Không an toàn tuyệt đối
Trong nhiều diễn đàn thảo luận về thực phẩm, sản phẩm hữu cơ luôn được đề cao bởi tính an toàn cũng như độ thơm ngon.
Thậm chí, không chỉ rau, mà các loại hoa quả được dán nhãn nhập khẩu từ nước ngoài về, nếu có các mã số thể hiện loại quả hay rau đó được trồng theo phương pháp hữu cơ có thể giá bán đắt gấp chục lần so với các sản phẩm cùng loại với mã số thể hiện phương pháp truyền thống.
TS Trần Ngọc Hùng, Trưởng bộ môn Công nghệ sinh học, Viện Nghiên cứu Rau quả cho hay, quá trình canh tác hữu cơ là dùng các sản phẩm hữu cơ khác để chăm bón cho một sản phẩm hữu cơ nào đó.
Cũng do dùng sản phẩm hữu cơ nên hàm lượng vi chất, chất đạm cũng vì thế cao hơn. Kèm theo không dùng thuốc kích thích tăng trưởng nên thời gian trồng kéo dài hơn. Đây cũng là thời gian tích lũy các chất dinh dưỡng, vì thế có thể nói rằng dinh dưỡng trong sản phẩm hữu cơ cũng cao hơn các loại tương tự.
Bà Từ Thị Tuyết Nhung, Trưởng ban Điều phối Hệ thống Đảm bảo cùng tham gia, đơn vị cấp phép chứng nhận sản phẩm hữu cơ tại Việt Nam, cũng cho hay, nếu nói rau hữu cơ ăn ngon hơn thì chưa chắc nhưng chắc chắn sẽ có hương vị khác biệt so với rau sản xuất theo phương pháp thông thường.
Thực phẩm hữu cơ sau khi chế biến luôn có hương vị đặc trưng tự nhiên của mỗi loài rau. Ví dụ rau cải hữu cơ có vị hăng hơn, thậm chí đắng hơn rau cải thường và nhiều người chê không ngon. Nếu khách hàng đã có sử dụng sản phẩm hữu cơ một thời gian sẽ thấy rõ sự khác biệt trong bữa ăn hàng ngày.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh, so với các phương thức canh tác khác rau hữu cơ thường được xem là an toàn hơn. Nhưng ở góc độ nào đó, sản phẩm này không phải là tuyệt đối, thậm chí có thể vẫn có tỉ lệ vi khuẩn E.coli hay Nitrat cao.
TS Trần Ngọc Hùng lấy dẫn chứng với rau, do dùng sản phẩm hữu cơ, cụ thể là đạm hữu cơ để bón cho cây nhưng cây không phải khi nào cũng hấp thụ hết lượng đạm đó. Vì thế dẫn đến tình trạng dư thừa đạm, dẫn đến hàm lượng nitrat trong sản phẩm hữu cơ có thể còn cao. Khi ăn rau có nitrat cao, nguy cơ gây ra ung thư đường ruột cũng lớn.
Bà Từ Thị Tuyết Nhung cũng ví dụ, các rau ăn lá hữu cơ nếu chưa đến lứa hái đặc biệt là rau muống, mồng tơi, lang thì nguy cơ rau có tồn dư nitrat là rất cao do chưa đảm bảo đủ thời gian cách ly sau mỗi lần bổ sung dinh dưỡng khi kết thúc mỗi lứa thu hoạch.
Cụ thể, vì muốn rau hữu cơ đẹp hơn trước khi đem bán, nông dân lấy dung dịch nước đậu tương ngâm hoặc ốc bươu ngâm hoặc nước từ hầm biogas để tưới lên rau.
Nếu thời gian cách ly chưa đủ, chắc chắn trong rau dư lượng NO3 sẽ cao và đặc biệt là khả năng rau bị nhiễm khuẩn E.coli lớn nếu như quá trình phân hủy từ hầm biogas chưa được tốt.
Nông nghiệp sạch là xu thế của tương lai
GS.TS Nguyễn Quang Thạch, nguyên Viện trưởng Viện Sinh học Nông nghiệp, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, ngày nay, thực phẩm hữu cơ có mặt ở hầu khắp các quốc gia, từ nước có nền nông nghiệp lạc hậu đến những nước có nền nông nghiệp phát triển.
Không có các thông tin bằng chứng đầy đủ của y khoa về những tuyên bố thực phẩm hữu cơ là an toàn hơn hay khỏe mạnh hơn so với thực phẩm từ nuôi trồng thông thường, tuy nhiên có một điều chắc chắn rằng, thực phẩm hữu cơ tốt cho sức khỏe.
Ở Việt Nam cũng có hẳn một hiệp hội nông nghiệp hữu cơ để khuấy động phong trào sử dụng sản phẩm hữu cơ. Tuy nhiên phải nhớ một điều rằng, nếu chỉ sử dụng sản phẩm hữu cơ cũng không tốt.
“Vừa rồi tôi sang Nhật Bản, vào siêu thị của họ thì thấy các loại thực phẩm hữu cơ chỉ chiếm 1 - 2% lượng thực phẩm bán ra. Những loại thực phẩm hoàn toàn tự nhiên rất tốt cho sức khỏe, nhưng nền nông nghiệp hiện đại không thể phát triển hài hòa nếu chỉ chú trọng thực phẩm hữu cơ.
Bởi ngoài vấn đề chất lượng thì năng suất cũng là một điều phải lưu tâm. Thế giới trải qua hàng nghìn lần cải cách với hàng nghìn phát minh để nhằm tăng năng suất, chất lượng, giảm thiểu sâu bệnh.
Nếu chỉ làm nông nghiệp hữu cơ, sẽ không đủ lương thực cung cấp cho con người, sâu bệnh cũng sẽ phát triển nhiều hơn”, GS.TS Nguyễn Quang Thạch cho biết.
Do đó, thực phẩm hữu cơ phải được kết hợp với thực phẩm vô cơ mới tạo ra sự hài hòa. Người sử dụng thực phẩm cũng vậy. Thực phẩm hữu cơ rất tốt cho sức khỏe vì không có hóa chất, nhưng thực phẩm vô cơ cũng cần thiết để tạo ra sức đề kháng cho cơ thể. Thực phẩm hữu cơ hay vô cơ không quan trọng bằng việc thực phẩm đó có sạch và an toàn không.
Nếu câu trả lời là có thì thực phẩm dù là hữu cơ hay vô cơ cũng đều tốt cho sức khỏe. Vì điều cuối cùng người ta quan tâm là thực phẩm đó tác động thế nào đến sức khỏe. Người sử dụng tốt nhất cũng nên kết hợp hài hòa và lựa chọn thực phẩm tốt, an toàn cho chính bản thân mình.
Hiểu biết về thực phẩm hữu cơ của nhiều người còn hạn chế. Có rất nhiều quảng cáo cũng như phổ biến cho công chúng rằng thực phẩm hữu cơ là an toàn hơn, dinh dưỡng hơn, và hương vị tốt hơn so với thực phẩm thông thường.
Thực phẩm hữu cơ an toàn, sạch, nhưng có nhiều dinh dưỡng và hương vị có ngon hơn thực phẩm vô cơ không thì chưa có công trình khoa học nào khẳng định được. Trong khi đó, giá thành thực phẩm hữu cơ thường cao hơn rất nhiều.
Người tiêu dùng nên nhân thức đầy đủ rằng thực phẩm trước tiên phải sạch và an toàn, không nên có tâm lý chỉ sản phẩm hữu cơ mới sạch và an toàn.
