* NSND Trần Quốc Chiêm - Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội: Đồng lòng hưởng ứng, nhập cuộc
Phải khẳng định rằng, tư tưởng chỉ đạo, định hướng của Đảng và Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc rất thiết thực, đúng lúc, kịp thời. Từ đó tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
Văn nghệ sĩ Thủ đô rất đồng lòng hưởng ứng, nhập cuộc cùng bước vào kỷ nguyên mới với khát vọng được góp sức nhiều hơn nữa vào công cuộc bảo vệ nền độc lập, hòa bình vững bền, đồng thời xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.
Trước hết, mọi người đều thấu tỏ đây là cuộc cách mạng sâu rộng mà đã là cách mạng thì phải có sự hy sinh về quyền lợi cá nhân để cho đất nước phát triển vững bền và phồn vinh. Từ đó tạo sự phấn khởi, hào hứng để hàng nghìn văn nghệ sĩ đang sinh hoạt trong 9 hội chuyên ngành của Hội Liên hiệp: Văn học, Sân khấu, Mỹ thuật, Văn nghệ dân gian, Nhiếp ảnh, Kiến trúc, Âm nhạc, Múa và Điện ảnh sẽ có những sáng tác mới chất lượng, tiêu biểu trong thời kỳ cách mạng này.
Hơn nữa, về việc tinh gọn bộ máy, với mô hình hoạt động Hội Liên hiệp như hiện nay, về cơ bản bộ máy của Hội đã tập trung về một mối, gọn ghẽ. Việc cần phải đổi mới là sửa đổi quy chế, điều lệ các hội chuyên ngành ngày càng nâng cao tính tự chủ. Nhất là đối với kinh phí hoạt động, ngoài phần hỗ trợ của Nhà nước (thông qua các đề án) thì phải lấy nguồn hội phí là cơ bản để cùng sinh hoạt dưới mái nhà chung này. Bên cạnh đó, cơ quan ngôn luận của Hội - Tạp chí Người Hà Nội - cũng đã được chuyển đổi thành công và tiếp tục hoạt động theo cơ chế tự chủ.
Điều chúng tôi mong muốn là Nhà nước và thành phố Hà Nội cần có cơ chế rõ ràng về việc đặt hàng đối với văn nghệ sĩ Thủ đô nói riêng và cả nước nói chung. Đồng thời, với sản phẩm văn hóa, ai đầu tư thì bản quyền thuộc về người đó (thực hiện đúng luật bản quyền).
* NSND Nguyễn Hoàng Tuấn - Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội: “Mở lối” cho sáng tạo
Mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ bảo vệ, xây dựng đất nước đều có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Đến chặng đường phát triển này với tầm nhìn đất nước sẽ bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình - các chủ trương, định hướng được Đảng, Nhà nước đưa ra không chung chung mà có tính chất mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn, đi vào việc rất cụ thể, sâu rộng tới mọi ngành, nghề chứ không riêng gì văn hóa nghệ thuật. Đồng thời bước chuyển mình này còn đòi hỏi cả về thời gian và tốc độ, bắt buộc phải bắt nhanh cho kịp thời cuộc chứ không được chần chừ nghe ngóng, trì hoãn.
Trong đó, việc quan trọng nhất là sắp xếp lại bộ máy từ Trung ương đến địa phương, nhất là những bộ máy đang hưởng chế độ ngân sách.
Ở lĩnh vực sân khấu, chủ trương sáp nhập này đã được đưa ra và tiến hành ở một số địa phương. Có nhiều chiều, nhiều luồng suy nghĩ, tư tưởng khác nhau nhưng cái tựu trung là đường lối đưa ra đúng đắn thì kết quả sẽ thành công. Thời gian qua, đội ngũ tuyên truyền cũng như quần chúng rất ủng hộ công cuộc này.
Với Hội Sân khấu Hà Nội, thời gian tới đội ngũ sáng tạo sẽ tập trung vào những chuyên đề, nội dung phục vụ cho các đợt chính trị chung của toàn quốc, hướng tới các ngày lễ, kỷ niệm mang tính thời sự cao như: Phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Nhất là việc sắp xếp lại bộ máy, tổ chức một cách khoa học, tinh gọn mà hiệu quả công việc không thay đổi, vẫn phải phát triển. Từ đó, các đơn vị nghệ thuật tiến tới xây dựng những kịch bản trúng với đường lối của Đảng, Nhà nước đề ra.
Riêng đối với kịch bản trong những chặng đường vừa qua vẫn còn thiếu hơi thở cuộc sống hôm nay, thì những chủ trương, định hướng rất rõ ràng, cụ thể đó sẽ thúc đẩy, “mở lối” cho các tác giả trong sáng tác. Khi đó, đội ngũ này có thể viết những tác phẩm không sợ bị chung chiêng giữa các quan điểm. Chính sự rõ ràng đó tạo bước đi cho biên kịch thêm tự tin, viết thẳng vào vấn đề, từng sự việc, không sợ bị va chạm.
Tuy nhiên, vẫn còn đó sự e ngại của các đơn vị nghệ thuật trước những kịch bản đề cập đến các vấn đề gai góc, nhạy cảm; dễ khiến chúng bị cất mãi trong ngăn kéo. Dù rằng, ở những bước đi ban đầu vẫn còn phải nghe ngóng, tìm hướng đi chính xác để làm sao trúng nhất thì không thể tránh khỏi điều này.
Nhưng, giờ đây đường lối, chủ trương đã được định hướng rõ ràng cùng sự quyết tâm cao của toàn xã hội nên cần người quản lý các đơn vị nghệ thuật phải nắm bắt đầy đủ, luôn tinh nhạy với thời cuộc để đầu tư dàn dựng những tác phẩm sân khấu xứng tầm, thiết thực với đời sống hôm nay.
Để cổ vũ nghệ sĩ có thêm động lực bước vào vận hội mới này, tới đây Hội Sân khấu Hà Nội sẽ tổ chức hội thảo, tọa đàm để các chuyên gia thông tin, chia sẻ thêm về vấn đề kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Cùng với đó, chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy dự án câu lạc bộ sân khấu được ấp ủ nhiều năm qua thành hiện thực.
Niềm đau đáu của chúng tôi với dự án này là tụ hội các nghệ sĩ tài năng, tâm huyết tiếp tục cháy hết mình với tinh hoa nghệ thuật ngàn năm, từ đó góp phần bảo tồn, phát huy nghệ thuật truyền thống của Hà Nội cũng như của cả nước. Đấy là hành động cụ thể của nghệ sĩ Thủ đô để cùng bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc.
* Nhà văn Bùi Việt Thắng, nguyên giảng viên Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Hà Nội: Sứ mệnh văn hóa cao cả
Nhà văn có sứ mệnh văn hóa khi cùng đất nước và nhân dân bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Sứ mệnh văn hóa của nhà văn thể hiện trên các phương diện chính sau:
Trước hết, viết văn với ý nghĩa là một hành động sáng tạo nhằm để bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống trường tồn của dân tộc “Như nước Đại Việt ta từ trước/Vốn xưng nền văn hiến đã lâu” (Bình Ngô đại cáo - Nguyễn Trãi). Sáng tác, với nhà văn là cách thức để giữ gìn ký ức lương thiện, để chống lại sự lãng quên lịch sử và con người. Vì thế có thể khẳng định, văn học về đề tài truyền thống (lịch sử và chiến tranh cách mạng) đã xác lập những giá trị văn hóa cơ bản của văn học Đổi mới từ 1986.
Hơn nữa, nhà văn sáng tạo ra tác phẩm trước hết là để phục vụ công chúng văn học đông đảo trong một đất nước 100 triệu dân (chưa kể đến 6 triệu Việt kiều ở nước ngoài). Nhà văn chân chính không thể coi viết văn chỉ là “trò chơi vô tăm tích” hay như “thú chơi nhàn tản” của văn nhân nặng về “bầu rượu túi thơ” như ai đó đã từng cổ xúy và hô ứng.
Nhà thơ Xuân Diệu đã viết rất hay về sứ mệnh văn hóa của nhà văn bằng những câu thơ tâm huyết: “Tôi cùng xương thịt với nhân dân của tôi/Cùng đổ mồ hôi, cùng sôi giọt máu/Tôi sống với cuộc đời chiến đấu/Của triệu người yêu dấu gian lao” (Những đêm hành quân).
Mặt khác, sứ mệnh văn hóa của nhà văn trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc còn hiện diện trong vai trò là sứ giả văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế. Văn học chính là nhịp cầu nối các nền văn hóa nhân loại trong một thế giới mở, phẳng theo xu thế toàn cầu hóa, bởi “ngoài trời còn có trời”.
Văn học là “Bộ hồ sơ tinh thần”, là tấm gương phản chiếu phẩm giá, lương tri của một dân tộc. Khi ở mỗi người Việt Nam lớn dần tâm thức “công dân toàn cầu” thì mỗi nhà văn cũng cần có cao vọng đi ra thế giới bằng tiếng mẹ đẻ của mình thông qua hình thức “Văn học là nghệ thuật ngôn từ”.
Nhà văn phải nỗ lực sáng tác để đến một ngày các tác phẩm xuất sắc của nền văn học Việt Nam có thể đến tay bầu bạn khắp năm châu bốn biển. Khi đó tình trạng “Tiếng Việt cô đơn” sẽ được hóa giải.
Ngoài ra, sứ mệnh văn hóa của nhà văn còn thể hiện trong nhiệm vụ góp tiếng nói tích cực và hiệu quả nhằm hòa giải, hòa hợp dân tộc trên tinh thần “Đem đại nghĩa thắng hung tàn/Lấy chí nhân thay cường bạo”, để cùng nhau khép lại quá khứ, hướng tới tương lai vì một nền hòa bình và hữu nghị bền vững.
* Họa sĩ Lê Tiến Vượng, Chi hội trưởng Đồ họa, Hội Mỹ thuật Việt Nam: Mở ra tương lai đầy triển vọng!
Mỹ thuật nước nhà đang đứng trước một kỷ nguyên mới đầy thử thách và cơ hội mới. Trong bối cảnh xã hội toàn cầu hóa, công nghệ số phát triển mạnh mẽ, và sự biến chuyển nhanh chóng của nền kinh tế văn hóa, mỹ thuật cần có những chiến lược và định hướng rõ ràng để không chỉ bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống mà còn hội nhập và đổi mới mạnh mẽ.
Trước sự phát triển của các loại hình nghệ thuật đương đại như nghệ thuật số, nghệ thuật trình diễn, và các thể loại đa phương tiện, họa sĩ không chỉ cần chú trọng đến hình thức và chất liệu truyền thống, mà còn phải mạnh dạn thử nghiệm các phương thức sáng tạo mới mẻ. Đồng thời, việc xây dựng và phát triển thị trường mỹ thuật rất cần thiết, bắt đầu từ xây dựng đội ngũ tiếp nhận ngay ở trường học.
Mặt khác, cần phải tăng cường các hoạt động quảng bá, tiếp thị và xây dựng thương hiệu qua các triển lãm quốc tế, cuộc thi và những chương trình giao lưu văn hóa.
Cùng với đó cần phát triển nền giáo dục mỹ thuật, tạo ra môi trường sáng tạo cho thế hệ nghệ sĩ tương lai. Các trường đào tạo mỹ thuật cần tiếp tục nâng cao chất lượng giảng dạy, không chỉ về kỹ thuật, mà còn về khả năng sáng tạo và tư duy nghệ thuật. Các chương trình đào tạo cũng cần được mở rộng để tiếp cận với những xu hướng nghệ thuật đương đại, đồng thời vẫn giữ vững nền tảng giá trị nghệ thuật truyền thống. Ngoài ra, việc phát triển các không gian sáng tạo, tổ chức nghệ thuật và triển lãm quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo cơ hội giao lưu học hỏi cho các nghệ sĩ. Điều này không chỉ giúp họ nâng cao tay nghề mà còn khuyến khích sự sáng tạo không ngừng.
Hội Mỹ thuật Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối và hỗ trợ các họa sĩ, cung cấp các cơ hội tham gia triển lãm, cuộc thi nghệ thuật, cũng như đưa ra các chương trình đào tạo và hỗ trợ sáng tạo cho các nghệ sĩ trẻ. Tuy nhiên, Hội cũng đối mặt với một số thách thức như thiếu nguồn tài chính để tổ chức các sự kiện lớn hoặc hỗ trợ sáng tác dài hạn cho nghệ sĩ. Mặc dù có các triển lãm, nhưng việc tổ chức sự kiện quốc tế quy mô lớn vẫn còn hạn chế.
Có thể nói, trước kỷ nguyên mới, mỹ thuật Việt Nam sẽ không chỉ duy trì được vị thế quan trọng trong nền văn hóa dân tộc, mà còn mở ra một tương lai đầy triển vọng. Để thực hiện vai trò này, mỗi nghệ sĩ, nhà quản lý và tổ chức nghệ thuật cần nỗ lực không ngừng trong việc phát triển và đổi mới chính mình, từ đó từng bước khẳng định bản sắc và giá trị của mỹ thuật Việt Nam trên bản đồ nghệ thuật thế giới.
