Không chỉ đơn thuần là trồng nhiều cây
Theo ông Phan Anh - Giám đốc Hệ thống Giáo dục Genesis, trường học xanh không chỉ đơn thuần là chương trình giảng dạy, mà còn hơn cả những viên gạch và vữa. Đây là trường học hỗ trợ tính bền vững toàn cầu trên mọi phương diện. Một trường học xanh bắt đầu với tầm nhìn, thiết kế trải nghiệm học tập cho học sinh để chuẩn bị cho các em hướng tới một tương lai lành mạnh, sạch sẽ và bền vững.
Ở những ngôi trường xanh, chương trình giáo dục, cơ sở vật chất và văn hóa tổ chức đều hỗ trợ tính bền vững. Mỗi khía cạnh của trường học đều đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa tầm nhìn. Từ những hành động cụ thể như văn phòng không giấy, tái chế 100% chất thải hữu cơ, bảo đảm chuẩn môi trường không khí, nước, ánh sáng, tiếng ồn, cùng với việc nâng cấp phát triển chương trình ưu tiên giáo dục vì sự phát triển bền vững.
Ông Phan Anh nhấn mạnh ba trụ cột của trường học xanh gồm giảm chi phí và tác động môi trường; tăng cường sức khỏe và hạnh phúc; tăng cường hiểu biết về môi trường và tính bền vững. Từ đó, Giám đốc Hệ thống Giáo dục Genesis đưa ra một số luận điểm về khung trường học bền vững như: Hệ sinh thái lành mạnh, kiến trúc hiệu quả năng lượng, không gian tương tác năng động, giao tiếp hiệu quả truyền cảm hứng, xây dựng văn hóa tổ chức. Ở hệ sinh thái này, lãnh đạo là trung tâm cuốn hút, đồng nghiệp học hỏi lẫn nhau, học sinh được trao quyền, gắn kết nhà trường với địa phương, cộng đồng.
Tại Genesis có một phòng lớn để học sinh mặc sức sáng tạo với cưa, dùi đục, búa, đinh dưới sự hướng dẫn, giám sát của giáo viên. “Tất cả đồ vật đã dùng không nên vứt đi, thay vào đó hãy tái chế chúng”, là điều giáo viên thường nhắc nhở học sinh tại đây. Do đó, những sản phẩm như đồng hồ cát từ lọ mỹ phẩm đã hết; bức tranh từ chỉ, dây chun và đinh; mô hình máy bay chở các con thú, tận dụng quần áo cũ may túi… đều được học sinh thử nghiệm.
Ở ngoài trời, một chú cá heo khổng lồ có nhiệm vụ há miệng để “xin rác”. Trường cũng đặt thùng rác có màu sắc phân loại rác hữu cơ, vô cơ và thu gom pin đã qua sử dụng. Cùng với đó, nhà trường dán quy trình xử lý rác thải để học sinh hiểu và cùng nhau thực hiện.
Rèn ý thức bảo vệ môi trường
Tiếp nối những khái quát về mô hình trường học xanh, TS Bùi Thị Thanh Hương - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) đưa ra một mô hình sáng tạo khởi nghiệp vì cộng đồng cho các cấp học ở phổ thông. Theo TS Hương, một số giải pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ giáo dục phân loại rác thải tại nguồn bằng 3 mô hình giáo dục khởi nghiệp: Tái tuần hoàn rác thải hữu cơ, tái tuần hoàn rác thải giấy và tái tuần hoàn rác thải nhựa. Trong đó, kết nối trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp về môi trường và giáo dục với trường học là việc cần thiết, đem lại hiệu quả thiết thực.
Người truyền cảm hứng với giấc mơ hồi sinh những “vùng đất chết” ở Việt Nam, TS Ngô Thị Thúy Hường - giảng viên Khoa Công nghệ sinh học, Hóa học và Kỹ thuật môi trường, Trường ĐH Phenikaa đã chia sẻ những giải pháp giảm thiểu ảnh hưởng có hại từ thực trạng ô nhiễm môi trường đến sức khỏe và hoạt động của giáo viên, học sinh trong các trường học.
Theo đó, giáo dục môi trường, giáo dục bảo vệ màu xanh cho sức khỏe, tương lai bắt nguồn từ thấu ểu con người. Nếu mỗi trẻ em đều được trải nghiệm, thực hành xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh và được sử dụng những công cụ, phương tiện để thực thi “giáo dục xanh” chắc chắn chúng ta sẽ có một tương lai vững chắc, đáng sống. Các em sẽ thích nghi tốt hơn với cuộc sống nhiều biến động hiện nay.
Triết lý về giáo dục xanh trong trường học được các chuyên gia thống nhất với các giá trị cốt lõi như: Trường học xanh là trường học thực hiện tốt 17 mục tiêu phát triển bền vững của thiên niên kỷ. Trong đó coi trọng mục tiêu môi trường xanh, sạch, đẹp và an toàn, là môi trường học đường mà các trường cần hướng đến.
Trường học xanh nơi tiết giảm chi phí môi trường thực hiện 7R: (1) Reduce – là hạn chế/giảm tải chất thải ra môi trường; (2) Reuse – Tái sử dụng đồ dùng khi có thể để hạn chế xả thải; (3) Recycle – Tái chế đồ dùng, đặc biệt các đồ dùng liên quan đến rác thải nhựa; (4) Refuse – Từ chối sử dụng các đồ dùng có liên quan đến nhựa, nilon, rác thải có hại với môi trường; (5) Rethink – Suy nghĩ lại cho tất cả “hành vi mua sắm, sử dụng, và nhu cầu của mình” trong mối liên hệ với 4R kể trên; (6) Repair - Sửa chữa hoặc thay linh kiện các vật dụng bị vỡ, hỏng để dùng lại và kéo dài tuổi thọ là một cách khác để giảm tiêu thụ vật liệu và tài nguyên thiên nhiên; (7) Replace là cách sử dụng các vật liệu thay thế cho nhựa ở những chỗ có thể hoặc thay thế các đồ nhựa sử dụng một lần bằng các sản phẩm có thể tái sử dụng.
