Giảm nghèo, với xã Mường Toong hôm nay, không còn được nhìn như một bài toán đơn lẻ của thu nhập hay số hộ thoát nghèo trong ngắn hạn. Đó là một quá trình dài hơi, đòi hỏi sự thay đổi đồng thời về nhận thức, năng lực, điều kiện sống và khả năng tự bảo vệ thành quả của mỗi gia đình. Từ thực tiễn triển khai các chương trình, chính sách những năm qua, một cách tiếp cận toàn diện, lấy con người làm trung tâm đang dần định hình rõ nét ở xã vùng cao biên giới này.
Khi người dân trở thành chủ thể của giảm nghèo
Một trong những chuyển biến quan trọng nhất ở Mường Toong là sự thay đổi vai trò của người dân trong hành trình thoát nghèo. Nếu trước đây, không ít hộ còn tâm lý trông chờ vào hỗ trợ, thì nay, ngày càng nhiều gia đình chủ động tìm hiểu chính sách, học nghề, tính toán sinh kế và đầu tư cho tương lai lâu dài.
Thực tiễn cho thấy, khi người dân hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và biết cách vận dụng chính sách vào điều kiện cụ thể của gia đình, hiệu quả giảm nghèo được nâng lên rõ rệt. Việc tiếp cận vốn vay ưu đãi, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi không còn mang tính phong trào, mà gắn với kế hoạch cụ thể, phù hợp với điều kiện tự nhiên và khả năng lao động của từng hộ.
Chính sự chủ động ấy giúp nhiều gia đình không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn hình thành tư duy sản xuất bền vững, giảm dần nguy cơ tái nghèo, một thách thức lớn đối với các xã vùng cao.
Trong bức tranh giảm nghèo đa chiều, giáo dục và y tế được xác định là hai trụ cột có ý nghĩa lâu dài đối với Mường Toong. Trên địa bàn xã hiện có 6 trường học với 136 lớp và hơn 3.600 học sinh, trong đó tỷ lệ trẻ mầm non 3–5 tuổi và trẻ 6 tuổi vào lớp 1 hằng năm đều đạt 100%. Việc duy trì phổ cập giáo dục mầm non, tiểu học và trung học cơ sở ở mức cao tạo nền tảng quan trọng để nâng cao dân trí, chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.
Cùng với đó, hệ thống cơ sở vật chất trường lớp, khu bán trú, nội trú từng bước được đầu tư, góp phần cải thiện điều kiện học tập cho học sinh vùng cao. Dù tỷ lệ phòng học và phòng bán trú kiên cố còn khiêm tốn, nhưng việc duy trì chế độ hỗ trợ học sinh, bảo đảm bữa ăn và điều kiện sinh hoạt đã giúp giảm đáng kể tình trạng học sinh bỏ học, gián đoạn việc học vì khó khăn kinh tế.
Ở lĩnh vực y tế, mạng lưới chăm sóc sức khỏe từ xã đến bản được củng cố, với tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt gần như toàn bộ dân số. Trong nhiệm kỳ vừa qua, trạm y tế xã đã khám, chữa bệnh cho gần 20.000 lượt người, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân. Việc duy trì xã đạt bộ tiêu chí quốc gia về y tế, cùng các chương trình tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, đã tạo “lá chắn” quan trọng trước những rủi ro y tế, một nguyên nhân phổ biến dẫn đến tái nghèo.
An sinh xã hội và “lưới an toàn” phòng ngừa tái nghèo
Giảm nghèo bền vững ở Mường Toong không tách rời việc phát huy thế mạnh nông, lâm nghiệp của địa phương. Những năm qua, xã từng bước hình thành các vùng cây trồng chủ lực như ngô, sắn, quế, cao su, đồng thời duy trì chăn nuôi gia súc, gia cầm gắn với phòng, chống dịch bệnh.
Đến nay, tổng diện tích cây lương thực có hạt của xã đạt trên 1.200 ha, bảo đảm an ninh lương thực cho người dân. Đặc biệt, diện tích trồng quế không ngừng được mở rộng, trở thành hướng đi triển vọng giúp nhiều hộ nâng cao thu nhập. Song song với đó, việc bảo vệ và phát triển rừng, nâng tỷ lệ che phủ lên trên 40%, vừa góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, vừa tạo sinh kế lâu dài cho người dân thông qua các chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng.
Những mô hình sản xuất hiệu quả, được nhân rộng thông qua các tổ chức hội, đoàn thể, đã góp phần tạo sự lan tỏa trong cộng đồng, khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường, yếu tố cốt lõi của giảm nghèo đa chiều.
Bên cạnh phát triển sinh kế, Mường Toong chú trọng xây dựng các “lưới an toàn” an sinh xã hội nhằm bảo vệ những nhóm dễ bị tổn thương. Trong nhiệm kỳ vừa qua, xã đã huy động nhiều nguồn lực để hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát, với hàng trăm căn nhà được xây dựng, góp phần cải thiện điều kiện sống cho các hộ nghèo, cận nghèo.
Công tác trợ giúp pháp lý, tuyên truyền pháp luật, tiếp công dân cũng được tăng cường, giúp người dân nâng cao nhận thức, giảm rủi ro phát sinh tranh chấp, khiếu kiện, những yếu tố có thể đẩy gia đình vào vòng xoáy nghèo đói. Khi người dân biết cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, thành quả giảm nghèo mới có thể được giữ vững.
Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững
Từ những kết quả đã đạt được, xã Mường Toong đặt ra những mục tiêu rõ ràng cho giai đoạn tiếp theo, coi đây là bước chuyển từ “giảm nghèo” sang “phát triển bền vững”. Theo định hướng, xã phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân 6–7% mỗi năm, nâng thu nhập bình quân đầu người lên khoảng 30 triệu đồng/năm vào năm 2030.
Ở lĩnh vực giáo dục, mục tiêu nâng tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia, kiên cố hóa phòng học, phòng bán trú, nội trú được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm bảo đảm mọi trẻ em đều có điều kiện học tập tốt hơn. Trong y tế, xã tiếp tục duy trì tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế ở mức cao, giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Những mục tiêu này không chỉ là con số, mà là cam kết về một cách tiếp cận phát triển lấy con người làm trung tâm, nơi mỗi người dân đều có cơ hội vươn lên bằng chính năng lực và sự chủ động của mình.
Từ những thay đổi trong nhận thức, cách làm đến việc xây dựng các trụ cột giáo dục, y tế, sinh kế và an sinh xã hội, Mường Toong đang từng bước hình thành một mô hình giảm nghèo đa chiều mang tính bền vững. Ở đó, hỗ trợ của Nhà nước đóng vai trò định hướng và tạo điều kiện, còn người dân là chủ thể quyết định thành công của quá trình.
Giảm nghèo vì thế không còn là đích đến ngắn hạn, mà là hành trình liên tục nâng cao chất lượng sống, bảo đảm an sinh và mở ra tương lai ổn định hơn cho các thế hệ sau. Đây chính là nền tảng để xã Mường Toong vững bước trên con đường phát triển trong giai đoạn mới.
