Nhưng một ý tưởng đang gây tranh cãi giữa một số nhà khoa học là cây cối có khả năng giao tiếp thần giao cách cảm với con người và điều này có thể giúp chúng ta tương tác với trí thông minh ngoài Trái đất trong tương lai.
Thực vật giao tiếp với nhau?
Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học của Đại học California (Mỹ) và Đại học Kyoto (Nhật Bản) đã chứng minh rằng, một số loài thực vật có khả năng nhận ra đồng loại trong môi trường xung quanh. Họ trồng 2 cành giâm từ một cây ngải đắng (sagebrush) gần cây mẹ. Ngải đắng là loài không có khả năng tạo ra thế hệ sau bằng con đường sinh sản vô tính.
Khi cây lớn, nhóm nghiên cứu cắt vài lá trên mỗi cây theo cách mà những côn trùng gây hại thường thực hiện. Sau một năm, họ nhận thấy chúng ít bị côn trùng ăn lá hơn so với những cây xung quanh. Các chuyên gia cho rằng, bằng cách nào đó ngải đắng đã cảnh báo cho nhau mỗi khi sắp có một cuộc tấn công xảy ra để kịp tự vệ, nhưng chúng không phát tín hiệu cảnh báo này tới những cây khác loài.
Nhà khoa học Richard Karban thuộc Đại học California, cho rằng, hai cây ngải giao tiếp với nhau bằng những hóa chất dễ bay hơi. Khi lá trên một cây bị côn trùng ăn, nó giải phóng những hóa chất đó vào không khí để cảnh báo đồng loại. Sau khi nhận được tín hiệu cảnh báo, các cây xung quanh sẽ tiết ra chất độc để bảo vệ lá, hoặc thay đổi vị trí của thân và lá để giảm thiểu mức độ tổn thương.
Thực vật không chỉ truyền thông cùng nhau, khi cần thiết, chúng cũng có thể yêu cầu các sinh vật khác giúp đỡ. Thí dụ, nhiều loài riêng biệt phản ứng với sự đe dọa của côn trùng bằng cách tung ra những thông điệp phân tử hấp dẫn loài gây hại của kẻ tấn công.
Người nói chuyện với cây cối?
Nhà nghiên cứu bệnh học thực vật, Saskia von Diest, cho biết, bà đã hơn một lần “nói chuyện” với đời sống thực vật. Theo bà, chúng ta có khả năng bẩm sinh trong việc giao tiếp với thực vật, động vật và tất cả các thực thể trên Trái đất. Khả năng này được gọi là “tính lưu loát sinh thái” (ecofluency).
“Giao tiếp giữa các loài không chỉ giới hạn ở một vài người. Tôi cho rằng, ai cũng có khả năng này. Đây là điều mà người ta có thể học. Vấn đề là nó được phát triển hoặc huấn luyện như thế nào”, bà nói, “Để khai thác tính lưu loát sinh thái, bạn cần xem mình là một phần của tự nhiên, chứ không tách biệt hoặc không thể kết nối với nó.
Trong khi đi dạo với chú chó của gia đình, bạn có thể chiêm nghiệm và nhận định cây cối xung quanh là loài có tri giác. Sự thay đổi về quan niệm này cuối cùng có thể dẫn đến khả năng giao tiếp với thực vật bằng thần giao cách cảm, thậm chí với các dạng sống ngoài hành tinh”.
Theo Von Diest, tất cả mọi vật đều sở hữu một số dạng ý thức, thậm chí là đá, bởi vì bà đã sử dụng tính năng lưu loát sinh thái để giao tiếp với rất nhiều loại sinh vật khác nhau. Theo logic đó, ngay cả những đám mây mù phía trên băng tuyết ở Nam Cực cũng có thể là dạng đời sống ngoài hành tinh có khả năng giao tiếp với chúng ta.
Von Diest nói: “Với những người quan tâm đến ecofluency, tôi khuyến khích họ bắt đầu thực hành giao tiếp càng sớm càng tốt với các sinh vật trên Trái đất, trước khi vấn đề tiếp xúc với người ngoài hành tinh trở thành cấp bách hơn.
Nếu người ngoài hành tinh vô hình hoặc độc ác thì việc giao tiếp sẽ trở thành vấn đề sinh tử. Nói cách khác, có thể coi đây là một kỹ năng hữu ích cần thiết, và sẽ có ý nghĩa hơn nếu bắt đầu phát triển nó trước khi trường hợp khẩn cấp xảy ra”.
Von Diest không phải là nhà khoa học duy nhất nói chuyện với thực vật. Nhà sinh thái học tiến hóa Monica Gagliano cũng thường xuyên trò chuyện với cây cối. Trong cuốn sách Thus Spoke the Plant (tạm dịch: Thực vật đã nói như thế), bà cho biết đã nói chuyện với một cây đầu lân (Couroupita guianensis), có nguồn gốc từ các khu rừng nhiệt đới ở Nam và Trung Mỹ, và nó cung cấp cho bà những hướng dẫn rõ ràng về cách tiến hành một thí nghiệm làm chấn động nền tảng của thực vật học.
Khi hoàn thành nghiên cứu chính xác như những gì cây đầu lân nói, bằng chứng khoa học thuyết phục đầu tiên thuyết phục bà là thực vật có khả năng học hỏi của loài Pavlovian (phản xạ có điều kiện) - nghĩa là chúng có thể liên kết kích thích với “thưởng công”, giống như nhà sinh lý học Ivan Pavolv đã chỉ ra rằng, loài chó liên kết thức ăn với tiếng chuông.
“Kết quả của chúng tôi cho thấy, học kết hợp là một thành phần thiết yếu của hành vi thực vật”, Gagliano và các tác giả nghiên cứu khác, công bố phát hiện của họ trên tạp chí Scientific Reports vào năm 2016, cho biết, “học kết hợp tiêu biểu cho một cơ chế thích ứng phổ quát được chia sẻ bởi cả động vật và thực vật”.
Tất nhiên, cần thực hiện nhiều nghiên cứu khác để chứng minh điều này là đúng, nhưng dù sao thì đó cũng là một kết quả đáng chú ý.
Mặc dù chưa chia sẻ câu chuyện về bất kỳ cuộc gặp gỡ thực vật thần giao cách cảm nào của riêng mình, nhưng nhà sinh học thần kinh thực vật nổi tiếng Stefano Mancuso khẳng định, việc nghiên cứu trí tuệ và ý thức của thực vật có thể giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho việc tiếp xúc với người ngoài hành tinh.
Ông viết trong cuốn sách Brilliant Green: “Dù khác về mặt tự nhiên và di truyền nhưng về cơ bản, thực vật rất gần với chúng ta. Chúng có thể là một mô hình quan trọng để nghiên cứu trí thông minh và giúp chúng ta cân nhắc lại các phương pháp tiếp cận và công cụ trong việc tìm kiếm trí thông minh ngoài hành tinh”.
