Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Trần Thanh Mẫn, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng và các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, lãnh đạo các bộ, ngành, TP. Hà Nội, các tỉnh giáp biên giới Campuchia, các cựu chuyên gia, quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia tham dự buổi lễ.
Tham dự còn có Đoàn đại biểu cấp cao Campuchia do ông Tep Ngorn, Ủy viên Ban Thường vụ Ban chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân Campuchia, Phó Chủ tịch Thượng viện Vương quốc Campuchia dẫn đầu.
 |
| Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cùng các đại biểu. Ảnh: VGP/Quang Hiếu |
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, dân tộc Việt Nam có câu “ngọt bùi nhớ lúc đắng cay”. “Theo truyền thống đó, hôm nay, chúng ta cùng nhau ôn lại lịch sử quan hệ đoàn kết, kề vai sát cánh bên nhau giữa hai nước, hai dân tộc Việt Nam và Campuchia lúc khó khăn hoạn nạn cũng như trong hòa bình, phồn vinh, hạnh phúc”.
Năm 1975, ngay sau khi kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhân dân Campuchia chưa kịp hưởng hòa bình lại rơi vào bi kịch lớn của dân tộc. Tập đoàn phản động Pol Pot đặt dân tộc Campuchia trước thảm họa diệt chủng khủng khiếp chưa từng có trong lịch sử loài người, như lời Trung đoàn trưởng Hun Sen lúc đó: “Chúng ta chẳng còn gì ngoài hai bàn tay trắng và ngồi chờ cái chết”. Hơn thế nữa, Tập đoàn phản động Pol Pot còn đưa quân gây chiến tranh biên giới Tây Nam của Việt Nam, giết hại hàng vạn dân thường, phần lớn là người già, phụ nữ, trẻ em; đốt cháy hàng vạn ngôi nhà, tài sản của người dân.
Trong lúc nguy nan, khó khăn nhất của cách mạng Campuchia, cùng với nhiều người Campuchia yêu nước lúc đó, Trung đoàn trưởng Hun Sen đã đặt niềm tin vào Việt Nam, nước có khả năng giúp đỡ và có thể giúp đỡ chỉ có duy nhất là Việt Nam. Quân và dân Việt Nam đã chia sẻ khó khăn, giúp đỡ, huấn luyện nhiều cán bộ Campuchia trở thành lực lượng nòng cốt và từng bước phối hợp với lực lượng nổi dậy trong nước đấu tranh chống Tập đoàn phản động Pol Pot.
Mặc dù còn chưa kịp khắc phục hậu quả nặng nề của hơn 20 năm chiến tranh, nhưng theo lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, với tinh thần “giúp bạn là tự giúp mình”, lãnh đạo và nhân dân Việt Nam đã quyết tâm sát cánh cùng nhân dân Campuchia chiến đấu.
Đến ngày 7/1/1979, Thủ đô Phnom Penh được giải phóng. Đây là chiến thắng có ý nghĩa lịch sử vô cùng trọng đại. Từ đó, nhân dân Campuchia hoàn toàn thoát khỏi chế độ diệt chủng, bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng đất nước. Thủ tướng Hun Sen đã đánh giá: Thắng lợi có được là do lực lượng cách mạng và nhân dân Campuchia kết hợp với sự giúp đỡ của quân tình nguyện Việt Nam.
Ngày 8/1/1979, Hội đồng nhân dân cách mạng Campuchia được thành lập và đề nghị quân tình nguyện Việt Nam tiếp tục cùng lực lượng vũ trang Campuchia truy quét tàn quân Pol Pot, củng cố chính quyền cách mạng, xây dựng đất nước. Lúc này, cùng với hoạt động quân sự, Việt Nam đã cử nhiều chuyên gia sang giúp Campuchia xây dựng chính quyền cơ sở, hỗ trợ vật chất, giúp phục hồi kinh tế, từ đống đổ nát do chế độ diệt chủng để lại. Cho đến tháng 6/1989, theo thỏa thuận giữa hai Đảng, hai nước, Việt Nam đã rút hết quân tình nguyện về nước, hoàn thành nghĩa vụ quốc tế vẻ vang.
“Và thật vinh dự khi người dân Campuchia đã trìu mến gọi những chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam là bộ đội nhà Phật. Ngày quân tình nguyện Việt Nam về nước, báo Pracheachon của Campuchia ngày 29/6/1989 đã ra xã luận viết: Trong những năm cực kỳ bi thảm dưới chế độ diệt chủng Pol Pot, trên thế giới này, có không biết bao nhiêu kẻ mạnh, kẻ giàu nhưng duy nhất chỉ có người bạn láng giềng nghèo Việt Nam đến cứu sống dân tộc ta mà thôi”, Thủ tướng nói.
Chiến thắng ngày 7/1/1979 đã xóa bỏ hoàn toàn chế độ diệt chủng, hồi sinh dân tộc Campuchia, mở ra kỷ nguyên mới phát triển, độc lập, tự do, hòa bình, trung lập và phồn vinh.
Đối với Việt Nam, chiến thắng này một lần nữa khẳng định ý chí và sức mạnh quật cường của nhân dân Việt Nam, đồng thời thể hiện tinh thần quốc tế cao cả, mối quan hệ láng giềng anh em truyền thống, gắn bó, thủy chung, lâu đời, sự giúp đỡ trong sáng, chí tình, chí nghĩa của Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân Việt Nam với nhân dân Campuchia.
Sau nhiều năm xét xử, với hàng trăm ngàn tài liệu, chứng cứ thu thập được, ngày 16/11/2018, phiên tòa bất thường trong hệ thống tòa án của Campuchia dưới sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc đã chính thức ra phán quyết các cựu thủ lĩnh của Tập đoàn diệt chủng Pol Pot phạm tội ác diệt chủng chống lại nhân loại. Dù thời gian đã 40 năm trôi qua, phán quyết trả lại công lý cho những nạn nhân vô tội, bị tàn sát bởi bè lũ diệt chủng Pol Pot và một lần nữa khẳng định tính chính nghĩa sáng ngời và sự giúp đỡ vô tư, trong sáng của quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia.
 |
| Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi lễ. Ảnh: VGP/Quang Hiếu |
Thủ tướng khẳng định, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ công lao to lớn của cán bộ, chiến sĩ, bộ đội tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã hết lòng vì sự nghiệp cách mạng của nhân dân Campuchia, vượt qua muôn vàn thử thách cam go, hiến dâng cả máu đào của mình chiến đấu và chiến thắng trong cuộc chiến tranh chính nghĩa bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế cao cả. Công lao to lớn đó mãi mãi được lịch sử khắc ghi trong thiên sử vàng đoàn kết chiến đấu giữa nhân dân hai nước Việt Nam, Campuchia.
Nhìn lại 40 năm kể từ chiến thắng ngày 7/1/1979 đến nay, Thủ tướng bày tỏ, chúng ta vui mừng nhận thấy Campuchia là một trong số rất ít nước trên thế giới sau khi được nước khác giúp đỡ, lực lượng vũ trang cách mạng đã vươn lên tự lực gánh vác sứ mệnh bảo vệ và xây dựng phát triển đất nước của mình. Ngày nay, dưới sự trị vì anh minh của Quốc vương Campuchia, sự lãnh đạo của Đảng Nhân dân Campuchia, đất nước Campuchia không ngừng phát triển vững mạnh.
Tiếp nối truyền thống đoàn kết anh dũng hào hùng của chiến thắng ngày 7/1/1979, Thủ tướng cho biết, Việt Nam và Campuchia đang đẩy mạnh quan hệ theo phương châm láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu đài. Quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư và du lịch giữa hai nước ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Khu vực biên giới giữa hai nước vốn bị tàn phá nặng nề trong các cuộc chiến tranh trước đây, nay đã trở thành khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác, người dân hai nước qua lại làm ăn gần gũi cùng nhau phát triển. Các lực lượng chức năng hai nước phối hợp chặt chẽ quản lý tốt đường biên giới đã hoàn thành được 84% công tác phân giới cắm mốc biên giới trên bộ và cùng quyết tâm hoàn thành công tác này trong thời gian sớm nhất.
“Tôi rất vui mừng ngày nay có nhiều bạn trẻ của đất nước Chùa Tháp đang học tập, rèn luyện tại các cơ sở giáo dục của Việt Nam mà có nhiều em là đại diện có mặt ngày hôm nay. Mong các em học tập thật tốt và mai này nối tiếp truyền thống anh em thân thiết của các bậc cha anh đi trước, đóng góp xứng đáng cho mối quan hệ ngày càng gắn bó tốt đẹp giữa hai nước chúng ta”, Thủ tướng nói.
“Dù 40 năm đã đi qua, trong không khí trang trọng của buổi lễ hôm nay, tôi tin tưởng rằng những người lính quân tình nguyện Việt Nam vẫn luôn trân trọng những kỷ niệm sẻ chia sâu sắc cùng đồng đội Campuchia anh dũng chiến đấu để giữ những ngôi đền cổ Angkor uy nghi và để điệu múa Apsara huyền diệu được hòa quyện cùng với câu hát dân ca Việt Nam chan chứa tình yêu thương”, Thủ tướng chúc quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài mãi mãi như dòng Mekong nối liền hai nước.
Nhất trí với diễn văn của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, ông Tep Ngorn, Ủy viên Ban Thường vụ Ban chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân Campuchia nhấn mạnh, “chúng ta là những người bạn tốt, anh em tốt, láng giềng tốt, đối tác tốt, từng có truyền thống đấu tranh, đoàn kết và cùng trải qua nhiều giai đoạn khó khăn, gian khổ”.
Ông bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, đồng thời luôn ghi nhớ công ơn to lớn không thể nào quên của Đảng, Nhà nước, Mặt trận, quân đội và nhân dân Việt Nam anh em đã có những hy sinh to lớn để giải phóng và cứu Tổ quốc và nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng tàn bạo, góp phần vào tiến trình tìm kiếm hòa bình cho đất nước Campuchia. “Thực tế, sự ủng hộ và giúp đỡ to lớn, kịp thời và hiệu quả của Việt Nam đã góp phần đưa đất nước Campuchia phát triển từ một quốc gia đắm chìm trong chiến tranh, khổ đau, điêu tàn, trở thành một quốc gia có hòa bình trọn vẹn, phát triển trên mọi lĩnh vực và thống nhất đất nước”, ông Tep Ngorn nói.
