Có lẽ, mọi thứ xảy ra trên thế giới, chẳng hạn chỉ là một bước chân nhưng đều có phần nào dính dáng tới vật lý. Với tác phẩm “Vật lý vui”, độc giả sẽ có cơ hội được giải đáp những câu hỏi vật lý rất thiết thực, thậm chí cả những hiểu lầm.
Vòng xoáy cuốn hút
Cuốn sách được bắt đầu bằng hình ảnh bìa rất quen thuộc - những hình tròn cùng màu sắc trắng đen đánh lừa thị giác khiến nhiều người lầm tưởng đó là vòng xoáy kéo dài vô tận. Nhưng cũng chính từ đó mà cuốn sách thu hút độc giả lật giở từng trang để tìm hiểu lí do gây ra ảo giác ấy, cũng như vô số hiện tượng vật lí thú vị khác.
Đó là những hành động tưởng chừng như rất tự nhiên của con người, chẳng hạn như cách chúng ta đứng lên từ ghế ngồi cũng liên quan tới vật lý: “Một vật được đặt đứng (mà không gắn chặt vào sàn) sẽ không tự đổ chỉ khi đường dây dọi vạch từ trọng tâm của vật đi qua phần chân đế của vật”.
Nghe có vẻ khó hiểu nhưng qua các thực nghiệm lại trở nên đơn giản vô cùng: Để ta có thể đứng lên khỏi ghế, phần trọng tâm của cơ thể người gióng thẳng đứng xuống dưới phải nằm ở giữa hai chân, do đó ta phải nghiêng người ra phía trước hay đưa chân vào gầm ghế mới có thể dễ dàng đứng lên được.
Hay việc đứng lên được giải thích một cách khoa học như sau: “Hình dung tiếp rằng người đó nhấn gót chân lên, đồng thời nghiêng người về phía trước[…], và người đó sẽ phải ngã về phía trước. Nhưng ngay khi sắp ngã chân trái của người đó trong không khí đã kịp nhanh chóng nhô về phía trước[…] và người đó đã bước được một bước”.
Bên cạnh những thông tin thú vị về các động tác tự nhiên của con người, tác giả còn giới thiệu tới độc giả những sự hiểu lầm thường thấy trong cuộc sống hàng ngày. Chẳng hạn như, với câu hỏi: “Một tấn gỗ và một tấn sắt, tấn nào nặng hơn?”, câu trả lời chính xác nhất phải là một tấn gỗ, thay vì là một tấn sắt.
Bởi lẽ do tác dụng của định luật Ác-si-mét, một tấn gỗ chiếm thể tích không khí gấp 15 lần so với một tấn sắt, do đó trọng lượng thực của một tấn gỗ lớn hơn trọng lượng của một tấn sắt!
Hay các cơ bắp của mỗi người mạnh mẽ hơn chúng ta tưởng nhiều: Do cơ bắp hoạt động theo cơ chế đòn bẩy, do đó, để nâng được một vật 10kg, cơ bắp sẽ kéo một lực lớn gấp 8 lần! Vậy cơ bắp có thể nâng vật nặng gấp 8 lần so với giới hạn mà ta vẫn lầm tưởng!
Thiết thực cho cuộc sống
Bên cạnh việc giải thích tới độc giả các thắc mắc dễ gây nhầm lẫn, tác giả còn phân tích các hiện tượng vật lý để từ đó đưa ra giải pháp tốt nhất trong cuộc sống. Đó là chỗ ngồi trong rạp chiếu phim không phải cứ ở chính giữa rạp là đẹp.
Tùy theo các loại ống kính tiêu cự khác nhau được sử dụng trong bộ phim mà chỗ ngồi đẹp nhất sẽ thay đổi: Nếu như ống kính ấy có tiêu cự 75mm và độ rộng 24mm, và chiều dài của màn chiếu là 6 bước, thì nơi thích hợp nhất để xem phim cách màn chiếu 18 bước!
Cũng liên quan tới những bức ảnh, rất ít người có thể xem ảnh một cách chính xác nhất. Nếu như ta xem ảnh bằng cả hai mắt, lúc đó hình ảnh sẽ trở nên phẳng và không thể thấy được ảnh nổi. Chính vì vậy, khi xem ảnh, ta chỉ nên xem bằng một con mắt mà thôi và phải đặt khoảng cách hợp lý!
Hay đó là cách sử dụng chiếc cân không chính xác, người dùng có thể đặt một bên là vật cần cân, bên còn lại đổ cát để cân thăng bằng. Sau đó, lấy vật cần cân ra, và đặt các quả nặng lên trên cho đến khi thăng bằng.
Khi ấy, trọng lượng của vật cần cân chính là trọng lượng của các quả nặng! Hoặc để đun nóng nước, chắc chắn ai cũng biết phải để lên trên nguồn nhiệt, nhưng để làm lạnh nước thì sao? Do không khí khi bị lạnh sẽ chìm xuống dưới, chính vì vậy ta cần để những viên đá lên trên!
Những hiện tượng vật lý tưởng chừng như đơn giản ấy nhưng nếu được áp dụng vào thực tiễn sẽ rất có lợi cho cuộc sống con người. Ngồi đúng chỗ trong rạp chiếu phim hay xem ảnh đúng cách sẽ giúp thế giới xung quanh trở nên lung linh hơn, hay các kĩ năng cân bằng cân sai và làm nguội đồ ăn hợp lý sẽ trở nên cần thiết trong các trường hợp khẩn cấp.
Với “Vật lý vui”, tác giả Yakov Perelman giúp độc giả được tìm hiểu sâu hơn về các hiện tượng vật lý, cũng như giải đáp những sự hiểu lầm trong cuộc sống hàng ngày. Những kiến thức ấy khi được áp dụng thực tiễn sẽ giúp ích rất nhiều cho mọi người.
Ấn phẩm “Vật lý vui” của tác giả Yakov Perelman nằm trong tủ sách Sputnik, được dịch bởi Đặng Quang Khang và Nguyễn Tiến Dũng do Nhà xuất bản Thế giới phát hành. Cuốn sách gồm 100 câu hỏi, được chia làm 10 phần, giải đáp những hiện tượng liên quan tới vật lý xảy ra hàng ngày trong cuộc sống chẳng hạn như tốc độ, trọng lực, sức cản của môi trường…
