Sự phát triển của các bộ phim truyền hình cổ trang, đặc biệt là về đề tài hậu cung Trung Hoa khiến người xem có những trải nghiệm trực quan về cuộc sống và sự tranh đấu của các mỹ nhân ngày xưa. Tuy nhiên, chúng cũng khiến người xem hiểu lầm rằng, tất cả nữ nhân trong hậu cung của Hoàng đế đều là người đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
Trong thời nhà Minh, dưới Hoàng hậu còn có Hoàng Quý phi, Quý phi, Phi, Chiêu Nghi, Tiệp dư, Mỹ nhân, Tài nhân, Quý nhân, Tuyển thị, Thục nữ. Đến thời Minh Thế Tông Chu Hậu Thông đã thêm Cửu tần vào hệ thống cấp bậc hậu cung, Cửu tần gồm Đức tần, Hiền tần, Trang tần, Lệ tần, Huệ tần, An tần, Hòa tần, Hy tần, Khang tần và nằm dưới vị trí Phi.
Trên thực tế, Hoàng đế nhà Minh không có quá nhiều hậu phi. Nhưng nếu tính cả những cung nữ trong hậu cung thì con số có thể hơn 3.000 người. Theo ghi chép lịch sử, vào những năm cuối thời nhà Minh có hơn 9.000 cung nữ làm việc trong hoàng cung.
Trong quyển "Minh sử: Hậu phi truyền" ghi chép rằng, Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương đặc biệt biên soạn nên "Nữ huấn" như một gia pháp để quản lý hậu phi. Thậm chí ông còn cho khắc lên mộ thẻ bài đặt trong hoàng cung để cảnh báo các nữ nhân hậu cung không được gây rối chính trị.
Muốn trở thành phi tần của Hoàng đế nhà Minh cần trải qua 8 vòng kiểm tra, chia thành: Hải tuyển, sơ tuyển, tế tuyển, tinh tuyển, cung tuyển, phi tuyển, thôi tống và cuối cùng là khâm định. Theo một số tài liệu lịch sử, khi Minh Hy Tông Chu Do Hiệu chọn lựa phi tần, ông đã tập trung khoảng 5.000 mỹ nữ trong khắp thiên hạ.
Vòng 1: Cứ 100 người sẽ được xếp thành 1 nhóm và được Nội Giám phụ trách kiểm tra hơn 10 mục như ngoại hình cơ thể, chiều cao, giọng nói,... Kết quả là đã khoảng 3.000 người bị loại vì có cẳng tay ngắn, ngón chân to, giọng nói quá nam tính và nhiều lý do khác.
Vòng 2: Các tú nữ sẽ xếp hàng như đợt kiểm tra trước. Thái giám sẽ quan sát kỹ các đặc điểm trên gương mặt, tóc, da...
Vòng 3: Các thái giám sẽ dùng dụng cụ trắc lượng (đo lường) và kiểm tra từng tú nữ. Họ không thể mặc quần áo, trên người không còn mảnh vải nào. Nếu có bất kỳ một vết sẹo hay mùi lạ trên cơ thể sẽ bị loại ngay.
Vòng 4: Trong vòng này, các thái giám sẽ kiểm tra dáng đi và sự quyến rũ của các tú nữ.
Vòng 5: Đến vòng này chỉ có khoảng 1.000 nữ nhân vượt qua. Tất cả đều trở thành cung nữ, nhưng để có thể trở thành hậu phi của Hoàng đế thì phải cần quan sát thêm. Sau khi nhập cung, họ sẽ được đưa vào một căn phòng bí mật để kiểm tra những vị trí kín đáo trên cơ thể và trinh tiết. Từ 1.000 người sẽ chọn ra khoảng 300 người nổi bật nhất.
Đến vòng thứ 6 này chỉ còn khoảng 300 người, họ được ở lại trong cung 1 tháng. Trong một tháng này, họ sẽ bị theo dõi để đánh giá tính tình, cách ăn nói,... Họ cũng được chỉ dạy những nghi lễ và quy tắc trong hoàng cung. Sau cùng chỉ còn lại khoảng 50 nữ nhân, gọi là Thục nữ. Họ sau này có thể trở thành Phi tần hoặc Tuyển thị.
Giai đoạn thứ 7 sẽ do Thái hậu hoặc Thái phi chủ trì kiểm tra. Từ 50 Thục nữ sẽ chọn ra 3 người để Hoàng đế chọn làm Hoàng hậu. Thời điểm này còn gọi là "Tuyển tam".
Vòng cuối cùng là "khâm định", lúc này Hoàng đế sẽ chỉ định 1 trong 3 nữ nhân còn lại làm Hoàng hậu. Hai nữ nhân còn lại tất nhiên sẽ được đối đãi rất tốt. Họ có thể được phong thành Quý phi hoặc cũng có tiền lệ là được ban thưởng vàng bạc rồi quay về nhà.
Sau khi nhận thưởng, họ trở về quê nhà. Lúc đó, Lưu thị cảm thấy bản thân có giá trị tăng thêm trăm lần, không xứng gả cho bất kỳ phàm phu tục tử nào nên đã trở thành trinh nữ cả đời.
Có thể thấy, quá trình tuyển chọn phi tần cho Hoàng đế nhà Minh tương tự với các cuộc thi sắc đẹp thời hiện đại. Trương Yên, Hiếu Huệ Trương hoàng hậu của Hán Huệ Đế Lưu Doanh, mặc dù đã được Lã Hậu chọn vào vị trí Hoàng hậu nhưng bà cũng là một trong những nữ nhân nổi bật nhất trong 5.000 mỹ nhân của đợt tuyển tú năm đó.
Tất nhiên, việc tuyển chọn phi tần thời nhà Minh cũng có tiêu chuẩn riêng. Tiêu chuẩn đầu tiên là chọn nữ nhân xuất thân từ gia đình thường dân nghèo khó. Vì họ sẽ giúp Hoàng đế nhà Minh tiết kiệm và tiêu xài e dè hơn.
Trong suốt lịch sử nhà Minh chỉ có 2 vị Hoàng hậu thật sự có xuất thân từ dòng dõi cao quý. Một người là Nhân Hiếu Văn Hoàng hậu Từ thị của Minh Thành Tổ Chu Đệ. Và người còn lại là Minh Hiến miếu Phế hậu Ngô thị của Minh Hiến Tông Chu Kiến Thâm.
Bất cứ ai muốn trở thành Hoàng hậu đều phải vượt qua 8 cửa ải kiểm tra, nếu thành công họ mới đủ tư cách trở thành mẫu nghi thiên hạ. Đây cũng là nguyên nhân nhà Minh liên tục có được những vị Hoàng hậu sáng suốt và có trí tuệ.
