Theo Forbes, báo cáo được công bố hôm 8 tháng 9 đổ hầu hết lỗi lầm cho Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Đảng Dân chủ đã phản ứng bằng cách đổ lỗi cho cựu Tổng thống Donald Trump, người đã ký thỏa thuận hòa bình với Taliban.
Mặc dù không thể biết được quá trình rút quân khỏi Afghanistan sẽ diễn ra như thế nào dưới thời chính quyền Trump, nhưng không còn nghi ngờ gì nữa, Tổng thống Biden đã đưa ra quyết định xuất phát từ sự kiêu ngạo và tập trung vào hình thức hơn là bản chất, dẫn đến thất bại cho nước Mỹ và các đồng minh.
Có thể đặt câu hỏi liệu kế hoạch của ông Trump có khả thi hay không, nhưng việc vứt bỏ nó rồi đổ lỗi cho nó về những thất bại của mình, như chính quyền Mỹ đang làm, là không hợp lý. Thật phi logic khi đổ lỗi cho một kế hoạch không hề được sử dụng.
Thỏa thuận của ông Trump khi còn là tổng thống với Taliban có điều kiện. Nó yêu cầu Taliban ngừng tấn công lực lượng Mỹ. Họ đã làm vậy.
Kế hoạch yêu cầu Taliban bắt đầu đàm phán với chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn, và họ đã tham gia vào các cuộc đàm phán dù không liên tục. Kế hoạch của ông Trump cũng yêu cầu Taliban không cho phép các nhóm khủng bố đặc biệt là Al-Qaeda và IS có mặt tại Afghanistan.
Đổi lại, Mỹ sẽ rút toàn bộ lực lượng của mình vào tháng 5 năm 2021, xem xét và có khả năng dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các thành viên Taliban và khuyến nghị các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Taliban nên được xem xét lại và có khả năng gỡ bỏ.
Cũng theo tờ Forbes, tuyên bố của Trump rằng ông sẽ để lại quân đội ở căn cứ Bagram có khả năng là sai, điều đó không có trong văn bản thỏa thuận.
Tuy nhiên, thỏa thuận này sẽ cho phép 8.600 quân ở lại đất nước cho đến khi các cuộc đàm phán giữa chính phủ Afghanistan và Taliban bắt đầu.
Trong khi tài liệu nhấn mạnh rằng Mỹ vẫn không công nhận Taliban, tài liệu lưu ý rằng sau khi rút quân, Mỹ sẽ "tìm kiếm sự hợp tác kinh tế để tái thiết với chính quyền Hồi giáo Afghanistan sau khu định cư mới" được thành lập thông qua các cuộc đàm phán với chính quyền Afghanistan.
"Tất cả những điều trong kế hoạch của ông Trump đã biến mất và Tổng thống Biden đã thực hiện rút quân theo cách của ông và nhóm cố vấn", cựu chuyên gia phân tích chính sách đối ngoại của Bộ Ngoại giao Mỹ Michael Maloof cho biết.
"Đó là điều không thực sự mới mẻ vì ông Biden, ngay cả khi ông còn là phó tổng thống, trong chính quyền Obama, đã muốn rút khỏi Afghanistan. Đây là một thất bại chiến lược về chính sách", Maloof nói.
Kế hoạch sẽ không bao giờ thành hiện thực. Ngay từ tháng 1, vài tuần sau khi nhậm chức, ông Biden đã ra hiệu rằng ông có thể giữ quân đội sau thời hạn ngày 1 tháng 5. Vài ngày sau, Taliban đã phản ứng, đưa các chỉ huy và binh lính trở lại vị trí chiến đấu.
Một chỉ huy khu vực của Taliban khi đó đã nói với giới truyền thông Mỹ rằng: "Các chỉ huy cấp cao đã được chỉ đạo quay trở lại vị trí của mình và tham dự các phiên họp và thảo luận đặc biệt để vạch ra chiến lược tương lai".
Vào tháng 4, Tổng thống Biden đã công bố quyết định của mình: Thay vào đó, quân đội Mỹ sẽ bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan, với những người lính cuối cùng rời đi vào ngày có ý nghĩa tượng trưng là ngày 11 tháng 9.
Taliban đã công khai tuyên bố rằng kế hoạch này là không thể chấp nhận được đối với họ và cho Mỹ hai tuần kể từ thời hạn 1 tháng 5 để rút lui hoàn toàn.
Những báo cáo đầu tiên về các cuộc đàm phán trực tiếp giữa các quan chức của chính quyền Mỹ và Taliban xuất hiện vào ngày 10 tháng 8, chỉ năm ngày trước khi nhóm này tiến vào Dinh Tổng thống ở Kabul.
Taliban cuối cùng đã buộc Mỹ ra khỏi Afghanistan vào ngày 30 tháng 8, khi những người tị nạn bám vào cánh máy bay cuối cùng rời Kabul.
Tổng thống Biden cũng áp đặt những hạn chế mới đối với chính phủ Afghanistan, yêu cầu bất kỳ thỏa thuận nào họ thực hiện với Taliban đều phải bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em gái ở Afghanistan.
Ở mọi ngã rẽ, ông Biden có thể lập luận rằng Taliban đã vi phạm thỏa thuận của Trump và gửi thêm quân vào. Trong khi đó, Taliban không còn thấy mình bị ràng buộc bởi thỏa thuận của Trump nữa. Đến tháng 5, họ đã tiếp tục các cuộc tấn công vào binh lính Mỹ.
Ông Biden rõ ràng không thấy mình bị ràng buộc bởi thỏa thuận này vì ông là người đã phá vỡ nó, nhưng chính ông Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris lại chỉ ra thỏa thuận này là lý do khiến họ thất bại.
Ngày nay, Taliban đã hoàn toàn kiểm soát Afghanistan. Mỹ không có đòn bẩy nào đối với những người mà Taliban cho phép - hoặc không cho phép - vào quốc gia của mình, và họ được trang bị vũ khí tốt hơn bao giờ hết do đã tịch thu được của Mỹ các thiết bị có giá trị bị bỏ lại, ước tính trị giá hơn 7 tỷ đô la.
Tháng 8 năm 2024, Taliban đã tổ chức một cuộc diễu hành để trưng bày các thiết bị bị bỏ lại của Mỹ và Liên Xô, bao gồm trực thăng Mỹ, tên lửa đất đối không và xe bọc thép chở quân.
Cả ông Trump và bà Harris đã có cơ hội trình bày lập luận của mình về việc ai đã gây ra hậu quả ở Afghanistan hôm 10 tháng 9, khi hai người tham gia cuộc tranh luận đầu tiên trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.
