Internet phi tập trung là một cuộc cách mạng và kỷ nguyên Web3 tiếp theo có thể sẽ định hình lại cách sống của chúng ta trong mọi khía cạnh tài chính, tương tác xã hội và hơn thế nữa.
Cuộc cách mạng Internet
Web3 là viết tắt của Web 3.0, giai đoạn thứ ba của Internet. Đây là giai đoạn mà dữ liệu trên Internet sẽ được phi tập trung hóa, không chịu ảnh hưởng bởi những người quản trị.
Trước đó, Web1, chỉ thời đại “web tĩnh”, nơi người dùng chỉ có thể tiếp nhận thông tin một chiều từ các nhà cung cấp. Được xây dựng từ đầu những năm 1990, đây là phiên bản đầu tiên của Internet, mang đến thế giới một khái niệm mới mang tên World Wide Web (mạng lưới toàn cầu).
Sang đến Web2 là thời đại Internet hoạt động như một nền tảng. Thế giới đã chứng kiến sự gia tăng của các trang thương mại điện tử, trang mạng xã hội như Facebook, Twitter hay Instagram… Mọi người có khả năng tương tác trực tuyến, tự tạo nội dung cá nhân để đăng tải lên Internet. Điện thoại thông minh và công nghệ điện toán đám mây đã thúc đẩy Web2 tăng trưởng chóng mặt.
Tuy nhiên, dữ liệu vẫn được kiểm soát bởi những người đứng sau các trang thương mại điện tử hay các trang mạng xã hội. Do sử dụng các dịch vụ miễn phí của Google, Microsoft hay Amazon… người dùng Internet đang bị thu thập thông tin cá nhân và bị bán cho bên thứ 3.
Thuật ngữ Web3 được đặt ra vào năm 2014 bởi Gavin Wood, một trong những người đồng sáng lập tiền điện tử Ethereum. Kể từ đó, Web3 trở thành thuật ngữ chung cho thế hệ Internet tiếp theo.
Những người ủng hộ hình dung Web3 là một mạng Internet không yêu cầu người dùng phải trao đổi thông tin cá nhân cho các công ty như Facebook, Google… để sử dụng dịch vụ của họ. Web sẽ được cung cấp bởi công nghệ blockchain (cơ sở dữ liệu sáng tạo), AI (trí tuệ nhân tạo) và trao quyền kiểm soát toàn bộ vào tay người dùng.
Tương tự như cách hoạt động của tiền điện tử, mọi thứ sẽ được Internet xác minh trước khi chấp nhận. Về mặt lý thuyết, các ứng dụng trực tuyến cho phép mọi người trao đổi thông tin hoặc tiền tệ không cần người trung gian. Bất kỳ ai sử dụng Internet Web3 cũng không cần tạo thông tin xác thực hoặc hỏi ý kiến nhà cung cấp để truy cập.
Thay vì được lưu trữ trên các máy chủ như hiện nay, dữ liệu của Web3 sẽ được lưu trữ trên Internet. Mọi thay đổi hoặc chuyển động của dữ liệu sẽ được ghi lại trên blockchain. Về lý thuyết, điều này ngăn chặn những kẻ xấu lạm dụng dữ liệu.
Tương lai của Web3
Bên cạnh những nghi ngại về khái niệm mới, nhiều người đã bỏ việc ở các công ty công nghệ lớn như Amazon, Facebook để tham gia vào đội ngũ xây dựng Web3. Họ tin rằng Web3 chính là công nghệ chủ chốt của lĩnh vực blockchain trong nhiều năm tới.
Julien Gaillard, người đứng đầu Twitter Spaces hay Ryan Wyatt, Giám đốc phụ trách trò chơi trên YouTube, Jack Dorsey, đồng sáng lập Twitter, đều đã rời bỏ những gã khổng lồ công nghệ để gia nhập Web3. Họ đều cho rằng blockchain hiện nay còn sơ khai, ẩn chứa nhiều thú vị phía trước nên Web3 đang và sẽ tiếp tục thu hút những thiên tài công nghệ.
Trong khi đó, các nền tảng xã hội Web3 đang có những bước phát triển ấn tượng. Ngày 8/2/2022, AAVE (tập đoàn cho vay phi tập trung) đã ra mắt nền tảng truyền thông xã hội Web3 Lens Protocol. Cùng ngày, nền tảng xã hội Web3 SO-COL thông báo đạt 1,75 triệu USD vòng huy động vốn đầu tiên. Ngày 15/2, Chingari, nền tảng xã hội của Ấn Độ với 100 triệu người dùng, thông báo chuyển sang phát triển mạng xã hội Web3.
Các chuyên gia cho rằng, nhiều người bị thu hút bởi Web3 bởi sự sáng tạo, đổi mới và tốc độ phát triển nhanh chóng của nó. Nhân tài cũng được hưởng chế độ đãi ngộ tốt khi tham gia vào các dự án Web3 trên nền tảng blockchain lớn.
Ngoài ra, Web3 hứa hẹn mang lại nhiều ưu điểm nổi bật so với Web1, Web2. Tinh thần của Web3 là phân quyền, cho phép người dùng kiểm soát dữ liệu của riêng họ. Trong khi các nền tảng xã hội truyền thống yêu cầu người dùng cung cấp thông tin để tạo tài khoản, trong Web3, mọi người sử dụng ví điện tử nhưng không sử dụng thông tin thực.
Một vấn đề khác với Web2 là kiểm duyệt. Những gã khổng lồ công nghệ có thể dễ dàng kiểm duyệt nội dung người dùng đăng tải dựa trên các điều khoản dịch vụ nhưng Web3 hướng đến xoá sổ yêu cầu này.
Trên nền tảng Web2, người dùng là nhà sản xuất nội dung và các trang web nói chung là do người dùng tạo. Nền tảng này cũng sử dụng dữ liệu lớn để tiếp thị chính xác. Điều này trái ngược với tầm nhìn phi tập trung, cởi mở và minh bạch của web3, nơi người dùng có thể kiếm doanh thu cho các sáng tạo của họ và nơi công nghệ blockchain đã giảm phần lớn tình trạng đạo văn và quyền sở hữu nội dung không rõ ràng.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, Web3 vẫn là một thuật ngữ chưa có định nghĩa cụ thể. Tất cả những thông tin liên quan đến Web3 đang là những sáng kiến nhằm xây dựng phiên bản phi tập trung của Internet dựa trên nền tảng blockchain.
Nhiều người không tin rằng Web3 có thể đáp ứng những nhu cầu hiện nay của người dùng vượt qua Web2. Elon Musk, CEO của Tesla, coi Web3 giống như từ ngữ mang tính tiếp thị hơn là một khái niệm mới.
Nhưng số khác nhìn nhận sự phát triển của Web3 hiện nay giống như thời kỳ đầu Facebook, Google xuất hiện. Theo Wyatt, khi anh bắt đầu làm việc tại YouTube, mọi người cũng hoài nghi về ý tưởng xem người khác trên trò chơi điện tử trên mạng. Giờ đây, việc livestream game là một trong những mảng hot nhất của YouTube.
Tương tự, Web3 sẽ dần được đón nhận khi người dùng có những trải nghiệm sâu sắc hơn. Tuy vậy, công nghệ này vẫn cần rất nhiều thời gian để phát triển và tạo đột phá so với các giai đoạn trước đây của Internet.
