Từ những buổi tối gió núi hun hút, cậu bé người Mông từng lẽo đẽo bế em theo mẹ đến lớp học xóa mù chữ do bộ đội biên phòng tổ chức, đến hôm nay, Đại úy Thao Văn Chứ đã khoác trên mình quân phục xanh, đứng trên bục giảng dạy chữ cho chính bà con dân bản nơi biên giới. Hành trình ấy không chỉ là câu chuyện về nghị lực vươn lên của một người lính, mà còn là minh chứng sinh động cho sức lan tỏa bền bỉ của giáo dục nơi vùng cao, biên giới.
Vừa hoàn thành lớp học xóa mù chữ tại bản Pù Đứa, xã vùng biên Quang Chiểu, (Thanh Hóa), Đại úy Thao Văn Chứ (SN 1992) lại trở về với công việc thường nhật tại Đồn Biên phòng Quang Chiểu. Công việc tuần tra, giữ gìn an ninh biên giới đan xen với những buổi tối đứng lớp dạy chữ cho bà con đã trở thành nhịp sống quen thuộc của anh suốt nhiều năm qua.
Ký ức theo mẹ đến lớp học chữ trong đêm
Đại úy Thao Văn Chứ - Đội trưởng Đội vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Quang Chiểu là người dân tộc Mông, sinh ra trong một gia đình nghèo ở xã Pù Nhi, (Thanh Hóa). Tuổi thơ của anh gắn với những ngày theo gia đình di cư sang bản Mùa Xuân, xã Xuân Thủy (huyện Quan Sơn cũ) để khai hoang, lập nghiệp. Cuộc sống khi ấy thiếu thốn đủ bề, cái chữ đối với nhiều người trong bản vẫn là điều xa xỉ.
Anh Chứ kể, ký ức không thể nào quên trong tuổi thơ mình là những buổi tối theo mẹ đến lớp học xóa mù chữ do cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo tổ chức. Khi đó, anh đang học lớp 3, còn mẹ anh cũng như nhiều phụ nữ trong bản, chưa biết đọc, biết viết.
“Mỗi buổi tối, mẹ đi học chữ, tôi lại bế em gái theo cùng. Một phần để trông em cho mẹ học, phần khác là tò mò, thích được nghe thầy giảng bài. Trời tối, gió lạnh, có hôm mưa rừng, nhưng tối nào lớp cũng sáng đèn”, anh Chứ nhớ lại.
Ban đầu, cậu bé Chứ chỉ quanh quẩn bên mẹ, chơi đùa hoặc ru em ngủ. Nhưng rồi dần dần, những con chữ trên bảng, giọng nói kiên nhẫn của các chiến sĩ biên phòng đã cuốn hút cậu. Có hôm mẹ bận việc, Thao Văn Chứ vẫn tự mình đến lớp, ngồi ngay ngắn vào bàn như một học sinh thực thụ.
“Lúc đó tôi đã biết đọc, biết viết nên khi thầy dạy, tôi còn đi quanh lớp giúp các bà, các mẹ đánh vần. Tôi thấy các chú bộ đội vừa nghiêm túc, vừa gần gũi, dạy rất dễ hiểu. Từ đó, tôi mơ sau này được làm bộ đội biên phòng, được đi dạy chữ cho bà con như các chú”, anh Chứ chia sẻ.
Ước mơ non nớt của cậu bé vùng cao ngày ấy đã trở thành động lực để Thao Văn Chứ không ngừng cố gắng. Dù điều kiện học tập còn nhiều khó khăn, anh vẫn kiên trì đến trường, nuôi dưỡng khát vọng khoác áo lính quân hàm xanh.
Sau khi học xong lớp 10, anh được cử đi đào tạo 2 năm tại lớp thiếu sinh quân, Trường Quân sự Quân khu 4. Hoàn thành khóa học, anh được Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa đón về công tác tại các đơn vị cơ sở. Một năm sau, anh tiếp tục được cử tuyển đi học tại Học viện Biên phòng.
Năm 2018, tốt nghiệp Học viện Biên phòng, Thao Văn Chứ được điều động về công tác tại Đồn Biên phòng Hiền Kiệt (huyện Quan Hóa cũ). Ba năm sau, anh chuyển về công tác tại Đội Vận đồng quần chúng - Đồn Biên phòng Quang Chiểu và gắn bó với mảnh đất biên giới này cho đến nay.
Người lính mang con chữ trở lại bản làng
Quang Chiểu là một trong những xã biên giới khó khăn nhất nhì của tỉnh Thanh Hóa hiện nay. Ở địa phương này có cả người đồng bào dân tộc Mông sinh sống, nên bài toán xóa mù chữ vẫn còn nhiều trăn trở. Nhiều người dân, nhất là phụ nữ lớn tuổi, không biết đọc, biết viết, hạn chế trong tiếp cận thông tin, chính sách và cơ hội phát triển kinh tế.
Từ chính ký ức tuổi thơ của mình, Đại úy Thao Văn Chứ luôn đau đáu mong muốn được góp phần thay đổi điều đó. Trong những năm công tác tại Đồn Biên phòng Quang Chiểu, anh đã trực tiếp tham gia giảng dạy nhiều lớp học xóa mù chữ cho người dân theo mô hình điểm “Bản sáng vùng biên” do đơn vị tổ chức. Cùng đứng lớp với anh còn có Trung tá Lê Thế Năng, cán bộ Đội Phòng, chống ma túy và tội phạm của đồn.
Lớp học thường được tổ chức vào buổi tối, sau khi bà con đã xong việc nương rẫy. Phòng học đơn sơ, bàn ghế mượn của nhà văn hóa bản, ánh đèn điện đôi khi chập chờn. Nhưng tinh thần học chữ của bà con thì luôn đầy háo hức.
Trong số những học viên, Đại úy Chứ nhớ nhất trường hợp bà Lâu Thị Ly (SN 1966) và người con dâu ở bản Pù Đứa (xã Quang Chiểu). Cả hai đều không biết đọc, không biết viết và cũng không thông thạo tiếng Kinh. Những ngày đầu, hai mẹ con ngại ngùng, xấu hổ, không dám đến lớp. Nhưng được các cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Quang Chiểu kiên trì vận động, động viên, họ đã mạnh dạn tham gia. “Vào lớp rồi, hai mẹ con lại ngồi cạnh nhau, thành đôi bạn thân đúng nghĩa. Người biết trước chỉ người biết sau, cùng nhau tập viết từng nét chữ”, anh Chứ kể.
Một trường hợp khác khiến anh xúc động là chị Sung Thị Kía (SN 1990). Khi tham gia lớp học, chị đang mang thai ở những tháng cuối. Tối nào chị cũng đến lớp đầy đủ. Đến ngày sinh con, chị nghỉ học một thời gian ngắn rồi quay lại lớp. Những buổi tối ấy, chồng chị ngồi ngoài cửa lớp bế con. Con khóc, đói, chị lại xin ra ngoài cho con bú rồi tiếp tục vào học. “Nhìn hình ảnh đó, chúng tôi càng thấy trách nhiệm của mình lớn hơn. Bà con đã vượt qua rất nhiều rào cản để đi học, thì mình không được phép lơ là”, Đại úy Chứ tâm sự.
Không chỉ dạy đọc, dạy viết, thông qua các lớp học xóa mù chữ, các chiến sĩ Đồn Biên phòng Quang Chiểu còn lồng ghép tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; vận động bà con thay đổi tập quán lạc hậu, phát triển kinh tế, xây dựng đời sống mới nơi vùng biên.
“Tôi từng là cậu bé ngồi trong lớp học xóa mù chữ năm nào. Hôm nay, đứng ở đây dạy lại cho bà con, tôi tin rằng, chỉ khi có con chữ, người dân mới thực sự có thêm chìa khóa để mở cánh cửa thoát nghèo”, Đại úy Thao Văn Chứ nói.
Hành trình từ cậu bé theo mẹ học chữ trong đêm đến người lính biên phòng “gieo chữ” nơi biên cương của Thao Văn Chứ lặng lẽ nhưng bền bỉ. Ở những bản làng xa xôi của vùng biên Quang Chiểu, ánh đèn lớp học buổi tối vẫn đều đặn sáng lên, như minh chứng cho niềm tin rằng, giáo dục chính là con đường ngắn nhất đưa tri thức và hy vọng đến với vùng biên giới còn nhiều gian khó.
Nhận xét về Đại úy Thao Văn Chứ, Trung tá Ngô Quang Hòa - Đồn trưởng Đồn Biên phòng Quang Chiểu, cho biết: Đại úy Thao Văn Chứ chí là cán bộ trẻ, năng động, nhiệt huyết và có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Được đơn vị giao phụ trách công tác vận động quần chúng tại bản Pù Đứa, một bản đồng bào dân tộc Mông, Đại úy Thao Văn Chứ đã tích cực tham gia xây dựng mô hình điểm “Bản sáng vùng biên”.
“Trong quá trình công tác, đồng chí Thao Văn Chứ luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, làm việc có khoa học, hiệu quả; đặc biệt, việc thông thạo tiếng dân tộc đã giúp đồng chí ấy tạo được sự gần gũi, gắn bó và nhận được sự tin tưởng, yêu mến của bà con nhân dân”, Trung tá Hòa chia sẻ.
