quy định pháp luật là: Không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có uy tín và năng lực; giao đất và cho thuê đất sai đối tượng; không xin ý kiến Thường trực HĐND TP Hồ Chí Minh và báo cáo HĐND để làm căn cứ thu tiền sử dụng đất; giao dự án cho doanh nghiệp không đủ năng lực tài chính; chấp thuận cho Cty TNHH MTV Hoa Tháng Năm hợp tác đầu tư không có cơ sở pháp lý; chấp thuận điều chỉnh chức năng, các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc theo kiến nghị của chủ đầu tư sai quy định mà không tham khảo ý kiến của cơ quan chuyên môn.
Thiếu sót hay cố ý làm trái?
Dù sai phạm đã được Thanh tra Chính phủ làm rõ và báo chí đăng tải đầy đủ nhưng trả lời một số phóng viên, ông Nguyễn Thành Tài, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh lại “vo tròn” sự việc theo kiểu: “Sự việc xảy ra như báo chí đăng tải, nhận thấy có phần trách nhiệm của cá nhân tôi trong quá trình chỉ đạo, điều hành không được tốt, có phần nóng vội, muốn đẩy nhanh tiến độ, chủ quan, chỉ nghĩ về chiều hướng thuận, chưa lượng ước hết những khả năng xấu có thể xảy ra, và do thiếu kiểm tra chặt chẽ...”.
Thậm chí đi xa hơn nữa, ông Nguyễn Thành Tài còn nhắc lại sự kiện cuối năm 2008, do ông Nguyễn Hữu Tín đi học ngoại ngữ ở nước ngoài nên ông được phân công thêm nhiệm vụ - phụ trách mảng công tác đô thị. Bản thân ông không lường hết được khả năng phức tạp xảy ra, đó là các đơn vị thuộc Bộ Công thương, luôn khiếu nại, thắc mắc và đòi cho bằng được quyền tham gia hợp vốn đầu tư dự án, nhưng khi chính thức được trao cho quyền ấy thì lại đem bán đi phần vốn góp của mình cho đơn vị khác. Vì nôn nóng muốn đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện dự án, phần do chủ quan quá tin vào năng lực tài chính cũng như sự ham muốn tham gia đầu tư dự án của các đơn vị trên nên ông đã sơ suất, sai sót bỏ qua phần báo cáo thẩm định về năng lực tài chính của các đơn vị này từ các cơ quan chức năng.
Ngoài ra, ông Nguyễn Thành Tài cũng viện dẫn câu chuyện vì thiếu kiểm tra chặt chẽ quá trình thực hiện của các đơn vị liên quan nên không phát hiện kịp thời những sai sót, sai phạm của cấp dưới. Điều này dẫn đến hệ luỵ là không báo cáo, trao đổi xin ý kiến đối với Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cũng như Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh một cách kịp thời về những vấn đề đã nảy sinh.
Nếu những người không đọc được hồ sơ vụ việc này thì sẽ cảm thấy khâm phục với cách trả lời của ông Nguyễn Thành Tài. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận một cách khách quan, công tâm thì cá nhân ông Nguyễn Thành Tài là người phải chịu trách nhiệm chính khi ký hàng loạt văn bản với tư cách Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh.
Các văn bản này đã gây thất thoát hàng ngàn tỷ đồng cho ngân sách, làm méo mó môi trường đầu tư của TP Hồ Chí Minh, làm dư luận bất bình về câu chuyện đất vàng bị “bán” cho tư nhân với giá như cho. Vì rằng nếu tính đúng tính đủ khi so sánh với khu đất có diện tích hơn 3.000m2, có vị trí 2 mặt tiền tại số 23 đường Lê Duẩn thì qua đấu giá công khai đã thu được 1.430 tỷ đồng, cao gấp 2,6 lần giá khởi điểm thì dư luận có câu trả lời vì sao kết luận của Thanh tra Chính phủ lại quy trách nhiệm cho ông Nguyễn Thành Tài.
Qua báo chí, ông Nguyễn Thành Tài cũng mạnh dạn nói là ông không tư túi khi ký các quyết định, văn bản liên quan đến khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn. Nhưng đây cũng chỉ là cách nói để cho qua chuyện vì câu hỏi mà người dân và cán bộ nhiều sở, ngành đang chờ câu trả lời là vì sao người đại diện pháp luật của Cty TNHH Hoa Tháng Năm chỉ là một phụ nữ làm nghề cắt móng tay, nhưng có quan hệ thân thiết với các quan chức, trong đó có cả cá nhân ông Nguyễn Thành Tài?
Tất cả những thông tin về số phận của khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn vẫn sẽ là chủ đề nóng mà truyền thông đang quan tâm. Điều này sẽ càng nóng hơn khi cơ quan bảo vệ pháp luật vào cuộc để khởi tố vụ án cố ý làm trái các quy định quản lý Nhà nước của các cá nhân có liên quan, mà hiện nay đang được hiểu một cách mập mờ, được che đậy dưới ngôn từ là thiếu sót trong quản lý, không phát hiện kịp thời sai sót của cấp dưới.
