Với các thế hệ từ 9X trở về trước, lập trình là thế giới bí ẩn và cao siêu với hàng loạt thuật ngữ như ngôn ngữ JavaScript, Java, C#, C++, Python, PHP... Nhưng với thế hệ trẻ hiện nay, ngôn ngữ lập trình lại đầy màu sắc và hấp dẫn, thậm chí thu hút như thế giới huyền ảo trong game online.

Thế hệ biết tự học lập trình

Dù rất bận rộn với công việc truyền thông, nhưng khi con trai Hồ Đắc Bảo Đạt (11 tuổi) thuyết trình cuối khóa học lập trình, chị Nguyễn Phương Anh (quận Gò Vấp, TPHCM) đã sắp xếp thời gian đến cổ vũ con.

Con trai chị Phương Anh bắt đầu tự mày mò học lập trình qua các video trên mạng Internet từ khi em 9 tuổi. Phát hiện con trai trong một ngày đẹp trời, bỗng nhiên có thể viết code bằng tiếng Anh để tạo game, chị hết sức ngạc nhiên. Nhiều hôm, con trai thức khuya để loay hoay viết code. Thấy con đam mê với ngôn ngữ lập trình, chị tìm hiểu và cho con học tại một trung tâm để con được học bài bản.

Chị Phương Anh cho biết thấy con thích học môn nào thì chị sẽ cho con học và cũng không suy nghĩ nhiều. Nhưng sau khi cho con học, chị nhận ra con trai có thể học được rất nhiều thứ, không chỉ là tích lũy kiến thức mà còn về kỹ năng.

“Cuối mỗi khóa học, học sinh sẽ tham gia thuyết trình về sản phẩm lập trình của mình. Tôi rất thích phần kết khóa của chương trình đào tạo nên khi con thuyết trình, dù bận tôi vẫn luôn sắp xếp thời gian để đi ủng hộ con. Ngoài việc được tích lũy nhiều kiến thức, con mình cũng có thêm các kỹ năng rất cần thiết như thuyết trình, phản biện và làm việc nhóm. Những kỹ năng này rất quan trọng trong cuộc sống hiện nay”, chị Phương Anh chia sẻ.

Anh Bùi Thanh Tuấn (Quận 5, TPHCM) cũng cho con trai 12 tuổi học lập trình tại một trung tâm ở Quận 5. Anh cho biết nhờ học lập trình, tư duy logic, Toán học, Vật lý của con đều phát triển tốt hơn hẳn.

“Với tôi, ngoài việc giúp con thỏa mãn niềm đam mê công nghệ, học lập trình từ sớm sẽ giúp con hình thành tư duy học tập, làm việc chủ động, độc lập và biết vượt khó để theo đuổi niềm đam mê của mình. Nếu học lập trình từ sớm, tôi nghĩ 5-10 năm sau, nếu con tiếp tục với đam mê này, trình độ của bé sẽ rất vượt trội so với các bạn cùng lứa tuổi”, anh Tuấn nói.

Đón đầu xu hướng này, nhiều trung tâm đào tạo lập trình cho trẻ đã liên tục chiêu sinh, nhất là ở thời điểm đầu hè. Chương trình đào tạo khá đa dạng, như CLB Robotics-IoT của Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐHQG TPHCM tuyển sinh cho trẻ từ 7 tuổi trở lên, học lập trình qua robot, game, thông qua điều khiển các thiết bị điện tử thông minh...

Một hệ thống đào tạo khác đang rất phát triển là Trường học công nghệ MindX - vừa huy động thành công 15 triệu USD vốn đầu tư đã đưa ra nhiều khóa học như lập trình ngôn ngữ Scratch cho trẻ từ 8 tuổi, thiết kế ứng dụng mobile bằng Thunkable, game maker...

Bà Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc điều hành MindX chia sẻ: “Cách đây hơn chục năm, người người, nhà nhà cho con đi học tiếng Anh thì nay, phụ huynh háo hức cho con đi học công nghệ. Cách đây 8 năm, những lớp học của MindX chỉ vỏn vẹn 10 học viên thì đến nay có hơn 10.000 học sinh đủ mọi lứa tuổi tại gần 40 cơ sở trên toàn quốc.

Đây là tín hiệu đáng mừng không chỉ cho giáo dục Việt Nam, mà còn cho bức tranh nhân lực toàn cầu vì các chương trình giáo dục công nghệ sẽ mở ra tiềm năng vô hạn cho con trẻ, nuôi dưỡng sự sáng tạo, tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề từ những năm đầu đời”.

Trẻ học lập trình tại Trường học Công nghệ MindX. Ảnh: MindX

Học không chỉ để trở thành lập trình viên

ThS Cao Xuân Nam - giảng viên khoa Công nghệ thông tin, Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐHQG TPHCM nhận định, hiện nay, việc cho con học lập trình từ sớm là một xu hướng phổ biến cả ở Việt Nam và thế giới. “Khi học lập trình sớm, trẻ sẽ học cách tư duy logic, khám phá và sáng tạo ngay từ nhỏ. Học lập trình sớm cũng giúp rèn kỹ năng quan sát, tăng khả năng tư duy phân tích và giải quyết vấn đề”, ThS Cao Xuân Nam nói.

ThS Cao Xuân Nam cũng phân tích một số lý do dẫn đến xu hướng này. Thứ nhất, công nghệ ngày càng phát triển, đã và đang thay đổi nhanh chóng cách con người sống và làm việc. Học lập trình từ sớm giúp trẻ nắm bắt và hiểu rõ công nghệ, cung cấp cho trẻ khả năng tương tác và tham gia vào thế giới kỹ thuật số.

Thứ hai, do nhu cầu về nhân lực công nghệ, học lập trình sớm giúp trẻ phát triển kỹ năng cần thiết cho tương lai và mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực này. Thứ ba, do nhu cầu phát triển tư duy logic và sáng tạo khi ứng dụng, học lập trình sớm khuyến khích trẻ tưởng tượng và thể hiện ý tưởng của mình thông qua công nghệ như tạo ra những ứng dụng, trò chơi và sản phẩm sáng tạo của riêng mình.

Cuối cùng, học lập trình sớm giúp trẻ hiểu và tương tác với công nghệ một cách thông minh và an toàn. Trẻ có thể trở thành người dùng thông minh, biết cách sử dụng công nghệ một cách có ích và đúng đắn.

Tuy đây là xu hướng tiến bộ nhưng thầy Cao Xuân Nam cũng lưu ý phụ huynh tránh đặt áp lực lên trẻ. Phụ huynh rất hay kỳ vọng trẻ phải biết lập trình sớm để bắt kịp xu hướng của thế giới nhưng mỗi trẻ mỗi tính cách, mỗi sở thích khác nhau, nên cần hơn sự quan tâm của các bậc phụ huynh để biết được trẻ cần gì, phù hợp với lĩnh vực nào để định hướng đúng.

“Trước tiên cần cho trẻ trải nghiệm thực tế để xem trẻ có yêu thích lĩnh vực đó không. Việc tạo động lực và niềm đam mê ban đầu rất quan trọng, nên giáo viên và các trường đào tạo lập trình cho trẻ cần có những bài giảng phù hợp với độ tuổi. Sau quá trình trải nghiệm, phụ huynh và cả trẻ sẽ có nhận định riêng về sự phù hợp của trẻ với bộ môn lập trình này.

Phụ huynh nên chọn các trường học, chương trình học phù hợp với độ tuổi và khả năng của trẻ cũng như đặt kỳ vọng hợp lý và tạo môi trường thoải mái để trẻ tự do thử nghiệm và khám phá. Đồng thời, phụ huynh nên kết hợp việc học lập trình với các hoạt động khác để đảm bảo sự cân bằng và đa dạng trong sự phát triển của trẻ”, ThS Cao Xuân Nam lưu ý.

Lập trình viên Phạm Bình - tác giả blog dành cho lập trình viên phambinh.net cho biết: “Những bạn trẻ có logic tốt, nhạy bén với công nghệ thì có thể học lập trình ngay từ tuổi 12 hoặc thậm chí sớm hơn. Trẻ học lập trình có nhiều ưu điểm như giúp các em đón đầu xu hướng công nghệ, tìm thấy niềm đam mê sớm hơn, nhanh chóng hình dung được con đường sự nghiệp sau này. Tuy nhiên, trẻ có thể dễ dàng gặp phải các thông tin “xấu, độc” trên Internet, nếu không có sự kiểm soát tốt của phụ huynh hoặc trẻ không nhận thức đúng đắn”.

Theo thông tin từ các chuyên gia của Trường học công nghệ MindX, phụ huynh có thể cho trẻ học lập trình ngay từ cấp tiểu học với ngôn ngữ lập trình cơ bản là Scratch. Đây là ngôn ngữ lập trình trực quan theo dạng kéo thả được tạo ra bởi Đại học MIT. Mục tiêu của học ngôn ngữ này là để trẻ hiểu cách máy tính xử lý logic, chưa tập trung vào hiểu sâu các câu lệnh lập trình.

Trẻ cũng có thể học lập trình game. Điều này không có nghĩa là trẻ sẽ nghiện game. Trẻ sẽ học cách lên ý tưởng, thiết kế kịch bản, phát triển sản phẩm, làm đồ họa, tìm cách xử lý và tạo một sản phẩm game hoàn chỉnh theo ý tưởng của mình. Ở độ tuổi học sinh THPT, trẻ có thể học các ngôn ngữ lập trình thông dụng, viết được các sản phẩm như web chat, web mua sắm, đặt hàng...