Công bố này trong khuôn khổ hội nghị quốc tế “Khám phá tiềm năng về dược chất, độc tính và kinh tế- xã hội của những chiết xuất tự nhiên tại khu vực phía Bắc Việt Nam” lần này do Khoa Sinh học, Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐHQG Hà Nội chủ trì.
Việt Nam là một trong những quốc gia có tài nguyên phong phú về cả hệ sinh thái thực vật cũng như hệ vi sinh vật, đặc biệt là vùng miền núi phía Bắc.
Dựa vào đó, nền y học cổ truyền lâu đời của Việt Nam cũng đã sử dụng các loại cây đặc hữu để đưa vào trong các bài thuốc dân gian. Tuy nhiên, phần lớn các cơ chế sinh học của các bài thuốc này vẫn chưa được nghiên cứu và làm sáng tỏ.
Bên cạnh đó, việc khai thác các cây dược liệu bản địa còn nhiều bất cập ở khu vực phía Bắc Việt Nam, chưa tương xứng với tiềm năng và chưa đóng góp được nhiều cho sự phát triển kinh tế địa phương.
Khoa Sinh học, Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐHQG Hà Nội, là một trong những đơn vị tiên phong với bề dày truyền thống nghiên cứu về các sản phẩm tự nhiên, cây thuốc và hệ vi sinh vật ở miền Bắc Việt Nam.
Các nhóm nghiên cứu thuộc Khoa Sinh học đã phối hợp với các đối tác của ĐH Liège, ĐH Mons, ĐH Namur (Bỉ) và nhóm nghiên cứu Trường ĐH Khoa học Xã hội nhân văn triển khai dự án “Khám phá tiềm năng về dược chất, độc tính và kinh tế- xã hội của những chiết xuất tự nhiên tại khu vực phía Bắc Việt Nam”. Dự án do Quỹ của Viện Hàn lâm nghiên cứu và giáo dục ĐH Bỉ (ARES) tài trợ từ năm 2017-2022.
Một trong nhiều thành tựu đáng chú ý của Dự án là 22 loài thực vật được thu thập để nghiên cứu các nhóm đặc tính. Theo đó, các thử nghiệm trên dòng tế bào ung thư vú và dòng tế bào Hela đã được hoàn thành với tất cả các chiết xuất của các mẫu thực vật thu thập từ cây cây Mộc tặc trãi, cây Khô sâm, cây Phòng phong thảo.
Về hoạt tính chống viêm: Các thử nghiệm được tiến hành với 14/20 chất chiết xuất. Kết quả sơ bộ cho thấy các hoạt động có triển vọng hơn của các trích đoạn từ cây Bọ mẩy, cây Gắm núi, Hoàng liên ô rô lá dày và cây Bòn bọt.
Thử nghiệm hoạt tính kháng khuẩn: Các thử nghiệm về MRSA và vi khuẩn kháng carbapenem đã được tiến hành với hầu hết các chất chiết xuất của cây Gắm núi, cây Bùm bụp, cây Mạn mân và cây Dạ cẩm.
 |
Các đại biểu tham dự hội thảo. |
Thử nghiệm hoạt tính kháng nấm: Các thử nghiệm trên các loại nấm khác nhau bao gồm Penicillium digitatum, Aspergillus niger, Aspergillus flavus, Aspergillus fumigatus và Candida albicans đã được hoàn thành với tất cả các chất chiết xuất và một số phân lập vi sinh vật nội sinh. Các hoạt động kháng nấm mạnh đã được quan sát thấy với chất chiết xuất từ cây Hoàng liên ô rô lá dày, cây Gắm núi, cây đa lá lệch
Thử nghiệm hoạt tính kháng virus: Các thử nghiệm về virus tiêu chảy dịch lợn (PED), một loại coronavirus, đã được thực hiện bằng cách sử dụng 19/20 chất chiết xuất từ ethanol và 17/20 chất chiết xuất từ nước. Kết quả tốt nhất đạt được khi chiết xuất từ cây trứng cuốc, hoàng liên ô rô lá dày, bùm bụp, khổ sâm, bòn bọt, râu hùm, dây đau xương, mộc hương lá nhọn…
Trong khuôn khổ Dự án đã có 15 bài báo công bố khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín; 7 báo cáo tham luận nghiên cứu tại các hội nghị khoa học quốc tế. Ngoài ra, 13 ông lang bà mế của tỉnh Tuyên Quang, Hà Giang và 10 sinh viên Trường Y học cổ truyền Tuệ tĩnh được đào tạo để tham gia quá trình nghiên cứu tại địa phương...
Theo Trưởng Ban chủ nhiệm Dự án, đây là một dự án quan trọng góp phần làm sáng tỏ bản chất dược lý của các cây dược liệu, vốn chỉ được sử dụng dựa trên kinh nghiệm dân gian. Đặc biệt, việc này được thực hiện bằng các nghiên cứu bài bản, cung cấp cơ sở khoa học vững chắc về hoạt tính của các cây dược liệu và vi sinh vật liên quan.
Dự án cũng góp phần xây dựng một đội ngũ khoa học liên ngành đủ năng lực nghiên cứu một cách tổng hợp về cây dược liệu; mở ra tiền đề hợp tác giữa nhà khoa học với các bên liên quan trong lĩnh vực dược liệu cổ truyền. Dự án đồng thời góp phần hỗ trợ khai thác hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên dược liệu rất tiềm năng của Việt Nam; từ đó hứa hẹn mang lại những tác động kinh tế - xã hội hiệu quả hơn.
