Ứng phó với Covid-19: Giải pháp giúp ngành Giáo dục vượt qua khó khăn

Dịch Covid-19 tác động sâu sắc đến toàn ngành Giáo dục

Ngành Giáo dục, trước tiên là người học, với 1/4 dân số cả nước, đã tạm dừng đến trường trong một khoảng thời gian dài. Cũng thời gian đó, gần 1,26 triệu cán bộ, giảng viên, giáo viên không được đến trường giảng dạy theo đúng nghĩa. Nhấn mạnh điều này, đặc biệt là các tác động đến các trường ngoài công lập, PGS Phạm Thị Huyền cho biết, trong khi trước dịch bệnh, có khoảng 40% các cơ sở giáo dục ngoài công lập thu không đủ bù chi, thì bối cảnh dịch bệnh, số cơ sở gặp phải tình huống tương tự sẽ là 100% và chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới sự tồn tại của các cơ sở này.

Có tới hơn 472 nghìn cán bộ, giáo viên thuộc các trường, nhóm, lớp ngoài công lập bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Ngay tại Hà Nội, một trong những địa phương được cho là thực hiện khá thành công các Nghị quyết về xã hội hóa giáo dục, với 45.842 giáo viên, nhân viên các cơ sở giáo dục ngoài công lập, cho tới nay, gần 40.000 người bị cắt giảm lương, thậm chí hàng nghìn người không được nhận lương. Để duy trì cuộc sống, không ít giáo viên phải tìm các công việc khác để thay thế. Khảo sát các cơ sở giáo dục ngoài công lập cho thấy, nếu dịch bệnh kéo dài tới 6 tháng, 80% cơ sở giáo dục ngoài công lập được khảo sát bị sụt giảm doanh số trên 50% và 90% số cơ sở này có nguy cơ phá sản do không cân đối được thu chi.

“Chỉ tính tại 200 trường phổ thông tư nhân quy mô vừa ở TPHCM và Hà Nội, nếu phải đóng cửa thật sự, sẽ kéo theo hàng nghìn giáo viên mất việc, hàng nghìn tỷ tiền vay ngân hàng sẽ không được trả đúng hạn. Thậm chí, hàng nghìn giáo viên nước ngoài tại các trung tâm tiếng Anh và trường tư sẽ mất việc. Nếu các giáo viên nước ngoài chọn rời khỏi Việt Nam thì chi phí để tuyển dụng họ quay trở lại sẽ vô cùng lớn” – PGS Phạm Thị Huyền cho hay.

Cần giải pháp, chính sách vĩ mô

Đứng trước những khó khăn nêu trên, theo PGS Phạm Thị Huyền, rất cần những giải pháp hỗ trợ, chính sách mang tính vĩ mô chia sẻ phần nào gánh nặng cho ngành GD-ĐT nói chung, cơ sở đào tạo nói riêng.

Đầu tiên là vấn đề tài chính cho các cơ sở giáo dục ngoài công lập. Bộ Tài chính cần có cơ chế miễn, giảm, giãn, hoãn, chậm nộp các khoản thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất và mặt bằng cơ sở giáo dục, các loại phí bảo hiểm xã hội mà cơ sở đang đóng cho cán bộ giáo viên của mình. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan cũng xem xét miễn toàn bộ phần đóng bảo hiểm cho cán bộ giáo viên, giảng viên cơ hữu, có hợp đồng làm việc tại các cơ sở giáo dục trong năm 2020, để cơ sở yên tâm tiếp tục duy trì hợp đồng với lực lượng lao động. Ngân hàng Nhà nước xem xét giảm lãi suất cơ bản; các ngân hàng thương mại cần khoanh nợ, giãn nợ, giảm lãi suất cho vay, mở rộng hạn mức cho vay, cơ cấu lại các khoản vay đối với các cơ sở giáo dục.

Tiếp đến, cần quan tâm vấn đề quản lý quá trình đào tạo, bảo đảm động lực, tính pháp lý của các hoạt động dạy - học trực tuyến hiện nay; tạo điều kiện tối đa để các trường ngoài công lập có thể linh hoạt, chủ động học bù, bảo đảm thời lượng, chất lượng giảng dạy. Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ cần xem đây là cơ hội, sức ép để nhanh chóng số hóa nền giáo dục, cũng như giảm chi phí không cần thiết, tăng sự đồng đều về chất lượng, cũng là cách góp phần chống lại dịch bệnh khi phát tác.

UBND các địa phương, cần chung tay hỗ trợ sở/phòng GD&ĐT, cơ sở giáo dục phổ thông nhanh chóng lựa chọn giáo viên, đầu tư số hóa bài giảng chuẩn; tiếp tục giao đài truyền hình địa phương xác định kênh truyền hình, khung giờ rộng hơn để phát các chương trình dạy trực tuyến, mở rộng đối tượng học tập tới lớp 1 để học sinh có thể tiếp tục theo học.

Các cơ sở giáo dục, đặc biệt là các cơ sở giáo dục đại học cần tìm ra phương án và lựa chọn cho mình một nền tảng số phục vụ dạy - học online, nhằm bảo đảm kiểm soát được toàn bộ quá trình dạy - học thay cho tình huống tự phát như đa phần các trường đang triển khai hiện nay. Một nền tảng số được quản lý tốt sẽ cho phép nhà trường bảo vệ được bản quyền thương hiệu, kiểm soát tốt hơn quá trình dạy - học; thậm chí là đánh giá quá trình giảng dạy - học tập của sinh viên.

Cũng cần nhanh chóng triển khai các phương án cho phép số hóa toàn bộ cơ sở dữ liệu giảng dạy phục vụ giảng dạy, học tập, lựa chọn được nền tảng cho số hóa nhà trường. Các nhà xuất bản, các nhà trường tìm giải pháp khả thi nhất bảo đảm tính pháp lý, bản quyền thương hiệu cho hệ thống học liệu được sử dụng trong quá trình giảng dạy - học tập trực tuyến hiện nay. Đồng thời, nghiên cứu đưa ra giải pháp khả thi để có thể tiến hành kiểm tra, đánh giá, công nhận kết quả học tập, kiểm tra và thi trực tuyến, bảo đảm yêu cầu của kiểm định chất lượng giáo dục, hướng tới chuẩn đầu ra đã đăng ký, phù hợp với bậc 6 trong Khung trình độ quốc gia được Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn.

Tiếp đến là về vấn đề con người, cũng liên quan chặt chẽ tới tài chính và quản trị, PGS Phạm Thị Huyền nhấn mạnh, một lần nữa, ngành Giáo dục có thể xem đây là cơ hội để tiến tới tái cơ cấu ngành Giáo dục, chọn lọc nhân sự và số hóa hệ thống giáo dục cũng như số hóa nhà trường. Bằng việc số hóa, các trường, đặc biệt là THPT, cơ sở giáo dục ĐH, chất lượng đào tạo sẽ được bảo đảm hơn, sự phụ thuộc vào số lượng lớn con người sẽ được giảm xuống. Các chính sách nhân sự nhằm giữ chân, phát triển, khai thác tài năng sẽ có cơ hội thực thi hơn. Nguồn lực công từ đó có thể dồn cho đầu tư cho giáo dục mầm non và đầu tư tinh hoa.