Trong xu hướng giáo dục hiện đại lấy học sinh làm trung tâm, các hoạt động dạy học gắn với STEM đang trở thành hướng đi quan trọng tại Trường Tiểu học Kim Đồng (phường Giảng Võ, TP Hà Nội). Mới đây (ngày 5/12) nhà trường tổ chức một tiết dạy Toán lớp 5 với nội dung “Hình khai triển của hình hộp chữ nhật, hình lập phương và hình trụ” theo phương thức giáo dục STEM - tiết học do cô Nguyễn Thị Thu Hương – giáo viên chủ nhiệm lớp 5A5 thực hiện. Tiết học đã cho thấy rõ sự chuyển mình tích cực trong tư duy tổ chức dạy học, khẳng định hướng phát triển năng lực của học sinh là lựa chọn đúng đắn và hiệu quả.
Sáng tạo và đổi mới phương pháp
Nếu trong những tiết học truyền thống, kiến thức hình học thường được giảng giải trước - thực hành sau, thì ở tiết học này, giáo viên đã lựa chọn cách tiếp cận hoàn toàn khác. Theo đó, bằng giọng nói nhẹ nhàng nhưng dẫn dắt chặt chẽ, cô Hương không đưa ra đáp án ngay mà mở đầu bằng những câu hỏi gợi mở: Nếu các con mở một hình hộp chữ nhật ra, nó sẽ trở thành hình gì, có đặc điểm ra sao? Tiếp đó, hình lập phương có thể khai triển theo bao nhiều cách?
Từ một câu hỏi, cô dẫn dắt đến một tình huống; từ tình huống lại chuyển thành hoạt động khám phá thực tế. Chính sự điềm tĩnh, khéo léo ấy giúp học sinh tự tin suy luận, tự đặt câu hỏi ngược lại cho cô và cho chính mình. Khi học sinh mở mô hình, tự phát hiện ra quy luật: Mỗi khối hình đều có cấu trúc mặt phẳng rõ ràng, có thể phân tách và lắp ghép lại theo nhiều cách. Giáo viên đóng vai trò người dẫn lối, không áp đặt kiến thức mà nhẹ nhàng “dắt” học sinh chạm đến tri thức bằng sự trải nghiệm tự nhiên và hứng khởi.
Theo cô Nguyễn Thị Thu Hương, với phương pháp trên, tiết học không nặng lý thuyết, giáo viên giờ đây đóng vai trò người dẫn dắt – đặt câu hỏi, gợi mở suy nghĩ, hỗ trợ phương pháp. Học sinh trở thành chủ thể sáng tạo, được trải nghiệm liên tục, được sai rồi sửa, được thử nghiệm để tìm ra lời giải phù hợp. Chính điều đó đã tạo nên một giờ học nhẹ nhàng nhưng hiệu quả, giàu trải nghiệm và cảm xúc.
Điểm đặc biệt khiến tiết học gây ấn tượng mạnh chính là việc lồng ghép STEM vào quá trình học tập. Sau khi tìm hiểu khai triển các dạng hình khối, học sinh được yêu cầu sử dụng kiến thức vừa học để sáng tạo sản phẩm ứng dụng. Và từ những mảng giấy phẳng, hàng loạt sản phẩm học tập đã được tạo ra một cách đầy bất ngờ: những chiếc hộp đựng bút nhiều ngăn được gấp gọn gàng, dán viền chắc chắn; khối rubik mini rực rỡ với các mặt được tô màu theo quy tắc; những ống cắm hoa hình trụ được trang trí bằng giấy màu, thêm dây ruy băng, có thể đặt lên bàn làm việc như một vật dụng trang trí thực thụ. Nhiều nhóm thậm chí sáng tạo hơn khi biến bản khai triển thành hộp quà, mô hình nhà mini, khung ảnh nhỏ xinh, thể hiện rõ sự linh hoạt và khả năng ứng dụng kiến thức vào đời sống.
Giúp học sinh “yêu” môn Toán
Cô Nguyễn Thị Thu Hương cũng cho biết, hoạt động này đem lại nhiều giá trị thiết thực: Kiến thức Toán học được hiểu sâu, nhớ lâu và vận dụng ngay vào sản phẩm thật; Tư duy sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề được kích hoạt liên tục trong quá trình thử nghiệm, chỉnh sửa, hoàn thiện mô hình. Bên cạnh đó, học sinh biết hợp tác, phân công nhiệm vụ, thảo luận nhóm, qua đó phát triển kỹ năng giao tiếp, trình bày ý tưởng. Đặc biệt, học sinh hứng thú học tập được khơi dậy mạnh mẽ, học sinh yêu Toán vì thấy Toán gần gũi, hữu ích và đầy màu sắc, không còn là những con chữ khô khan trên trang sách.
Em Lê Thanh Nam (lớp 5A5) bày tỏ thích thú với giờ học, bởi bản thân được tự làm sản phẩm từ hình khai triển. “Lần đầu tiên em thấy Toán có thể biến thành đồ vật thật…” – Thanh Nam chia sẻ. Với Kim Hồng Anh (lớp 5A5) lại đầy hào hứng cho biết: Không ngờ nhờ bài Toán mà em lại làm được lọ hoa thật đẹp, sẽ làm thêm những lọ hoa như thế này để người thân.
Tham dự lớp học, cô Ánh Nguyệt - giáo viên khối lớp 3 cho biết, cô giáo Thu Hương rất sáng tạo trong giờ dạy, khả năng tổng hợp được kiến thức của các môn học. Qua đó giúp học sinh tư duy tốt, biết vận dụng những kiến thức vận dụng vào trong thực tế rất tốt, rất sáng tạo. “Chúng tôi học tập được từ tiết chuyên đề Toán – STEM, với khả năng vận dụng công nghệ thông tin rất tốt của giáo viên cũng như như linh hoạt, phối hợp nhịp nhàng với học sinh…”- nữ giáo viên nói.
Ghi nhận, đánh giá cao chuyên môn tiết dạy của đồng nghiệp, nhà giáo Nguyễn Thị Vân Anh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Kim Đồng nhấn mạnh, sự sáng tạo, nội dung phù hợp đã dẫn dắt học sinh tham gia một cách tự nhiên, hứng thú. “Bài dạy Toán - STEM đã tích hợp hài hòa kiến thức của nhiều môn học: Toán học, Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Mỹ thuật… Tất cả được thể hiện rất nhịp nhàng, hợp lý, thể hiện rõ tư duy kết nối liên môn của cô giáo. Đặc biệt, việc khai thác công nghệ thông tin một cách linh hoạt, hỗ trợ học sinh tìm tòi – khám phá – tạo sản phẩm, đã mang đến cho tiết học một màu sắc rất hiện đại và cuốn hút…”- nữ nhà giáo chia sẻ.
Cô Vân Anh cũng cho biết, trong thời gian tới, Nhà trường sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ để giáo viên có thêm điều kiện sáng tạo và phát huy tối đa năng lực chuyên môn của mình, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới sáng tạo trong dạy và học. “Tiết dạy không chỉ thành công, mà còn là bước tiến khẳng định: Khi giáo dục trao cơ hội trải nghiệm – học sinh sẽ tỏa sáng…”- nữ Hiệu trưởng nói.
